img569

włosowatych
	Tasiemiec nieuzbrojony
-zwieracz mięśniowy pochwy -odgałęzienie głównego pnia macicy 15-35 ^! -dwupłatowy jajnik -skoleks nieuzbrojony, 4 przyssawki, brak ryjka i haków, skoleks gruszkowaty - proglotydy pojedynczo oderwane i ich czynna wędrówka -dł 4-12 m	-brak -    7-15 -3 płatowy jajnik Skoleks uzbrojony kulisty z 4 przyssawkami i wysuwanym ryjkiem -    proglotydy odrywane po kilka i pozbawione zdolności ruchu -c#4m -żywiciel pośredni świania -    rzadziej występuję

TKANKA NABŁONKOWA

-    pokrywa powierzchnię ciała, kontaktuje się ze środowiskiem zewnętrznym;

-    wyścielają powierzchnię jamy ciała;

•    tworzy ftinkcjonalne jednostki wydzielnicze

-    nieunaczyniona lłłona podstawna

-bezkomórkowa warstwa zbudowana z kolagenu, proteogłikanów o glikoprotein;

•    graniczy z nabłonkiem i tkanką łączną Listki zarodkowe tworzą nabłonek;

•ektoderma* jama ustna i odbyt

‘endoderma- światło układu oddechowego i przewodu pokarmowego •mezodenna- naczynia krwionośne, układ moczowo-płciowy.

I) NABŁONKI OKRYWAJĄCE AJNABLONK1 JEDNOWARSTWOWE

-    pojedyncza warstwa komórek leząca na błonic podstawnęj •NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY PLASKI

-    pojedyncza warstwa płaskich komórek, jądra są spłaszczone, cytoplazma w postaci cienkich wypustek wokół jądra

-    wyścieła: pęcherzyki płucne, klębuszki nerwowe, naczynia krwionośne i limfatyczne. jamę opłucną, osierdzie i otrzewną

•NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY SZEŚCIENNY -komórki kształtu sześcianu, jądro centralnie umieszczone

-    występuje: jajniki, pęcherzyki tarczycy, oskizeliki, cewki nerkowe •NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY WALCOWATY

•    komórki walcowate (wysokość jest 2-3x większa niż podstawa), jądra leżą

przy podstawie, tworzą jeden narząd

•    Występują, duże przewody wyprowadzające gruczołów, jajowody i Żołądck.Może mieć struktury powierzchniowe- rzęski w jajowodzie i mihrokosmki Pomiędzy komórkami mogą występować komórki kubkowe produkujące śluz np. jelito cienkie i grube

•NABŁONEK WIELORZĘDOWY

-    odmiana nabłonka jerhrowarsłwowego walcowatego, komórki są różnej wysokości, jądra leżą na różnych poziomach (tworzą kilka rzędów); wszystkie komórki mają styczność z błoną podstawną; zwykle komórki mają rzęski

-    występowanie: drogi oddechowe, przewody najądrza, przewody wyprowadzające dużych gruczołów

•NABŁONEK PRZEJŚCIOWY

-    nabłonek wiełorzędowy, wszystkie komórki spoczywają na błonie podstawnęj; jego wygląd zmienia się. gdy podczas wypełniania pęcherzyka moczowego komórki rozciągają się i spłaszczają, a liczba warstw zmienia się z 5-6 do 2-3

B)NABłA>NKI WIEI.OWARSTWOWE

-komórki tworzą wiele warstw, tylko warstwa podstawna komórek leży na błonie podstawnęj

•NABŁONEK WIELOWARSTWOWY PŁASKI ROGOWAC1EJĄCY

-    tworzy naskórek; wiele warstw komórek z których walcowate komórki najgłębszej warstwy leżą na Monie podstawnęj, warstwę kolczystą tworzy kilka pokładów komórek w/ełobocznych, bliżej powierzchni komórek stają się coraz hardziej spłaszczone, tworząc warstwę ziarnistą i stale złuszczają się warstwą rogową; •NABŁONEK WIELOWARSTWOWY PŁASKI N1EROGOWACIEJĄCY

-    podobny do nabłonka rogowacięjącego. brak warstwy rogowa ci ej ącej

-    występuje: jama ustna, gardło, przełyk, na przedniej powierzchni rogówki, pochwa, odbyt

