DSC01035

Renata Piasecka-Strzdec Sidor

Informacja czy propaganda? Biuletyn Polskiej Agea# Prasowej w latach 1944-1972

huAnum mincptcfp iditMu udowi działalność Polskiej Agencji Prasowej (PAP) w n-kriMt (^dmaił biuletynów piuowych. które w okresie PRL stanowiły podnnoiK źródło inźorsoacji bijarydl i zagranicznych prasy polskiej. Ramy chronologiczne wyznaczano onuawr. przyjmując ca punkt wyjścia istotne. z puakn widzenia omawianej prohlemalyki. •yfama. Cezurę początkową stanowi utworzenie omawianej instytucji w 1944 r„ koóco-«4-auzm <nc ustalenie je| pratin (wiązane s przejęciem znacznej części funlccjf po Agencji łtahocmcacj (AR) ałtkwidowanej pod koniec 1972 f Opracowanie powstało na bazie materia' )■'..* źródłowych zgromadzonych w Archiwum Akt Nowych (dalej: AAN) w tetpohch: Rabka iWnijz Pu-. ..u (dale; PAP). Ministerstwo Informacji i Propagandy (dalej: MIP), Urząd Rady Minimów 'dalej: URM), Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej {.lairj: MC PZPR) Wykonywano ponadto wybrane publikacje autorki referatu z lat 2002-2008 ans opracowania poświęcone teorii propagandy.

stanowiąc nader istotne ogniwo w procesie ubiegu i reglamentowania infurnu^y okresie PRL funkcję iiitoimacyjną PAP (determinowały względy natury polityczno-idcologiczncj. w związku z czym w materiałach źródłowych określana jest często jako .czołowa instytucja

Wda Agmcja Prasowa muła charakter oficjalnego przekaźnika informacji, dostarrrająrr-iv, wiadomości zaakceptowane przez najwyższe władze parryjno-panstwowc. Z uwagi na status rząd iwcj agencji prasowej, odegrała kluczową folę w systemie prasowym omawianego okieM;

frontu ideologicznego*¹ Naturalną konsekwencją ustalenia takiej formuły agencji był służebny wobec oficjalnej propagandy charakter większości biuletynów prasowych firmowanych przez PAP.

‘ AAN. PAK iypi 17/35. k. }?-ł. IW omawianego okresu PAP utracili pozycji .caohroaj Instytucji tiomnt idnslngi. wy' os mea .Tiybwty Ludu* i .Dzicniuka Telewizyjnego” V kwietniu 19⁷! r. mfłwttt rpofjdralj ■om .Trybunie Ludu*, która tnsnłt wiodącym dziennikiem, tulomuj od 1973 Ł w związku t priorytetem gBB I zeaorm Modkntn sudnwnualnyin .medium nuusęr jeden* taks się wieemote wydanie .Duusdb mBbm Zoh .A Psczkuwsfci    ..-mwAUr 19J9.1989. Warszawa 1995, i *15    ~

Omawiana instytucja zonah utworzona pod nową JUpiwu’ w dniu 10 III 1944 r w Moskwie przez działaczy Związku Patriotów Polskich-, Stefana Jędrythowskiego. Stefana ^'(CiWowducgo i Zygmunta Modzelewskiego-’. Według zamysłu jej twórców miała stanowić przeciwwagę wobec działającej w Londynie i reprezentującej stanowisko rządu emigracyjnego Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT). Informację o utworzeniu przez ZPP własnej agencji prasowej podano do wiadomości publicznej 8 VII 1944 r. na łamach tygodnika .Wolna Polska*. Według tego źródła głównym zadaniem .Polpressu" miała być propaganda zagraniczna rozumiana jako .informowanie przedstawicielstw państw sojuszniczych oraz prasy zagranicznej o działalności ZPP i Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR*’. Bezpośredni wpływ na obsadę personalną placówek zagranicznych agencji wywierały rekomendacje ambasadorów radzieckich, którzy mieli wyłonić kandydatury tzw. „agentńw-kiirespondcmów" spośród Polaków mieszkających za granicą. Ostateczna weryfikacja należeć miała do Wydziału Informacji Międzynarodowej KC WKP (b)⁴.

Na rodzimym terenie agencja prasowa .Polptcss* zaistniała w okresie .Polski lubelskiej’ w początkach sierpnia 1944 r.. uzyskując status oficjalnej agencji prasowej PKWN. Podstawowe zadania tej instytucji sprowadzały się do gromadzenia wiadomości z wyzwolonych obszarów Polski i wydawaniu dwa razy w tygodniu ogólnoinformacyjnych biuletynów zawierających materiał krajowy i zagraniczny, opracowany pod kątem polityki PKWN. a następnie Rządu Tymczasowego. Na ich treść składały się dekrety, rozporządzenia i komunikaty poszczególnych resortów, informacje terenowe, wiadomości z frontu, sprawozdania z działalności partii politycznych, doniesienia z ZSRR oraz artykuły literackie. W Lublinie oprócz biuletynów prasowych wydawano także bieżące komunikaty wojenne¹.

Na początku 1945 r. siedziba Centrali .Polpressu" została tymczasowo przeniesiona z Lublina do Łodzi, a następnie w dniu 20 VII 1945 t na stałe do Warszawy. Wyrazem stabilizacji i wzrostu znaczenia tej instytucji stał się dekret Rady Ministrów z 26 X 1945 r. (ogłoszony w Dzienniku Ustaw 21 XI 1945 r), na mocy którego agencja „Polptcss* została przekształcona w Polską Agencję Prasową*.

Omawiana agencja podlegała Resortowi Informacji i Propagandy PKWN, przekształconemu następnie w Ministerstwo Informacji i Propagandy, a po jego rozwiązaniu w dniu 11 IV 1947 r. przeszła pod bezpośredni nadzór Prezydium Rady Ministrów. Faktycznie jednak rolę właściwego centrum decyzyjnego odgrywał Sekretariat KC PPR, któtemu podlegał Wydział Propagandy i Agitacji nadzorujący prasę i agencje prasowe. W listopadzie 1948 r. sektor ten przekształcono w Wydział Prasy i Wydawnictw KC PPR. W latach 1944 1948 kontrolę nad agencją sprawował ponadto członek Biura Politycznego KC PPR Jakub Berman, do którego kompetencji należało m.in. organizowanie odpraw z dziennikarzami PAP⁷.

W późniejszym okresie nadzór nad agencją sprawował Sekretariat KC PZPR, któremu podporządkowany był Wydział Prasy i Wydawnictw, sprawujący ogólny nadzór nad mediami w okresie od 15 XII 1948 do 15 1 1954 r. W styczniu 1954 r. Wydział Prasy i Wydawnictw połączono z Wydziałem Propagandy i Agitacji, z luórcgo 6 XI 1955 r. wyodrębniono Wydział Prasy, Radia i Wydawnictw istniejący do 2 VIII 1956 r. W dniu 2 VIII 1956 r. z połączenia

³ U. Piasecka, Kuulwuant%pm/ln lUitUtntki r»Ukitj Afmt/t Phumii .Mfnu 'w Uuih 1944-1947, .Rocznik Historii Prasy Polskiej" 2002. tV.i 1(10). 1215.

•Tamie.

‘Tamże,s. 216.

'Tamie.

* Tamie, i. 220.

^v R. Plasccka-Stnclcc. V UuiUt fnftguUf Pohkt Affilcjt PMuiĄt w Uutb 1944-I9T4 Wjtii 4»(stWiućw i    Kielce 2007. c 13-14.

27?