DSC06525

Geneza i występowanie rozsypiskowych złóż minerałów ciężkich 237

morza na długości około 70 m od brzegu. Osady rzeki Salmon przykryte są jednak osadami lodowcowymi, co utrudnia eksploatację i zwiększa koszty wydobycia. Występowanie złóż platyny stwierdzono także w okolicach miasta Platinum na Alasce. Poza Alaską platyna wraz ze złotem znajdują się w aluwialnych i morskich rozsypiskach na wybrzeżach stanów Oregon, Kalifornia i Waszyngton. Złoża platyny występują także na wybrzeżach Kolumbii.

Złoża tytanu

Rozsypiskowe złoża tytanu zawierają następujące minerały ciężkie: ilmenit, rutyl, tytanomag-netyt oraz granaty, monacyt, magnetyt, cyrkon.

Najlepiej rozpoznane i zagospodarowane są złoża rozsypiskowe wybrzeży Australii. Ciągną się one od północnego Queenslandu do Tasmanii. Długość strefy wzbogaconej w minerały ciężkie dochodzi do 1500 km. Tworzą ją plejstoceńsko--holoceńskie piaski występujące na tarasach, wydmach, wałach przybrzeżnych. Szerokość stref wzbogaconych waha się od 150-200 do 800 m, przy miąższości warstw wzbogaconych dochodzących do 1,5 m. Koncentracje minerałów ciężkich osiągają nawet 80% wagowych. Źródłem minerałów ciężkich na wschodnim wybrzeżu Australii są skały budujące Wielkie Góry Wododziałowe. Zawartość minerałów ciężkich w piaskach plażowych tego rejonu wynosi około 10%, a w przylegających do plaży piaskach wydmowych dochodzi do około 20%, podczas gdy w piaskach wydm oddalonych od plaży zawartość ta wynosi około 0,5-1%. Szerokość rozsy pisk dochodzi do około 800 m, a udział minerałów średnio wynosi: rutyl — 30,2%, ilmenit — 26,6%, cyrkon — 38,6%, monacyt — 0,5% oraz chromit, kasy tery t. złoto, platyna, granaty. Wybrzeża Nowej Południowej Walii zawierają około 365 min ton piasków tytano-nośnych z zawartością rutylu i cyrkonu

—    0,20-0,25%. Inny typ nagromadzeń występuje na wybrzeżach Cieśniny Bassa. Zasoby piasków tytanonośnych wschodniego wybrzeża Australii oceniane są na 40-50 min ton, w tym około 8 min ton rutylu, 11 min ton cyrkonu oraz 300 tys. ton monacytu. W końcu lat 70. Australia miała 90% udziału w światowym wydobyciu rutylu i ponad 50% cyrkonu. Ponadto poza tytanem odzyskiwano hafn i cyrkon (pierwiastek).

Bogate złoża tytanu występują również na Nowej Zelandii, na zachodnich wybrzeżach obu wysp Północnej i Południowej. Zasoby ilmenitu na Wyspie Południowej szacowane są na 43 min ton, zaś na Północnej około 9 min ton. Natomiast zasoby tytanomagnetytu na obu wyspach szacowane są na około 80 min ton. Podstawowymi złożami występującymi na Wyspie Północnej są złoża Taranake i Tahakura. W złożach tych zawartość Ti0₂ w ilmenicie wynosi około 45%. Poza minerałami tytanu złoża nowozelandzkie mają także znaczące zasoby magnetytu.

Piaski zawierające tytan występują na wybrzeżach i szelfie Japonii. Stanowią one 3/4 zasobów tego metalu w Japonii, tj. około 6 min ton, przy średniej zawartości Ti0₂ od 2 do 15%. Największe znaczenie mają złoża zachodniego i południowo-zachodniego wybrzeża Hokkaido, południowo-wschodniego brzegu Honsiu oraz Zatoce Aria-ke, na wyspie Kiusiu. Pozostałymi regionami z piaskami tytanonośnymi na Oceanie Spokojnym są pobrzeża Tajlandii, Malezji, Indonezji, Filipin, Stanów Zjednoczonych (Kalifornia, Waszyngton i Oregon — piaski z tytanomagnetytern i ilmenitem

—    20%). Ponadto, ich występowanie stwierdzono na półwyspie Chama w Panamie oraz na brzegach wyspy Chiloe (Chile). Stwierdzić należy, że eksploatacja złóż zawierających ilmenit-rutyl-mona-cyt-tytanomagnetyt prowadzona jest nie tylko ze względu na zapotrzebowanie w tytan. Rozsypiska te są bowiem źródłem znacznie cenniejszych pierwiastków, takich jak: hafn, skand, wanad, cyrkon.