•NABŁONEK WIELOWARSTWOWY SZEŚCIENNY

-    złożony z 2-3 warstw komórek sześciennych

-    występowanie: przewody wyprowadzające trzustki, ślinianki i gruczoły potowe •NABŁONEK W1ELOWARTWOWY WALCOWATY

-    utworzony z 2-3 warstw komórek warstwy powierzchniowej są walcowate -występowanie: cewka moczowa męska, spojówka, wyścieła większe przewody wyprowadzające niektórych gruczołów

CjNABŁONEK GRUCZOŁOWY

^A PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA UKŁAD PRZEWODÓW

WYPROWADZAJĄCYCH

•gruczoły proste- bez lub z jednym przewodem wyprowadzającym np. gruczoł potowy

•gruczoły złożone- z rozgałęzionymi przewodami wyprowadzającymi np. trzustka ^A PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MECHANIZM WYDZIELANIA •gmczoly merokrynowe- wydzielina uwalniana z powierzchni komórki drogą egzoęytozy bez ubytku Mony komórkowej i cytopłazmy np. gruczoł części zewnątrz wydzielniczęj trzustki

•    gruczoły apokrynowe- wydzielina uwalniana z komórki wraz częścią błony komórkowej i niewielką ilością cytopłazmy np. gruczoł mlekowy

*    gruczoły holokrynowe- wydzielin* uwalnia się wt»z z całą komórką, wydostanie się wydzieliny wiąże się z obumarciem komórki wydzielniczęj np. gruczoł łojowy

SKÓRA

ó    NASKÓREK- powierzchniowa warstwa nabłonka mająca

kontakt ze

środowiskiem zewnętrznym

o    SKÓRA WŁAŚCIWA- środkowa warstwa o charakterze

podporowym, zawiera

przydatki skóry, naczynia krwionośne, nerwy i zakończenia

*    TKANKA PODSKÓRNA- leży najgłębiej, zazwyczaj

buduje ją tkanka tłuszczowa

NASKÓREK

-    nabłonek wielowarstwowy plaski rogowaciąjący, zbudowany głownie z

kcratynocytów

-    grubość naskórka na powierzchni tułowia wynosi około 0.1 cm, a na

podeszwach o dłoniach ok. 2mm

1) WARSTWY NASKÓRKA

•Warstw* podstawowa (rozrodcza)- warstwa najgłębsza, jeden rząd cylindrycznych komórek umożliwia stałe tworzenie się nowych kerałynocytów •Warstwa kolczysta- kilka pokładów wielobocznych komórek z centralnie położonym jądrem, w górnej części warstwy kolczystej komórki są budowy spłaszczonej

•Warstwa ziarnista- 1-2 pokłady komórek o kształcie wrzecionowatym, jądra komórkowe spłaszczone, keralcnocyty ziarniste zawierają ziarna keratohiallnowe-substancje białkowe bogate w aminokwasy siatkowe oraz blaszkowate ciałka glikolipidowi- keratynoaomy- zwane ciałkami Odlanda

•Warsl wa jasna- występuje tylko w grubym naskórku podeszwy, kilka pokładów komórek o niewyraźnych kształtach jądra i organelle komórkowe zanikają •Warstw* zrogonacial*

•Warstwa zbita- komórki bez jądrzaste, spłaszczone, ściśle do siebie przylegające w postaci płytek rogowych(keratynowych)

•Warstwa zluszczająra się- komórki są luźno ułożone, stale się oddzielają i złuszczają

D) INNE ELEMENTY NASKÓRKA

•MELANOCYTY- leżą w warstwie podstawowej, produkują melatoninę- pigment odpowiedzialny za kolor skóry o działaniu ochronnym przed promieniowaniem Ł'V •KOMÓRKI MERKLA- komórki zmysłowe (receptory dotykowe), występują nielicznie bezpośrednio pod błoną podstawną

•KOMÓRKI LANCERHANSA- komórki prezentujące antygeny układu HŁA klasy Ił, występują prawic we wszystkich warstwach naskórka- najwięcej w warstwie kolczystej; ich liczba wzrasta w chorobach zapalnych skóry (szczególnie immunologicznych )

