eksp4

Uplastyczniony materiał, o dużej lepkości i wysokiej temperaturze, dochodzącej niekiedy do 185°C, jest przeciskany pod ciśnieniem ok. 5,5 MPa przez dyszę. Po wyjściu z dyszy następuje gwałtowny spadek ciśnienia i ekspandowanie materiału. Strukturę i właściwości funkcjonalne ekstrudowanych produktów (np. chrupek, czipsów) można regulować, dobierając odpowiedni surowiec, zawartość w nim wody i pH, ciśnienie, temperaturę i czas przebywania w ekstruderze.

Rys. 4.15. Schemat ekstrudera pojedynczego (Wenger ST/HT) [27]

1 — zasobnik wsadu z obrotowym spustem (ruchome dno), 2 — zasilacz ślimakowy, 3 — sekcja mieszania i kondycjonowania surowca, 4 — sekcja termoplastycznej obróbki przerabianej masy, 5 — dysze żywej pary, 6 — matryca kształtowania upostaciowanego produktu, 7 — nóż obrotowy do cięcia produktu, 8 — przenośnik taśmowy lub pneumatyczny, 9 — regulator obrotów wału ekstrudera

Rys. 4.16. Ekstruder o dużej wydajności (Wenger X-200) z automatyczną regulacją tern peratury [27]

Oprócz ekstruderów z jednym ślimakiem mogą występować ekstrudery z parą ślimaków, obracających się w komorze ukształtowanej w postaci ósemki (rys. 4.17). Ekstrudery z parą ślimaków dzieli się, zależnie od kierunku obrotu ślimaków i sposobu zazębiania się z sobą. Zwykle są używane ekstrudery ze ślimakami obracającymi się współbieżnie. Zaletą ekstruderów z dwoma ślimakami, w porównaniu z ekstruderami jednoślimakowymi, jest:

—    większa prędkość przenoszenia ciepła,

—    ustabilizowana wydajność, niezależna od szybkości zasilania,

—    możliwość ekstrudowania materiałów bardziej tłustych, lepkich i zawierających więcej wody oraz innych składników, które powodują poślizg w przesuwaniu materiału.

Rys. 4.17. Elementy ugniatania w podwójnym ekstruderze, służące do miesienia ciasta: a) profil elementów, b) ruch materiału (ciasta) [9]

Graniczne zawartości składników w materiale przerabianym w jedno- i dwu-ślimakowych ekstruderach wynoszą odpowiednio: 4 i 20% tłuszczu, 10 i 40% cukru oraz 30 i 65% wody.

W praktyce mogą występować różne odmiany ekstrudowania. Może ono odbywać się nie tylko na gorąco i w połączeniu z ekspandowaniem, ale także bez ogrzewania materiału lub ekspandowania. Może też być stosowane podwójne

141