DSCN8892

różnił dwa rodzaje pamięci - świeżą i trwałą. W latach sześćdziesiątych XX wieku. po odkryciach dokonanych przez Sperlinga (1960), zaczęto wyróżniać jeszcze pamięć sensoryczną.

4.4. Pamięć sensoryczna

Pamięć sensoryczna dotyczy przechowywania przez pewien czas po zakończeniu działania bodźca, efektów jego działania (Kurcz, 1992). Dla bodźców wzrokowych czas ten jest bardzo krótki, rzędu ułamka sekundy. Dlatego Łuria (1973) użył tu terminu pamięć ultrakrótka. Początkowo odkryto jej formę wzrokową (iko-niczną), potem słuchową (echo), a ostatnio wyodrębniono także pamięć sensoryczną smakową, węchową i kinestetyczną.

Pamięć sensoryczną w jej ikonicznej formie odkrył Sperling (1960). Wprowadził on ciekawą modyfikację przedstawionego powyżej sposobu badania zakresu pamięci bezpośredniej. Przez około pół sekundy eksponował materiał składający się z kilkunastu elementów pogrupowanych w trzy rzędy po 4-5 elementów. Modyfikacja eksperymentu polegała na tym, że badani mieli wymienić te litery łub liczby, które znajdowały się w określonym rzędzie. To, który rząd mieli odtworzyć, wskazywała badanym strzałka lub ton podawany bezpośrednio po ekspozycji materiału (ton wysoki wskazywał na rząd górny, średni - rząd środkowy, a niski odnosił się do dolnego). Osoby badane przed ekspozycją nie wiedziały, który rząd będą odtwarzać. Otrzymywały o tym informację już po zakończeniu działania bodźca, a mimo to potrafiły dokładnie wymienić elementy materiału pamięciowego znajdującego się we wskazanym rzędzie. Wynika z tego jednoznacznie, że w systemie nerwowym osób przechowywane były informacje o wszystkich literach lub cyfrach, a ich łączna ilość znacznie przekraczała zakres pamięci bezpośredniej.

Sperling (1960) zbadał następnie, jak długi może być odstęp czasu między zakończeniem ekspozycji planszy a pokazaniem strzałki lub podaniem tonu. Wydłużając ten odstęp do pół sekundy, stwierdził stopniowe pogarszanie się wyników, po przekroczeniu zaś tego czasu osoby badane nie potrafiły wymienić więcej elementów ze wskazanego rzędu niż z pozostałych. Dowodzi to, że obraz wzrokowy pozostaje jakiś czas (ułamek sekundy) w narządzie wzroku. Dalsze badania wykazały, że jeżeli pole widzenia pomiędzy ekspozycją karty a pojawieniem się strzałki lub tonu jest czarne, to czas trwania pamięci ikonicznej dochodzi do pół sekundy, jeżeli jednak pole jest rozjaśnione, to czas jej trwania można wydłużyć do pięciu sekund. Z drugiej strony, jeżeli pole widzenia w przerwie zostanie wypełnione jakimś złożonym bodźcem (np. plątaniną czamo-białych linii), to pamięć ikoniczna nie wystąpi.