E)    SKÓRA WŁAŚCIWA

•Warstwa brodawkowa- zbudowana z tkanki łącznej luźnej, graniczy z naskórkiem oraz od dołu z powierzchniowym splotem naczyniowym

-    zawiera włókna kolagenowe, sprężyste i siateczkowatę oraz komórki: libroblasty, hisłiocyty, komórki tuczne, komórki krwi (monocyty. limfocyty i granulocyly)

-    w komórkach brodawkowych występują naczynia krwionośne włosowate, chłonne, włókna nerwowe, zakończenia nerwowe czucia skórnego;

* Warstw* stateczków*!*- zbudowana z tkanki łącznej zbitej o utkaniu nieregularnym, główna masa skóry właściwej, pomiędzy powierzchownym splotem uaczyniowym a tkanką podskórną

-    zawiera pęczki włókien kolagenowych przeplecione z długimi i grubymi włóknami efastyny oraz naczynia krwionośne, limfatyczne, mięśnie przy wiosnę oraz gruczoły i nerwy skonie.

ODBIERANIE WRAŻEŃ CZUCIA SKÓRNEGO

•Wolne zakończeni* nerwowe- (mielinowe i bezmielinowe) czucie bólu i

temperatury

•OlaHui Pacinłego- czucie ucisku i wibracji •Ciałka Meissner*- czucie dotyku •Komórki Merlda- receptory dotykowe

E) TKANKA PODSKÓRNA

-    zbudowana z tkanki tłuszczowej podzielonej przez przegrody włóknisto-kolagenowe

-    zawiera naczynia krwionośne i nerwy zaopatrujące, leżą nad skórą właściwą

-    zawierają dolne odcinki mieszków włosowych długich w owłosionej skórze pokrywy czaszki, niektóre gruczoły potowe pokrywowe i zakończenia nerwowe (np. ciałka Paciniego).

Ciało spłaszczone grzbieto-btzusznie, powłoka ciała miękka, mała głowa, czułki krótkie 5czlonowe, pojedyncze oczy, narzady gębowe; część ssqca i dwa sztyleciki w woreczku, krótke nogi zakończone pazurem. Samica: można jq poznać po rozdzielonym zakończeniu odwłoka, samca po obecnoic pracia. segmenty ciała niewyraźnie zaznaczone, osobniki żywiq się krwiq, 3 pary mocno zbudowanych nóg .

Samica składa jaja zwane gnidami wzdłuż szwów bielizny lub na włosach, przyktejajgc je zapomocq specjalnej, trudno r rozpuszczalnej w wodzie substancji wydzielanej z odpowiedniego gruczołu. Rozwój zarodka trwa 8-9 dni, wyklute larwy przechodzą trzy Inienia i przekształcają się w imago. Znaczenie w medycynie: wszawica głowy, wyciek płynu surowiczego, który skleja włosy, wszawica odzieżowa -zaczerwienia oraz świqd - drapanie-zakażenia bakteryjne. Dur plamisty (odzieżowa), dur powrolny, gorączko okopowa, człowieka zaraża się wcierając kał lub ciała zgniecionej wszy z riketsjami w skórę.

WESZ ŁONOWA

Krótka zwarła budowa dała, pierwsza para nóg mniejsza niż pozostałe, tułów szerszy od odwłoka, pieiwszy segment odwłoka ma 3 pary przetchlinek. nogi zakończone zagiętymi pazurami, 4 segmenty odwłoka majq z obydwu boków czopowale przydatki, zaopatrzone w szczecinki, rozwój jaja trwa 7-8 dni. Budowa zewnętrzna nimfy ptzypomina owady dojrzałe! 3 stadia nimfy różniących się liczba guzków odwłokowych, wyroslfcdw i włosów na biodrach, układem szczecinek na grzbietowej stronie ciała, znaczeni* w medycynie: podczas kontaktu płciowego, drażni skórę, a miejsca ukłucia sq widoczne jako niebieskie plamy, może powodować zapalenie brzegu powiek.

