Antonkiewicz5

kobaltu w roślinach przeznaczonych na paszę: niedostateczna zawartość kobaltu - poniżej 0,07 mg, średnia zawartość od 0,07 do 0,12 mg oraz wystarczająca - ponad 0,12 mg Co • kg’ ¹ s.m. Zawartość 0,08-0,16 mg Co * kg’¹ s.m. w paszy z użytków zielonych uznano za wystarczającą [Curyło i in. 1985, Sapek 1979]. Stwierdzono też, że kobalt może mieć działanie toksyczne, jeżeli jego zawartość w paszy przekracza 10 mg Co • kg' s.m,. [Falkowski i in. 2000]. Według Nowaka [1983a] optymalna zawartość boru waha się w granicach od 3,1 do 6,0 mg • kg’¹ s.m., natomiast Falkowski i in. [2000] podają, że dobre siano łąkowe powinno zawierać 12 mg B •• kg’¹ s.m. Badania Wardy i Ćwintal [2000] wykazały niewystarczającą zawartość boru w gatunkach traw wybranych z runi pastwiskowej.

Stosunkowo mało jest danych dotyczących wartości granicznych pozostałych pierwiastków śladowych w paszach użytków zielonych. Przyjmowana przez różnych autorów optymalna zawartości pierwiastków śladowych w paszy, która pokrywa zapotrzebowanie zwierząt na te składniki, waha się w szerokich granicach i wynosi: 0,2-0,4 mg Se, 0,2-1,2 mg I, 0,1-0,5 mg As oraz 5-25 mg Li • kg’¹ s.m. [Curyło i in. 1985, Gorlach 1991]. Optymalna zawartość pierwiastków śladowych w paszy dla krów wynosi: 10 mg Cu, 50 mg Zn, 40 mg Fe, 60 mg Mn, 0,1 mg Co, 0,12 mg I oraz 0,1 mg Se • kg’¹ s.m. [Ryś 1985, cyt. za Gorlach 1991]. Falkowski i in. [2000] podają, że zawartość litu powyżej 15 mg • kg’¹ s.m. może wywoływać zahamowanie rozwoju traw. Rogoż [2006] stwierdził, że zmiana odczynu gleby wyraźnie różnicuje zawartość litu w trawach. Ponadto na zawartość tego pierwiastka w poszczególnych gatunkach traw wpływa zawartość części spławianych i węgla organicznego w glebie. Zawartość fluoru w paszy dla bydła nie powinna przekraczać 30-50 mg, a w paszy dla owiec 70-100 mg • kg'¹ s.m. [Falkowski i in. 2000]. Pewną ilość krzemu zwierzęta mogą odkładać w formie kamieni moczowych, dlatego próbowano ustalić granicę bezpiecznej zawartości tego pierwiastka w paszy, uznając wartość 9,0 g Si ■ kg'¹ s.m. za dopuszczalną. Znaczną zawartość krzemu w runi łąkowej, wynoszącą ponad 14 g • kg'¹ s.m., zanotowali Falkowski i in. [1996] oraz Kozłowski i Swędrzyński [1996].

2.5. Relacje ilościowe między pierwiastkami w runi

Optymalna zawartość makro- i mikroelementów w runi łąkowej gwarantuje odpowiednie stosunki ilościowe między tymi pierwiastkami w paszy i wpływa pozytywnie na ich przyswajalność przez zwierzęta, zapewniając ich odpowiednią zdrowotność (tab. 10).

Optymalna wartość stosunku Ca:P określona przez Underwooda [1971] mieści się w zakresie od 1 do 7. Ponieważ proporcja Ca:P w układzie kostnym wynosi 2:1, stąd wielu badaczy uznaje ją za najbardziej odpowiednią [Falkowski i in. 2000, Filipek i Kasperczyk 1992]. Znany jest antagonizm wapnia i magnezu, stąd optymalny stosunek Ca:Mg w paszach dla przeżuwaczy powinien wahać się w granicach 2-3:1 [Czuba i Mazur 1988]. Duże znaczenie ze względów żywieniowych mają stosunki K:Mg i K:Ca w paszy. Z badań Nowak i Draszawki-Bołzan [2001] wynika, że duże zawartości potasu oraz małe zawartości wapnia i magnezu wpływały niekorzystnie na proporcje K:Ca, K:Mg oraz K:Na w życicy trwałej. Z innych badań również wynika, że duże dawki potasu zmieniają stosunek K:Mg, którego optymalna wartość wynosi 6:1. Po zastosowaniu dużych dawek potasu stosunek ten osiągał wartość 9:1, a nawet 20:1 [Czuba i Mazur 1988, Gorlach i in. 1985, Woźniak 1991]. Nadmiar potasu zmienia również stosunek K:Ca, który powinien wynosić 2:1. Jednostronne nawożenie potasem może powodować znaczne zwiększenie zawartości potasu w roślinach, przy jednoczesnym obniżeniu zawartości wapnia i magnezu. Zastosowanie dużej dawki potasu zmieniało wartość tego stosunku nawet na 5:1 [Czuba i Mazur 1988].

26