DSC00790

matematyk, meteorolog, fizyk i kosmolog, profesor uniwersytetu w Permie (od roku 1911), a od 1920 w Piotrogrodzie. W badaniach zajmował się problemami kosmologicznymi w ogólnej teorii względności, stał się także twórcą tzw. meteorologii dynamicznej, w ramach której badał głównie zagadnienia turbulencji w atmosferze i powstawania oraz fizyki wichrów. Był jednym z pierwszych astrofizyków postulujących model Wielkiego Wybuchu w ewolucji Wszechświata.

Wszechświat Friedmana to model kosmologiczny wszechświata, wynikający z równań Friedmana, gdzie przyjmuje się, że stała kosmologiczna wynosi 0. Są to podstawowe równania kosmologii, a ich rozwiązań szuka się przyjmując różne założenia dotyczące materialnej zawartości wszechświata. Opisują one ekspansję, czyli rozszerzanie się wszechświata. Występuje w nich stała k, która jest niezależna od miejsca w przestrzeni. Jest ona parametrem opisującym lokalną geometrię wszechświata, stąd nazywa się ją krzywizną. Interpretacji tej stałej dostarcza ogólna teoria względności.

Przyjmując różne wartości ś, otrzymujemy trzy różne możliwe geometrie wszechświata:

•    k=0 (wszechświat płaski): suma kątów w trójkącie = 180 stopni, obowiązuje geometria Euklidesowa

•    k>0 (wszechświat sferyczny lub Inaczej wszechświat zamknięty): suma kątów w trójkącie > 180 stopni, obowiązuje geometria sferyczna (Wszechświat rozszerza się, osiąga maksymalne rozmiary# * następnie kurczy się do bardzo małych rozmiarów)

• k«0 (wszechświat hiperboliczny lub inaczej wszechświat otwarty): suma kątów w trójkącie < 180 stopni, obowiązuje geometria hiparboliczna. inaczej ŁOraczewskiego

Ekspansję Wszechświata należy rozumieć jako ekspansję samej przestrzeni, która odbywa się tak. iż zachowana jest w danym czasie kosmicznym izocropowość ekspansji (mewyróżnianie żadnego kierunku przestrzennego). Ekspansja jest obserwowałna jako oddalanie się od siebie całych galaktyk (a raczej ich gromad) i podlega prawu Hubble'a. Sama ekspansja jest mierzalna dopiero w skali setnych megaparseków. W tej skali Wszechświat jest względnie jednorodny (jego gęstość nie podlega znacznym fluktuacjom), • galaktyki oddaląjąsię od siebie z prędkościami proporcjonalnymi do względnych odległości, zgodnie z prawem Hubblc'a.

Ekspansja wszechświata, tzn. fakt. że "wszystko” we wszcchświectc oddała się od 8MŚ8 (im jest dalej, tym większą ma prędkość ucieczki), jest jednym z podstawowych i kosmologii obserwacyjnej. O prędkości tej można wnioskować na podstawie ku czerwieni widm elektromagnetycznych galaktyk, które w kosmologii spowodowane efektem Dopplera, lecz wynikają z "puchnięcia" sam