img147

oicma    wu»u/.e utuiicidi iic uanego Kraju mezaiezme oa stanu rezerw złota \

i dewiz w banku centralnym. Możliwa więc była emisja pieniądza krajowe- : go w ilości przewyższającej rezerwy dewizowe i zlotowe danego państwa. : Stabilność systemu miał zapewnić Międzynarodowy Fundusz Walutowego (MFW), pow-ołany na konferencji w Bretton Woods. Celem jego działalności ! było między innymi tworzenie warunków' niezbędnych do współprac)' i stabilizacji finansow-ej i gospodarczej krajów' członkowskich, udzielanie państwem ! pomoc)' (pożyczek) w celu utrzymania względnej stabilności walut. Państwa członkowskie zobowiązywały się do współpracy z Funduszem oraz między sobą dla realizacji tych celów. Z kolei celem Międzynarodowego Banku Odbu- j dowy i Rozwoju, nazywanego w skrócie Bankiem światowym, jest udzielanie krajom członkowskim pomocy finansowej potrzebnej do długookresowego zrównoważonego w-zrostu gospodarczego i polepszenia warunków handlu : międzynarodowego. Pomoc ta polega między innymi na udzielaniu i gwarantowaniu pożyczek oraz współfinansowaniu inwestycji.

kryzys systemu Bretton Woods

System oparty na porozumieniu z Bretton Woods funkcjonował sprawnie dopóty, dopóki Stany Zjednoczone utrzymywały swoją dominującą rolę w gospodarce światowej, czego przejawem była między innymi nadwyżka w bilansie handlowym USA. Stopniowo jednak wzrastała konkurencyjność innych gospodarek narodowych, a w amerykańskim bilansie płatniczym i handlowym powstał deficyt, spowodowany między innymi negatywmym saldem w^r obrotach z innymi krajami (nadwyżka importu nad eksportem) oraz znacz- ¹ nymi wydatkami militarnymi. Nastąpił także znaczny odpływ dolarów za gra- j nicę. W latach sześćdziesiątych suma dolarów znajdujących się w' obiegu za granicą przewyższała amerykańskie rezerwy złota (zapasy złota pokrywały jedynie 19% zobowiązań amerykańskich). Konsekwencją lego było zachwianie zaufania do stabilności walut)' amerykańskiej oraz do tego, czy USA zdolne są wywiązać się z obowiązku wymiany dolara na złoto w^redług ustalonego parytetu*. Od lat sześćdziesiątych nasiliły się spekulacje na rynku złota i rynku walutowym. Próbą ratowania systemu było wprowadzenie w 1967 roku w^r ramach MFW międzynarodowej jednostki walutowej, tzw. Specjalnych Praw Ciągnienia (Special Drawing Rights), służącej przechowywaniu rezerw' walutowych oraz dokonywaniu rozliczeń pomiędzy państwami członkowskimi MFW. SDR-y miały początkowo parytet równy ówczesnemu parytetowi dolara, choć nie były wymienialne na złoto. Za posiadane SDR-y banki centralne mogą nabywać od innych uczestników systemu waluty narodowe lub regulować wobec nich swoje zobowiązania. Dokonanie płatności w SDR-ach polega na przepisaniu w' MFW odpowiedniej sumy z konta jednego kraju na konto innego. Pierwotnego przydziału SDR-ów dokonał MFW w stosunku do wysokości udziału danego państwa w MFW. Obieg SDR-ami opiera się na zaufaniu uczestników oraz powszechnej akceptowalności SDR-ów.

■* „Sprawdzam" powiedział między innymi francuski bank centralny, który w sposób masom' zaczat wymieniać w USA swoie r<*7Prwv Hnlamwc m -»łAłA

Zabiegi instytucjonalne nie Dyiy jeanaK w stanie zapouiec eiu/.ji systemu z Bretton Woods w obliczu pogłębiającego się deficytu handlowego USA inarastającej fali spekulacji. W1971 roku administracja prezydenta Nixona zawiesiła wymienialność dolara na złoto oraz wprowadziła płynny kurs dolara. Usankcjonowanie załamania się systemu dolarowego nastąpiło w 1976 roku, kiedy to państwom członkowskim MFW przyznano pełną swobodę wyboru zasad ustalania kursu ich waluty narodowej. Zlikwidowano stale parytety walut krajowych w^robec dolara i SDR-ów w^robec złota. Kurs Specjalnych Praw Ciągnienia został oparty na koszyku 16 najważniejszych walut świata (obecnie są to cztery waluty — dolar, jen, euro i funt szterling). Rola dolara nieco się zmniejszyła, nadal jednak jest jedną z w^ralut podstawowych, w której gromadzi się rezerwy walutowe i dokonuje płatności międzynarodowych. Zadaniem MFW pozostało wspieranie stabilizacji kursów walut państw członkowskich.

4. Polityka kursowa w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Unii Europejskiej. Unia Gospodarcza i Walutowa

Pomimo fiaska koordynacji polityki walutowej w' skali globalnej, dążenie do stworzenia strefy stabilnych walut nie osłabło wśród państw' europejskich, w-chodzących w skład Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). Stworzenie stabilnych ram walutowych postrzegano jako konieczne dopełnienie integracji gospodarczej postępującej w EWG. Już w 1972 roku powołano Europejski Związek Kursów' Walutowych, tzw'. europejski wąż walutowy, w ramach którego ustalono górną i dolną granicę (+/- 2,25%) wahań kursów walut. W1979 roku zaczął funkcjonować Europejski System Walutowy (ESW). W systemie tym rynkowe kursy poszczególnych walut mogły się odchylać o +/- 2,25%, a od 1993 roku +/- 15%. Uzgodniono przy tym mechanizm dostosowawczy, mający na celu stabilizację kursu w tych granicach, który obejmował między innymi współpracę banków centralnych w razie interwencji na tynkach dewizowych. W tym celu utworzono rówmież Europejski Fundusz Współpracy Walutowej. W ramach ESW wprowadzono także europejską jednostkę walutową — ECU (Europom Currency Unit). Występowała ona równolegle z walutami narodowymi, a jej wartość oparta była na koszyku tych walut. ECU miało charakter jednostki rozrachunkowej, służącej do rozliczeń w- operacjach walutowych ESW, jako środek płatniczy (również w sferze prywatnej, w obrocie bezgotówkowym pomiędzy przedsiębiorcami) oraz jako składnik rezerw walutowych narodowych banków' centralnych. Ustalano stały kurs każdej waluty w stosunku do ECU (kurs centralny), a opierając się na nim — kursy poszczególnych walut w^r stosunku do siebie (kursy bilateralne). Tworzyły on siatkę parytetów' w^falut uczestniczących w' tzw^r. Mechanizmie Kursowym. Zmiana tych kursów' mogła nastąpić jedynie na podstawce jednomyślnej zgody państw członkowskich. Europejski System Walutowy byl jednakże preludium aK i ir.;; r:r.c*v\Hnrr7Pi i Walutowej fUGWk o którei powołaniu zadecydowano