WŁOSOGŁOWKA

nicień kosmopolityczny bytujqcy w jelicie grubym i Ślepym . otwór gębowy bez warg, otoczony 4 brodawkami, zawierajqca gardziel częSc przednia jest cieńsza i dłuższa od tylnej. Gardziel składa się z węższej I krótszej częSci przedniej mięśniowej, oraz z dłuższej i grubszej części gruczołowej, na stronie brzusznej końca ciała znajduje się „pasmo pręcikowe". Narzqdy płciowe pojedyncze. Tylny koniec ciała spiralnie zwinięty, otoczona wysuwalnq pochewka szczecinka kopulacyjna. Powierzchnię pochewki pokrywają drobne fcołce. Pochwa leży blisko połqczenia schistosomu z jelitem.    Samica zagłębiona

przednia częściq ciała pod błonq śluzowa jelita składa dziennie od 1000-6000 jaj zawiera/qcych wczesne niezdolne do inwazji zarodki. Człowiek zaraża się przez połkniecie jaj inwazyjnych z pożywieniem, w jelicie cienkim larwy wylęgajq się , przedostają się do jelita grubego, gdzie odbywajq Inienie (osiqgajq posłać dojrzała. Chorobotwórczość: ubytki błony śluzowej, nacieki komórkowe, niedokiwislość, nudności, bóle brzucha, zaparcia, wzdęcia.    KLESZCZ

PASTWISKOWY

dało owalne spłaszczone grzblelo-brzusznie,, tarcza jesł zaokrqglona w tyle, z przodu z wyraźnie zaznaczonymi łopatkami, pokrywajq ja liczne pory i włoski, reszłe ciała pokrywa rozciągliwa chifynowo powłoka, brak oczu, kapituluj jest zaopatrzone po stronie grzbietowej w owalne porowate okolice, pory te sq ujściami gruczołów dodatkowych, które wydzjalajq substanqe ochraniające jaja. Hiposlom uzbrojony w zgbki. para szczękoczułków, czteroczłonowe głaszczki na capitulum.biodra 1 pary majq ostrogę, narzqd Hallera |T i zapachy), na stopach przytgi i pazurki,    po napisiu się krwi samica składa jaja

po czym ginie, larwa ma 3 pary nóg po 3-5 dni Inieje i przekształca się w nimfę, nimfa ta nie ma otworu płciowego i po 4-5 dni Inieje i przekształca się w samca bqdź samicę. Samica pije krew i najedzona odpada.

Każde stadium rozwojowe kleszcza pije krew tylko raz. Znaczenie w medycynie: ślina kleszcza zawiera substancje drażnlqce skórę, borelioza. kleszczowe zapalenie mózgu, tularemia, gorączka Q.

ŚW1ERZBOWIEC LUDZKI

Barwa biaława, lekko owalna, spłaszczona gzbieto-brzusznie, hiposlom bez zqbków, szczękoczułki podobne do szczypców, pierwszo dwie pary nóg zaopatrzone w przyssawki a następne dwie zakończone szczecinkami, CYKL samica 4-5 dni po zapłodnieniu w korytarzach drążonych w skórze składa jaja. które wychodzą na powierzchnie skóry, larwa samodzielnie drqży korytarz, po czym inieje przeobrażając się w 8-nozna nimfę, z której uwalnia się po kolejnym Inieniu samiec lub nimfa II stadium, z II stadium nimfy uwalnia się samica, pozostająca w wyłince nimfy, gdzie zostaje zapłodniona, po czym opuszcza wylinkę. Żywicielem właściwym jesf człowiek. Znaczenie w medycynie: wywołany świerzb umiejscawia się w okolicach brzucha, piersi, narządów płciowych, różowe ślady na skórze, świqd, drapanie prowadź do uszkodzenia skóry, krwawienia.    MOTYUCA WĄTROBOWA

Ustkowaty kształt.szare zabarwienie i często rdzawo brunatne plamy pochodzqce z przewodu pokarmowego żywiciela (krew i żółć). Powierzchnia ciała pokryta kolcami, dobrze rozwinięte umięśnienie, przyssawka gębowa z otworem ustnym, -gardziel-kleszonki przygardzielowe-przełyk. protonelrydialny układ wydatniczy. układ rozrodczy obojnoczy, męski składa się z dwóch leżqcych skośnie jqder. nasieniowód-torebka tfrrusa-pęcherzyk nasłenny-przewód wytryskowy-cirrus.otwćr płciowy umieszczony na dnie zatoki płciowej. Samica-rozgałęziony pojedynczy jajnik po prawej stronie ciała, parzysty żółtnic. od ootypu do zatoki płciowej biegnie silnie spęllona macica zakończona metra fermem, który służy do składania jaj i jako narzqd kopulacyjny,

