Mafrix - przez jednych zachwalany, przez innych krytykowany. Jaki naprawdę jest film Andy ego i Lam-ego Wachowskich? Jaką ma wartość edukacyjną? Tc i wiele innych pytań stawia sobie nauczyciel na początku XXI wieku.
To już było! Nakręcony z rozmachem film według scenariusza dwóch braci z Sydney swą premierę miał w 1999 roku. Od tamtej pory nagrodom nie było końca. Główna nagroda MTV Movic Awards w kategorii Film Roku. ..statuetka" dla Keanu Rccvcs'a za najlepsza rolę męska oraz za najlepsza, walkę zLaurcnee‘m Fishbunic*m. (Nco i Morfcusz w programie treningowym). Polski magazyn „Machina" przyznał Matrixó\ri nagrodę w kategorii Film masowy Machiner’99. Czytelnicy miesięcznika ..Film" nagrodzili go Złotą Kaczką, a American Cincma Editors nagrodą za najlepiej zmontowany film w 1999 roku. I następne sukcesy, których uwieńczeniem były cztery nominacje do Oskara: za efekty specjalne, dźwięk, montaż. filmu i montaż efektów dźwiękowych. Czyż to nie imponujący sukces? Na pewno tak. a przyczyniła się do niego cala ekipa filmowa. Zachwycają nas zdjęcia BilTcgo Pope'a. nietypowe techniki fotograficzne, zwłaszcza słynny ..bullet timc”, przygotowany przez firmę Manc.\ Enterlainment. Specjaliści od dźwięku (John Rcitz, Gregg Rudloff. David Campbell. David Lee. posiadający już częściowo Oskarowe doświadczenie) i jego montażu (Dane A. Davis). wspaniali kaskaderzy, autorzy efektów specjalnych (John Gada. Janek Sirrs. Stcve Courtlcy. Jon Thuin), futurystycznej scenografii (Owen Palerson) i choreograficznych układów walki (Yuen Wo-Ping) wprowadzili nas w klimat wirtualnej rzeczywistości. I oczywiście wspaniała obsada: wspomniany już Keanu Rccvcs (Thomas Anderson, pseud. Nco). Lany Fishbumc (Morfcusz). Carric-Anne Moss (Trinity). llugh Woaring (agent Smith). Joe Pantoliano (Cypher). Połączenie talentu aktorskiego i efektów specjałnych dało wspaniale efekty.
Czego dotyczą te efekty? Ponurej wizji świata przyszłości. Film opowiada o zmaganiach przeciętnego urzędnika. Andersona (pseudonim Nco), który w dzień pracuje jako programista w wielkiej firmie, a w nocy jako haker ..buszuje1' po sieci w poszukiwaniu prawdy o tajemniczej matrycy (ang. matri.\). czegoś, co steruje życiem wszystkich ludzi. Szuka kontaktu z legendarnym hakerem MOrfeuszem, któremu udało się zgłębić tajemnicę Malrixa. Pewnej nocy piękna nieznajoma. Trinity. pokazuje mu drogę do innego świata, w któiym spotyka Morfeusza i dowiaduje się prawdy: świat, w którym żyje. jest jedynie programem komputerowym, a żyjący w nim nieświadomi niczego ludzie są sterowani przez bezduszne maszyny. Odtąd życie Nco diametralnie się zmienia, rozpoczyna wraz z Trinity i Morfeuszcm walkę o życic, walkę o prawdziwą rzeczywistość. która istnieje poza Matrix. Zadanie jest tym trudniejsze, że mieszkańcy planety nie chcą przyjąć do wiadomości, że ich życic jest sztuczne, poniew aż przyzwyczaili się do wygodnego życia.
Film. jego sukcesy, a także realizowane już kolejne dwa seąuele nie pozwalają na pominięcie go w pracy dydaktycznej. Nie możemy jako pedagodzy pozostawać w tyle za nowościami i skupiać się jedynie na dziełach klasycznych. Komputerowa iluzja wkracza wielkimi krokami również w nasze codzienne życic. Musimy o niej mówić z młodymi odbiorcami, aby ich uchronić przed zgubnymi skutkami alienacji i zaawansowanej atomizacji. Zycie w społeczeństwie, wzajemne relacje interpersonalne to całkowite przeciwieństwo proponowanych w grach komputerowych jednostkowych zwycięstw, którymi napawają sic nasi uczniow ie. Matrix. film kultowy, zawiera ostrzeżenie przed problemem, który może nas wkrótce dotyczyć. Istotne jest więc. by pomóc młodemu czJowiekowi dostrzec zagrożenia i przezwyciężać je. Film jest trudny, wymaga dogłębnego, całościowego odbioru, nastawionego na percepcję warstwy audytywnej i ikoniczncj. na zaangażowanie emocjonalne i intelektualne. I to jest wyzwanie dla edukacji medialnej.
Żyjemy głównie przeszłością, również w aspekcie kształcenia filmowego. Grunwald i Krzyżacy. Mickiewicz i Pan Tadeusz - wielkie dzieła literackie i filmowe. Dobre, bo należą do klasyki, bo stanowią o naszym dziedzictwie kulturowym. Ale gdzie w tym wszystkim jest nasz. uczeń, który fascynuje się innym rodzajem kina? Pamiętajmy, że nic wszystko, co nowe jest zle! Ważne, by każde z wykorzystywanych w pracy z dziećmi i młodzieżą dzieło niosło jakieś ważne dla człowieka przesianie, by stanowiło jakąś wartość, by w końcu mieściło się w upodobaniach naszych uczniów. Analizie winniśmy więc poddawać filmy nowatorskie, stanowiące zwiastun czegoś, co będzie decydowało m.in. o ewolucji gatunku. Takim dziełem jest właśnie Matrix. Nowy typ filmu fantastycznego, zwany cyberpunkiem, wymaga dodatkowego wyjaśnienia. To jaskółka filmów przyszłości, filmów postmodernistycznych, ukazujących rzeczywistość nieistniejącą, tworzących kopie bez oryginałów, nie mających odniesienia w życiu. Ale czy na pewno?