DSC08238

IO

włoskiego i X?I. w.. --przekład¹ wogdle biorąc,bardzo dobry _t| jedeli «ic zwróci uwagą nu czas, w którym powili/, naw Iwiolfl/ i wyróżniający iif it/loio i wyrobioną techniką wj_ef’ an od wiciu wtpókiris/ci) mu i późniejszych dziel pin, •k ich¹. ■— B/a/rwiki wytwornym jeżykiem, starzoną formuj pr»w«Jiivew po i aktem wjr»/owi#nioin się przewyżzza p_v prsobtfo.

Popdjricto iMjjujoinj bajki rozsiane w rozmaity utworach X VI. i XVII. w u. p . w Klinie KJ ono wieża, w ,fj, fntdiio BtwpiswKisTM“ W. Potockiego; krótkiemi tez epi fnuaal|ria(mi kąjkaaii, wcale udatnemi, są „ Nagrobki ika masj dnilyąy¹ S^racnowicfa - —

•Oavp Rsopa polskiego nie wyczerpują się jedni aat BiersstMi i i Przypowieściami “ ani cytatami i przerób kami aejfdjncipli motpwdw u rdtnjch pisarzy. Sowę mim dla bajkopisarstwa as tanowi! La Eontaine... i jeszcze wfifffl w. trafił aa ssHadowcf polskiego, starającego się pr/,e/s? swobodę, tekkok i gracyę Francazt, wydobyć się z pfm ciężkiej .Wąsy szkolnej, formą i treścią zabawić czytelnik¹ aanaaaki •go.¹ Byt nim Rrsysztof Niemi rycz z Czeraiecksu który w Krotnie Śląskiem wydal w r. i 699 „Bajki Aezc powe¹ zachowane w jednym egzemplarzu w Bibl. Onolifiitót Jest idi 40, „najzwyklejszych, lecz opowiedzianych z b •ona i życiem. z zacięciem staropolskiemu¹)

Do Śtwajck bajek Eiopowrch powraca J. Ą. Jabk aowski. Jrjo „Ezop nowy polski tj. życie Ezopa filozofa frygijski j eto i oko bajek przytem**, — „Ezop o brzydkim pyska, wystrojony w drukarni kosztem tony w Lipsku** 1731.,l podaje mwprzód żywot „ filozofa ¹% a potem 101 bajek z Ezop Bil paja. La Fontsiae’a, między niemi „historye**, tj. bajki s ludłmi nie is zwierzętami. Bajka Jabłonowskiego nudna, etęśhs, Bteifnhsa, pełna makaronizmów, ciekawa tylko db rozsianych ta i ówdzie mfłusyi politycznych,

w drugiej połowie XVIII, w. literatura polska no charakter satyryczao-dydaktyczny; pisarze nasi, widząc opłakany stan Polski pod względem obyczajowym i społeczny** starają się go poprawić, a dątą do poprawy złego albo po waJtnew pouczeniem albo satyrą, wyśmiewającą błędy i wady. Nie dziw więc. te w tym okresie mamy wielu bajkopisarzy,

wszak bajka nietylkb uczy, ale drwi, szydzi, chłosta mocnych tego świata, których otwarcie zaczepić byłoby niebezpiecznie. Nie bez podstawy opowiadają, że wschód jest dlatego ojczyzną bajki, bo tam najpierw powstała tyrania. A w Polsce pod koniec XVIII. w. zapanowały przemoc i gwałt, wobec których-oburzone uczucie patryotyczne mogło się. objawić tylko pod maską apologu. Mamy więc w tym czasie_

przed Krasickim — obok I. E. Minasowicza, tłumaczącego całego Fedra (1756): pijara Łukasza Sokołowskiego, przekładającego ..Ezopa w wesołym humorze", Bidpaja, de Ła Motte’a i niektóre bajki Fedra; W Jakubowskiego, marszałka polnego wojsk francuskich, uczestnika objadów czwartkowych. tłumacza Ls Fon tai n e' a (1774); bajkopisarze w tworzących oryginalne bajki:    Fr. Dy on. Kniaźnina (1770),

jedenaście bajek Naruszewicza, nadto krążące wśród publiczności w odpisach apołogi Trembeckiego i Niemcewicza.

? przedstawiają dzieje bajki do Krasickiego, który w r. 1779 ogłosił w Warszawie ,, Bajki i przypowieści na cztery części podzielone"; drugi zbiór jego bajek p_ n: Bajki No-•• wydrukował Dmochowski w r. 1804 w pośmiertnem wydania wszystkich dzieł Krasickiego.

Ii aj ki Krasickiego; ich forma.

W dziele o Ryznotwórstwie i rym o twórcach tak Krasicki określa bajkę: „Bajka jest to powieść z^-ierzetom po-^ spo]ici.e przywłaszczona, ażeby z ich przykładu i działania) lub mówienia nieznacznie do siebie przystósowana naukę ladzie... brali. Bajka powinna być krótką, jasna i ile można. zachować prawdę". Zachowa ją zaś. y rzecz i do miejsca i do czasu i do rozmawiających lub czyniących należycie i dogodnie przystosowuje. Do miejsca. gdv się n. p. lew, słoń, lub niedźwiedź w puszczy, nie wśród miast lub wsi ukaże; do czasu, gdy zamiast krótkiego działania histo-rya przeciągła opowiadać się nie będzie; d,« czyniących lub rozmawiających, gdy się każdego przyrodzenie ściśle objawi. Lew. tom, czem jest, być .powinien, mężnym, wspaniałymi słoń roztropnym; wilk żarłocznym; lis frantem i zdrajcą. Powieść bajki powinna być jak najprostsza.*⁴ Wedle tej definicyi, jakby powtórzonej za Lessingem lub raczej za j Boilem, słynnym krytykiem frantc. z XVII. w., pisze Kra- « sicki Bajki i Przypowieści; odbiega od niej zupełnie w Baj-

1

Brfłekner. Bsapy polskie.