Brak pochwy. Cykl: żywiciel ostateczny: osobniki dojrzałe- gamety-zygoiaW woda - miracydium-\\lqd - redie-źywiciel pośredni:sporocys1a-cetkarie//woda\\ metacerkaria MOTYLIĆZKA Kształt lancetowaty, powierzchnia ciała gładka, 2 przyssawki leżq blisko siebie w przodzie ciała, przy czym przyssawka gębowa jesf nieco mniejsza. Za przyssawka dwa prawie kuiiste jqdra, a za nimi kulisty jajnik.

Po bokach ciała żółtniki, macica składa się z części zstepujqcej i wstepujocej i wypełnia tylnq powłokę dała. metra term otwiera się w zatoce płciowej usytuowana przed przyssawka brzuszna. Przewód pokarmowy mięsista gardziel- przełyk- pnie jelitowe .jaja zawieraja w chwili składania rozwinięte miracydium. Cykf fajo (z wieczkiem i sztylecikiem zawiera miracydium)- jelito sRmaka(trzustkowairoba)-sporocysta- sporocysty potomne- cerkarie wędrujq do jamy płucnej skłębiajac się w kule śluzowe - wyrzucenie na zewnqfrz przez pełzające ślimaki- mrówka - w ich jelicie cetkariewedruje do węzła nerwowego około przełykowego i tam otarbla się jako meta cerkaria, zaś pozostałe cerkarie przekształcają się podobnie w jamie ciała. Ma ona wpływ na zmianę zachowania mrówki. Chorobotwórczość: fascjoloza, okres ostry-zapalenie wątroby, bolesne powiększenie narz qdu, żółtaczka, i toksyczne- podwyższona temp. bóle mięśni i stawów, wymioty, inwazje płuc. mózgowia, a nawet skóry i oczuRozdzielnopłciowa, dymorfizm płciowy, przystosowana do bytowania w wqskich naczyniach krwionośnych, brak meta cerkarii, samiec grubszy i krótszy od samicy, powierchnia ciała za przyssawka bizusznq pokryta guzkami, na przednim końcu przyssawka gębowa, za nia męski otwór płciowy oraz bierze początek rozległa rynienka płciowa ciqgnqca się wzdłuż ciała. W rynience tej znajduje się wydłużona szczupła dłuższa od samca i okrqgła na przekroju samica.Przewód pokarmowy charakteryzuje się wydłuzonycm przełykiem rozwidlajqcym się na poziomie przyssawki brzusznej na dwa pnie jelitowe proste. Układ rozrodczy składa się z 4-5 kulistych jqder znqjdujqcych się w formie graniastego skupienia tuż za przyssawkq brzuszna oraz wiodących od nich krótkich przewodów wyprowadzajqcych. Samica nitkowata, przedni i tylny koniec ciała pokryty guzkami.przyssawki mniejsze.jajnik zbity, leży w tylnej części ciała, blisko wtórnego połqczenia ramion jelita, krótki jajowód biegnie od jajnika do ootypu otoczonego gruczołami Mehlisa. Do ootypu wpada również przewód źółtnikowy od żółtnica. od ootypu do przodu ciota biegnie macica. Cykl: jaja (bez wieczka)-sploty naczyń włosowatych zylnych pęcherza moczowego i miednicy malej- wydostajq się z kalem -środowisko zewnętrzne(miracydium-woda). slimak-żywiciel pośredni (sporocysta-cerkarie)- opuszcza ślimaka - cerkaria ma enzymy ułatwi aj qce jej wnikanie do żywiciela przez skórę - fraci ogonek- układ krwionośny-płuca-lewa komora serca- Duży krwioobieg- wątrobą (osiaga dojrzałość płciowa) i napotyka samca - sploty naczyń

•Aparat w tosowo-łojowy- włos zbudowany jest z komórek zrogowacialych, zawierających keratynę, jest wytworem nabłonka mieszka włosowego zakończonego cebulką

Rodzaje włosów:

