i.a.j. nimitnic w jelicie Cienkim
Kolejnym odcinkiem przewodu pokarmowego, do którego trafia / żołądka pokann. j^, jelito cienkie. W nim styka się on z sokiem trzustkowym, żółcią oraz sokiem jelitowym.
W pierwszym odcinku jelita, określanym jako dwunastnica, pokarm podlega alk*, lizacji i trawieniu pod wpływem enzymów zawartych w soku trzustkowym (dostają, cym się do dwunastnicy przewodem trzustkowym) przy współudziale żółci {spływają, cci przewodem żółciowym wspólnym).
W skład soku trzustkowego wchodzą:
enzymy proteolityczne trypsyiia i chymotrypsyna A i B. występujące w formie nieczynnej i aktywowane przez enterokinazę (wydzielaną przez błonę śluzową dwunastnicy') lub przez samą trypsynę (na drodze autokatalizy) oraz elastaza i karboksypeptydaza A i B. Trypsyna i chymotrypsyna A i B hydrolizują wewnętrzne wiązania peptydowc. szczególnie przy lizynie, argininie. tyrozynie i innych aminokwasach. Powstające drobnoc/ąsteczkowc peptydy podlegają dalszemu trawieniu przez karboksy pepty dazy A i B (odszczepiającc poszczególne aminokwasy od C-końca cząsteczki):
enzymy lipoliiyczne to lipaza trzustkowa, fosfolipaza i esterazy. Lipaza trzustkowa. która do swojego działania wymaga współdziałania soli kwasów żółciowych (obecnych w żółci), hydrolizuje wiązania estrowe triacyloglieeroli (w pozycji I i 3) rozkładając je do kwasów tłuszczowych, monoacyI oglicerolu i glicerolu. Fosfolipaza A i B. aktywowane przez trypsynę. działają na lecytynę przekształcając ją najpierw w lizolecytynę (biorącą udział w tworzeniu miccli rozpuszczających produkty lipolizy). a następnie w glicerofosforan choliny. Esterazy, przy udziale soli kwasów żółciowych, hydrolizują wiązania estrowe w- estrach cholesterolu i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach;
- alfa-amylaza trzustkowa, działa na wewnętrzne wiązania alfa 1.4 glikozydowi* skrobi i rozkładają do oligosacharydów: maltozy, maltotriozy i alfa-dekstryn granicznych, które w dalszym etapie podlegają trawieniu przez enzy my zlokalizowane na rąbku szczoteczkowym glukoamylazę (odszczepiająeą glukozę z maltozy, maltotriozy i innych polimerów glukozy- zawierających wiązanie alfa l,4 glikozy-dowe) i dekstrynazę alfa-graniczną (działającą na wiązania w alfa-granicznych dekstrynach);
nukleazy. rozkładające wiązania estrowe- kwasów nukleinowych do nukleótydów: wodorowęglany (alkalizująee kwaśna, treść żołądka dopływającą do dwunastnicy; oraz. sód, potas, wapń, magnez, chlorki, fosfor, mocznik, kwas moczowy, woda.
I>o dwunastnicy, oprócz soku trzustkowego, dostaje sic również, przewodem żółciowym wspólnym, żółć (wątrobowa ulub pęcherzy kowa).
W skład żółci wchodzą:
_ stxjo\ve i potasowe sole kwasów żółciowych, które aktywują lipazę trzustkową. zmniejszają napięcie powierzchniowe emulgując tłuszcze, co umożliwia ich trawienie i wchłanianie, łączą się / produktami lipolizy (kwasami tłuszczowymi i monoacyloglicerolem) biorąc udział w tworzeniu miceli:
- fosfolipidy, które wspólnie z solami kwasów żółciowych tworzą miecie ułatw iające rozpuszczanie substancji hydrofobowych takich jak wolny i /estryfikowany cholesterol oraz. tłuszcze i kwasy tłuszczowe (wchodzące również w skład żółci);
- barwniki żółciowe, w tym bilirubina, która wydalana po przemianach jako sterkobilina nadaje barwę kału. a jako urobilinogen barwę moczu;
- oraz sód, potas, chlorki, węglany (wspomagające alkalizację treści pokarmowej w dwunastnicy) i woda.
Z dwunastnicy pokarm przesuwa się do dalszych odcinków jelita cienkiego, w który ch zachodzą ostatnie procesy trawienia i wchłanianie. Trawienie w jelicie cienkim zachodzi przy udziale enzymów zlokalizowanych na komórkach błony śluzowej i są to:
- aminopeptydazy rozkładające peptydy. od N-końea cząsteczki, do aminokwasów;
- laktaza rozkładająca laktozę do galakto/.y i glukozy, maltaza rozkładająca maltozę do dwóch cząsteczek glukozy ;
- lipaza i nukleazy;
oraz przy udziale enzymów soku jelitowego, wydzielanego przez gruczoły jelitowe:
- fosfatazy alkalicznej, rozkładającej wiązania estrowe i uwalniającej grupę fosforanową / połączeń organicznych:
sacharazy, rozkładającej sacharozę do glukozy i fruktozy; i enzymów pochodzących ze /łuszczony cli komórek nabłonka jelitowego.
Zawarte w pokarmie białka, tłuszcze i węglowodany po strawieniu w przewodzie P°kannowym do: aminokwasów, inonoacylogliccroli i wolnych kwasów tłuszczowych