DSC 83

ROZDZIAŁ 17

Zakażenia wirusem kociej ospy

157

Para po kswir usy, prawdopodobnie pochodzące od owiec i kóz. powodują u kotów powstawanie licznych, skorupiastych zmian skórnych, które goją się w ciągu kilku tygodni. Kilka doniesień dotyczących takich przypadków pochodzi z Ameryki Północnej.

Psy

U psów zakażenie przebiega podobnie jak u kotów, przy czym niekiedy zmiany skórne są bardzo słabo wyrażone. Zawsze należy wziąć pod uwagę zakażenie ortopokswirusem u psów z owrzodzeniami skóry, zwłaszcza jeśli miały one kontakt z gryzoniami.

Ludzie

U ludzi w miejscu wniknięcia wirusa rozwijają się pojedyncze, bolesne zmiany skórne. U pacjentów z już istniejącymi zmianami na skórze lub będących w stanie immunosupresji choroba może mieć ostrzejszy przebieg.

D gryzoni zwykle nic obserwuje się objawów zakażenia, jednak może ono obniżać płodność i zdolność przeżycia w środowisku¹⁴.

ROZPOZNANIE__

Materiał do badania należy wysłać do laboratorium. Powinien on składać się z wysuszonych strupów, umieszczonych w zamkniętym pojemniku. Ortopokswirusa można wyizolować z różnych hodowli komórkowych, a wiriony są widoczne w mikroskopie elektronowym (EM) w homogenade sporządzonym ze strupów. EM jest najprostszym sposobem rozpoznania parapokswirusów, ze wzglę-

Najwięcej przypadków zakażeń wirusem kociej ospy notuje się u polujących kotów wiejskich, przede wszystkim w okresie lata HHptkf⁹'⁷, kiedy ryzyko przeniesienia zakażenia od dziko żyjących zwierząt jest największe. Płeć i wiek nie mają wpływu na częstotliwość występowania zakażenia. Transmisja zakażenia z kota na kota jest bardzo rzadka (podobnie jak z kota na człowieka)’.

Informacje o naturalnych zakażeniach ortopokswirusami u dzikich zwierząt czy psów domowych pojawiają się bardzo rzadko, choć w Niemczech u 6-20% lisów stwierdzono obecność swoistych przeciwciał przeciwko tym wirusom^19,2-\ Sródskórnc wstrzyknięcie lisom (Vulprs ru/prs) 2 dawek w wysokości 10' pfu wirusa ospy krowiej wywoływało łagodne zmiany skórne i cykl replikacyjny wirusa o niewielkim nasileniu*. Po doustnym wprowadzeniu wirusa nie obserwow ano żadnych zmian. W Czechach inny ortopokswirus, tj. wirus cktromelii myszy, był przyczyną zakażenia narządu rozrodczego u lisów srebrzystych {Vulpes vulpcs, zimowa szata) i niebieskich IAlopry; Ligopus. zimowa szata) oraz u norek {Mustria vison)^u. /. kolei, w Niemczech zakażenie ortopokswirusem zdiagnozowano u psa. kora i ich właściciela". Najprawdopodobniej źródłem zakażeni | był kot. U psa zmiany ustąpiły po upływie 1-4 miesięcy. W Wielkiej Brytanii opisano przypadek naturalnego zakażenia u psa, które charakteryzowało się wtzodzicjącym zapaleniem skóry w miejscu pogryzienia, przypuszczalnie przez szczura¹³. Prawdopodobnie zakażenie to było wywołane przez wirusa ospy krowiej, ponieważ jest to jedyny ortopokswirus występujący w tym kraju (od czasu wyeliminowania wirusa ospy prawdziwej). Nie jest znany naturalny rezerwuar wirusa cktromelii.

PATOGENEZA

Ortopok_\wirusy kotów atakują głównie skórę. Bramę wejścia dla antka stanowią najprawdopodobniej ugryzienia lub inne rany. Możliwe jest również wnikanie wirusa do organizmu przez jamę nosową. W miejscu wniknięcia ortopokswirus namnaża się, powo-dl$|e pierwotne zmiany skórne, następnie przedostaje się do lokalnych węzłów chłonnych. Wiremia związana z leukocytami umożliwia powstawanie wtórnych zmian skórnych, a w czasie jej trwania wirusa można wyizolować z dróg oddechowych.

OBJAWY KLINICZNE_

Koty

W przebiegu ospy u kotów powstają rozległe zmiany skórne, a pojedyncze zmiany pierwotne w większości przypadków lokalizują się na głowie, szyi i kończynach przednich. Zakażeniom ortopokswirusami mogą towarzyszyć wtórne zakażenia bakteryjne, co sprawia,! że wygląd zmian jest różny - mogą to być małe strupy, duże ropnie lub zapalenie tkanki łącznej.

D niektórych kotów rozwijają się tylko zmiany pierwotne, u większości jednak w ciągu 1—3 tygodni pojawiają się zmiany wtórne. Zmiany pierwotne to małe, naskórkowe grudki o przypadkowym rozmieszczeniu, które w ciągu 3-5 dni zwiększają swój rozmiar (do średnicy Icm) i przekształcają się w odgraniczone wrzody, pokrywające się strupami [ryc. 17.1.(A) i fyc. 17.1.(B)J. Wrzody te stopniowo wysychają i po ok. 4-5 tygodniach złuszczają się [ryc. 17.1.(C)}. Po zakończeniu tego procesu odrasta nowa sierść, choć i niektórych kotów po zmianach pozostają łyse plamy^6,7,24,37.

U większości kotów pojawiają się jedynie zmiany skórne. Objawy ogólne choroby są zazwyczaj łagodne i rozwijają się w okresie wircmii, tuż przed wykształceniem się zmian wtórnych. Koty mogą gorączkować, być osowiałe i nie mieć apetytu. U kilku zwierząt pojawia się nieżyt śluzówki nosa lub przejściowa biegunka. Przypadki o ostrzejszym przebiegu są rzadkie i często wiążą się z ostrym zakażeniem bakteryjnym lub zaburzeniami odporności, towarzyszącymi zakażeniom wirusem niedoboru immunologicznego lub wirusem białaczki kotów bądź terapii glikokortykoscerydami⁶. U kotów egzotycznych (np. u gepardów) często rozwija się śmierteJnc w skutkach zapalenie płuc. W przypadku ciężko chorych zwierząt rokowanie nic jest dobre - należy rozważyć przeprowadzenie eutanazji.

Rycina 17.1. Zmiany na głowie u trzech kotów, w różnych stadiach rozwoju, powstałe w przebiegu zakażenia wirusem ospy krów. A -Grudki wtórne. B - Zestrupiałe zmiany wtórne. C - Zmiany gojące się po złuszczeniu się strupów (Malcolm Bennett, University of Liverpool, Liverpool [Anglia])