-    długie- głowa, okolice narządów płciowych

-    krótkie, grube- brwi, rzęsy

-    mieszek włosowy- pokrywa większość powierzchni skóry

G) Gruczoły potowe-

-    gruczoły potowe zwykle- cokrynowe, merokrynowe- gruczoły cewkowe prosie, produkują poi, warunkują teimoregulację i wydzielanie zbędnych metabolitów (całej skóry)

-    pozostają pod kontrolą autonomicznego układu nerwowego

-    gruczoły potowe zapachowe- apokryfowe- budowa pęcherzykowa, rozgałęziona (skóra okolicy krocza, odbytu, genitaliów, dołów

pachowych, zewnętrznego przewodu słuchowego, otoczki brodawki sutkowej)

-    uaktywniają się dopiero w okresie dojrzewania płciowego

-    niektóre bodźce (strach, pobudzenie seksualne) indukują wydzielanie gruczołów apokryfowych

-    gruczoły łojowe

-    powstaje z bocznych uwypukleń pochewki zewnętrznej włosa

-    wchodzą w skład aparatu wlosowo-łojowego

-    produkują łój- mieszankę lipidów

-    liczne w skórze twarzy, czaszki, uszu, nozdrzy, sromu i odbytu

-    nie występuje na dłoniach i stopach

- w okresie pokwitania powiększają się, rozpoczynają produkcję wydzieliny

A) TKANKA ŁĄCZNA -pochodzenie mezenchymatyczne

-    budowa:

-komórki

-    substancja międzykomórkowa -włókna

-    istota podstawowa RODZAJE TKANKI ŁĄCZNEJ

*    Tkanka łączna właściwa (luźna, zwana)

*    Tkanka łączna sialeczkowata

*    Tkanka łączna tłuszczowa żółta i brunatna

*    Tkanka galaretowata

*    Tkanka chrzęstna

*    Tkanka kostna

*    Krew i szpik

WŁÓKNA TKANKI ŁĄCZNEJ

*    Kolagenowe- zbudowane z kolagenu (typy kolagenu 1-VII), odporne na rozciąganie, występują w organizmie w największej ilości

*    Siateczkowatę- retikulenowe, srebrochłonne, zbudowane z kolagenu typu 111; występowanie: skóra. Mona śluzowa żołądka i jelit, wątrobą i gruczoły dokrewne

*    Sprężyste (elastyczne)- zdolność do rozciągania, duża odporność na rozrywanie, powstają w wyniku wzajemnych oddziaływań elastyny i fibrylny; Występowanie: skóra, chrząstka sprężysta, duże naczynia krwionośne- aorta i w niektórych więzadlach- karkowe, ściany pęcherzyków płucnych

ISTOTA PODSTAWNA

*    Wypełnia przestrzeń między włóknami a komórkami tkanki łącznej •Zlmdowana z włóknistych białek (łaminino- fibrynokreatyna) otoczonych polisacharydami- glikozoaminogtikany GAO

kwas hialurowy. siarczan chondroityny, siarczan demiatynu.siarczan keratanu, siarczan heparanu

KOMÓRKI TKANKI ŁĄCZNEJ

*    Flbroblasty i flbrocyty- wytwarzają tkankę łączną włóknistą-(wlókna kolagenowe, sialecakowe, sprężyste) oraz wszystkie składniki istoty podstawowej, rola w procesach naprawczych tkanek

*    Odpowiedniki fjbroblasłów w innych tkankach

*    chondroblasty i chondrocyty

*    osteoblasty i osteocyty

*    lipoblasty- przekształcają się w komórki tłuszczowe

*    Makrofagi-jednojądrzaste komórki fagocytujące powstające z monocytów

*    Komórki tuczne (maslocyty)- w cytoplazmie ziarnistości zawierają m.in. histaminę, heparynę- mediatory anafilaksji

*    Plazmocyty- powstają z limfocytów B, produkują przeciwciała

*    Perycyty - cechy komórek mezenchymatycznych i mięśniowych gładkich, umiejscowione wzdłuż naczyń krwionośnych

RODZAJE TKANKI CHRZĘSTNEJ

*    Szklista- twarda tkanka o barwie mebieskobialcj; zawiera kolagen typu Ił; pokrywa powierzchne stawowe, tworzy większość chrząstek krtani, pierścienie tchawicy i oskrzeiiki, tworzy chrzęstne części żeber i przegrody nosa •Włóknista- odporna na rozciąganie, zawiera kolagen typu I. Występowanie: krążki międzykręgowe, łękotki, spojenie łonowe, w miejscu przyczepu ścięgien i więzadel do kości

