apoptoza014

DFF40 (człowiek; 338 aa) pi 9.3. Z kolei pl DFF45/ICAD liczącego 331 aminokwasów wynosi 4,5 fl 76]. Okazało się, że w DFF40/CAD spośród 14 reszt cysteiny przynajmniej 11 występuje z wolną grupą tiolową. W C-końcu cząsteczki enzymu zlokalizowano odcinek zasadowych aminokwasów o funkcji NLS (p. podrozdz. 10.4). Obszerne badania wykazały, że podjednostkę regulatorową DFF45/ICAD cechują dwie aktywności: sprawowanie funkcji białka opiekuńczego, zapewniającego właściwe pofałdowanie jednostki katalitycznej, a także jej inhibitora [210]. W komórkach żywych heterodimer DFF40/DFF45 (CAD/ICAD) wykazuje lokalizację jądrową. W komórkach, które weszły na drogę apoptozy, dochodzi do aktywacji kaspazy-3 (oraz w^r mniejszym stopniu kaspazy-7), która tnie DFF45/I-CAD po Asp^l! i Asp^::4 powodując uwolnienie i aktywację DFF40/CAD z hetero-dimeru [61, 152]. Uwolnione cząsteczki DFF40 ulegają oligomeryzacji. Potwierdzeniem udziału CAD w apoptotycznej nukleolizie DNA były obserwacje, że w' linii komórek myszy pozbawionych genu kodującego DFF40/CAD, a także w tymo-cytach wydzielonych z myszy pozbawionych genu DFF45/1CAD (tzw. myszy ICAD mili), które w związku z tym nie posiadają aktywnej endonukleazy, nie dochodzi do fragmentacji DNA [301]. Z doniesień zespołu Nagaty [211] wynika, że cytowany enzym jest odpowiedzialny za degradację DNA zarówno do odcinków LMW, jak i do dużych fragmentów. Atak nukleolityczny dotyczy DNA zakotwiczonego w szkielecie jądrowym, w miejscach wzbogaconych w sekwencje AT, preferowanych pr/ez tę endonukleazę. Nacięcie przez enzym w pierwszej kolejności takich miejsc może „rozwijać” kompleks chro-matynowy, w którym ujawnione zostaną regiony łącznikowe między nuklcosomami do dalszego ataku, tworząc odcinki odpowiadające długością DNA nuklcosomów czy ich wielokrotności [176].

23.4. SZLAKI SYGNALIZACYJNE APOPTOZY

Transmisja sygnału śmierci w komórkach rozpoczyna się, gdy sygnał — ligand (np. cytokiny nadrodziny TNF; ang. tumor necrosis iactor) rozpoznaje i łączy się z cząsteczką receptora na ich powierzchni. Związanie liganda z receptorem (a także przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi) pobudza komórki do przekazania informacji wzdłuż określonych ścieżek sygnalizacyjnych aż do cząsteczek, które odpowiadają za jego przekazanie. Na ścieżce sygnalizacyjnej dochodzi do aktywacji określonych genów i ich ekspresji oraz ujawnienia aktywności typowych dla apoptozy białek prowadzących do dezintegracji nukleo- i cytoszkieletu komórek. W następnej kolejności zdegradowane fragmenty komórek ulegają wchłonięciu przez fago-cyty lub sąsiadujące komórki. Aktualnie lansuje się pogląd, że w komórkach, w których zostaje włączony program śmierci, wykorzystywane są dwie tarcze docelowe w inicjacji apoptozy, tj. przez 1) receptory śmierci (ang. </eath receptors; DRs) zlokalizowane w błonach komórkowych (tzw. ścieżka zewnętrzna bądź niemitochondrial-na oraz 2) mitochondria (tzw. ścieżka wewnętrzna) [42, 100, 186, 226, 259].

23.4.1. Receptory śmierci i ich ligandy

Receptory śmierci (ang. death receptors; skrót — DRs) reprezentują białka transbłonowe należące do nadrodziny receptorów czynnika nekrozy TNF, w strukturze których wyróżnia się domeny zc-wnątrzkomórkową, transbłonową i cyto-plazmatyczną. Dotychczas zidentyfikowano w błonach komórek człowieka kilka receptorów śmierci (tab. 23.4), polipepty-dów o znacznej homologii domeny ze-wnątrzkomórkowej, zaklasyfikowanych do białek błonowych typu I [7, 172, 267, 295] (tab. 23.4). Domenę zewnątrzkomórkową tych receptorów charakteryzuje obecność