*    Sprężysta- podobna do chrząstki szklistej, cechą wyróżniającą jest obecność gęstej siateczki włókien elastycznych; występowanie: małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, trąbka słuchowa, nagłośnia

BUDOWA HISTOLOGICZNA ŚCIĘGNA I WIĘZADEL

*    ŚCIĘGNO- pęczki równolegle ułożonych włókien kolagenowych typu I i fibrocytów, otoczone luźną tkanką łączną, tworzącą ścięgno wewnętrzne. Na zewnątrz ścięgna znajduje się ścięgna zewnętrzne zbudowane z tkanki łącznej zwartej

*    WIĘZADLO- budowa podobna do ścięgna, występują dodatkowo włókna sprężyste (elastyczne)

LAMBf.IA JELITOWA

-kosmopolityczny pasożyt występujący w jelicie cienkim człowieka, tworzy postacie trofozoitu i cysty; trofozll- gruszkowaty kształt, dwa elipsoidalne jądra z chromatyną wokół kariosomu, między nimi 8 kinetosomów z których wychodzą 4 pary wolnych wici., wici tylne tworzą aksmrmy. tarcza przyssawkowa; cyst*- 2 lub 4 jądra, zawiąz wici z aksonem oraz ciałka sierpowale. cytoplazma odstaje od Mony komórkowej.

Zarażenie: postacią inwazyjnąjest cysta, zanieczyszczony pokarm, zarażenie kontaktowe, odzwjerzęce, mucha domowa. Chorobo!wórczoś nieżyt jelit, zapalenie dróg żółciowych, zaburzenia trawienia i wchłaniania tłuszczów i węglowodanów, biegunki, brak łaknienia, niedokrwistość, wykrywanie: kał, treść dwunastnicy; Rozmnażanie: podział podhiżny(krążek czepny. kinetosomy i jądra)

RZĘSISTEK POCHWOWY

-    kosmopolityczny pasożytem dolnych odcinków narządów moczowo-płciowych. U kobiet występuje najczęściej w pochwie, szyjce macicy i cewce moczowej, u mężczyzn- napletku, żołędzie, cewka moczowa i gruczoł krokowy. Budów*: łrofozlt, posiada zmienny kształt duże wrzecionowate jądro znajduje się blisko przedniego bieguna komórki. Ponad jądrem występuje skupienie 5 kinetosomów, z których wychodzą 4 wolne wici, pręcik podstawowy, obok jądra aksostyl wystający poza peiłikulę- w postaci kolca,, obecność pelty- obejmującą kanał okolowiciowy, beztlenowiec. Rozmnażanie: podział podział podłużny (kinetosomy, wici i jądra); Zarażenie: drogą płciowo-tnoczowa; w czas porodu, zarażenie pośrednia narzędzia ginekologiczne, przedmioty kąpielowe, pościel), Chorobotwórczość: kobiety: upławy, świąd, pieczenie okolicy krocza i pochwy, obrzęk lub zaczerwienienie ujścia cewki moczowej, wydzielina obfita, żółta, często pienista; mężczyźni: zapalenie napletka, i żołędzi, cewki moczowej i pęcherza moczowego. świąd, pieczenie, kłucie i bóle wzdłuż przebiegu cewki moczowej oraz częstomocz.

ZARODZIE! RUCHLIWY

-    pierwotniak pasożytujący w miąższu wątroby, układu siafeczkowe-śródblonkowego oraz krwinkach czerwonych Budowa I rozwój: przemiana pokoleń sporozoit-) ślina komara-) krew-) naczynia krwionośne-) wątrobą, śledziona-) komórki układu sialeczkowe-srćdbłonkowego (rozmnażanie- schizogonia krwinkowa)-) krwinki czerwone pekaja uwalniając merozoily i one zarażaja kolejne krwinki albo z nterozoilów-) gametocyty-) przedostają się z krwią do-) ciała komara-) jelito komara-) gamety żeńskie i męskie-) zygota-) sporozoii; Zarażanie: sporozit, ssanie krwi przez komara. Chorobotwórczość: zimnica wrodzona i potransfuzyjna. Ir/eciaczka: dreszcze, podwyższenie temperatury ciała, nagły jej spadek, co 48 h, powiększane śledziony i wątroby, opryszczka wargowa, nudności wymioty, niedokrwistość niedobarwliwa,

ŚWIDROWIEC GAMBIJSKI

-    kosmopolityczny pasożyt występujący we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym; Budowa: tworzy postacie tripomastigota (kształt litery S.C,V) t epimastigota; zarażenie: postać inwazyjna to tripomastigota. która wnika do organizmu człowieka w czasie ukłucia muchy Ise-tse, możliwe jest zarażenie plodu( wrodzona / i potransfuzyjna. Rozwój: postacią inwazyjną dla much tse-tse jest tripomastigota. która zarażają się ssąc krew. postać ta przekształca się w ciele owada w epimastigota. a następnie w gruczołach ślicznych owych much- wtrypomastigota, chorobotwórczość: śpiączka afrykańska, | okres- okres przebywania pasożyta w osoczu, nieregularna wysoka gorączka, dreszcze, bóle głowy, powiększenie węzłów limfatycznych i śledziony II okres- okres występowania świdrowca w płynie mózgowo-rdzeniowym, zaburzenia psychiczne, siany pobudzenia, śpiączka i śmierć.

PEŁZAK CZERWONKI

-    pasożyt ścian jelila. wątroby, płuc, śledziony, niekiedy mózgu; Budowa: postacie trofozoitu i cysty, trofoznit- pseudepodia, pęcherzykowate jądro w endoplazmie, kari osom ułożony w jądrze centralnie, charakteryzuje się zdolnością erytrocytofagi; cysta- otoczona Moną, posiada 1,2 lub 4 kuliste jadra z kariosomem ułożonym centralnie, wodniczkajodofilna, skupienia RN A; zarażenie: inwazyjną postacią jest cysta, woda pitna, pokarm, ręce. Chorobotwórczość: wywohije pelzakowice jelitową, czerwonka pełzakowa- biegunka z krwią, osłabienie

TONOPLASMA GONDI

-    kosmopolityczny pasożyt wewnętrzny człowieka i zwierząt domowych oraz dzikich. Budowa: trofozoit w kształcie banana, jeden biegun zaokrąglony, drugi zaostrzony, wytwarzają enzymy proteolityczne. centralnie umieszczone jądro znajduje się przestrzeń okołojądrowa, pasożyt ten tworzy pseudocysty, zawierające zgrupowania trofozoitów oraz cysty. Zarażenie: uszkodzona skóra pseudocysty albo cystą z mięsem zwierząt, hądż sporozoitami wydalanymi z kałem kota, również przez wydzieliny i wydaliny zarażonych zwierząt i człowieka; do płodu mogą wnikać pasożyty poprzez łożysko, potransfuzyjna. droga płciowa; Ku/wój: rozmnaża się na drodze schizogomi. Rozmnażają się w obrębie trofozoitu macierzystego przez 2 komórki siostrzane.

Pseudocysty powstają najczęściej w makrofagach. Postacie trofozoitów, które powstają w pseudocytaeh. noszą nazwę tachyzoitów. Mogą one droga krwi lub limfy rozprzestrzeniać się w organizmie żywiciela. Cysty maja natomiast własną otoczkę. W cystach występują podobne postacie do tachyzoitów- bradyzołty. różniące się od nich rzadszymi podziałami komórkowymi, większą odpornością na działanie pepsyny, dużą zawartością cukrów złożonych. Rozmnażanie płciowe i sporogonia przebiegają w żywicielu ostatecznym, którym jest kot domowy. W komórkach nabłonkowych Mony śluzowej jelita cienkiego tego ssaka sporozohy przekształcają się w schizoniy z których każdy dzieli się na liczne merozoity. W następnym etapie powstają gametocyty, a z nich mikro i makrogamcly. Po ich połączeniu tworzy się zygota, potem oocysta przekształca się w spurocystę. Wewnątrz jej wytwarzają się sporozoky. Chorobotwórczość, objawy nasilają się w okresie osłabienia ustroju (AIDS, choroby nowotworowe), powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, zapalenie opon mózgowych i mózgu.