geo5

i »

I

1 ‘ t» ■

t

przed dalszą erozją, skutkiem czego erozja morska w pewnej odległości od brzegu zatrzymuje się, powodując powstanie erozyjnego tarasu morskiego.    j

3.* Wychodnia warstw    ^!

Obszar zawarty pomiędzy liniami inlcrsekcyjnymi powierzchni ograniczających określoną bryłę utworów geologicznych nazywa się wychodnią. Tak więc wychodnię warstwy stanowi obszar zawarty między liniami inlcrsekcyjnymi powierzchni stropowej i spągowej tej warstwy.

i

-U f^P och od zenie wód podziemnych    "•■■ii

Źródłem wód podziemnych są: infiltracja, kondensacja i niektóre procesy geologiczne związane z powsta-

*" “ wanicm skal i struktur budowy geologicznej. Podstawową rolę w zasilaniu wód krążących w litosferze i biorą- ‘ cych udział w obiegu wody w przyrodzie odgrywa infiltracja (wsiąkanie) opadów atmosferycznych do podłoża skalnego. Wódy podziemne pochodzące z tego źródła nazywa się infiltracyjnymi lub meteorycznymi. Są to j wody -od n a w rai nc. Ilość wody infiltrującej do podłoża skalnego zależy od czynników klimatycznych i własności infiltracyjnych terenu. Do własności infiltracyjnych terenu należą: - przepuszczalność skał w strefie przypowierzchniowej, - nachylenie powierzchni terenu, - pokrycie szatą rośliną (gęsta szata zmniejsza spływ powierzchniowy), - zagospodarowanie terenu (np. zabudowa miejsca zmniejsza infiltracje, a uprawy rolne z reguły intensyfikują ten proces). W niektórych przypadkach budowy geologicznej lub jej naruszenia (np. w wyniku podziemnej eksploatacji górniczej) w infiltracji mogą też brać udział wody powierzchniowe rzek i jezior. Infiltracja wód powierzchniowych może też być wywołana sztucznie, np, do uzupełnienia zasobów wód podziemnych, nawodnienia terenów uprawnych. W wyniku kondensacji pary wodnej zawartej w powietrzu występującym w próżniach skalnych powstają wody kondensacyjne. Nie odgrywają one znacznej roli w kształtowaniu zasobów wód podziemnych, mają natomiast pewne znaczenie w zasilaniu gleby w wilgoć, w ciepłych okresach bczopadowych. W wielu miejscach litosfery zwłaszcza na większych głębokościach, występują wody zwane reliktowymi lub szczątkowymi. Część wód reliktowych należy do dawnych wód infiltracyjnych, uwięzionych wśród skał w wyniku procesów tektonicznych. Wody reliktowe są oddzielone od powierzchni ziemi, nic biorą udziału w krążeniu wody w przyrodzie i są silnie zmincralizowanc. W rejonach czynnego lub niedawno wygasłego wulkanu występują wody juwenilne stanowiące resztki roztworów . pomagmowych. Są to wody silnie zmincralizowanc o podwyższonej temperaturze

Y

5. Geometryczne formy występowania wód podziemnych

ł i

Zestaw 11 'Woda związana

Może być związana chemicznie (bierze udział w budowie sieci krystalicznej), nie odsącza się pod wpływem siły ciężkości. Woda higroskopijna czyli adsorpcyjna i adhezyjna czyli błonkowata. Woda kapilarna czyli włoskowata bywa zaliczana zarówno do wody wolnej jak i związanej, bąffź traktowana osobno.

+

2. Wody zaskómc    • .

Wody zaskórnc nazwane też przypowierzchniowymi, są to wody które pojawiają się tuż pod powierzchnią terenu. Zwierciadło tych wód jest swobodne i występuje przeważnie w obrębie strefy glebowej, na głębokości nic przekraczającej kilkudziesięciu centymetrów, a niekiedy pokrywa się z powierzchnią teram. Wody te j pojawiają się głównie W obszarach równinnych i w zagłębieniach morfologicznych (np. na dnie dolin rzecznych). Przyczyną powstawania wód znskómych jest najczęściej płytkość podłoża warstwy wodonośnej i mała miąższość tej warstwy sprawiająca żc strefa nasycenia gromadząca Wody pochodzące bądź z bezpośredniej infiltracji opadów atmosferycznych, bądź też z napływu z sąsiednich terenów dochodzi pod powierzchnie terenu. Płytkie występowanie, brak strefy acracji lub mała jej miąższość oraz kontakt ze strefą glebową sprawiają że wody zaskórnc cechuje szereg następujących ujemnych wartości:'.-podatność na zanieczyszczenia pochodzące z powierzchni terenu lub z opadów atmosferycznych, -zanieczyszczenie drobnoustrojami i substancjami strefy glebowej, -silny związek ich temperatury z dobowymi temperaturami powietrza.    «

*

,    ..    !    I

«• i

•    :    .    i

*    i    *    i    ■

r-

r*

*

3. Rodzaje szczelin

-    szczeliny wietrzelinowc

-    szczeliny tektoniczne

-    szczeliny syngcnetyczne    >    •:    j : .

Szczeliny dzieli się na trzy rodzaje związane z procesem geologicznym, który spowodował spękanie skały;

. *    »    * i

szczeliny wietrzeniowe, tektoniczne, syn gen etyczne. Szczeliny wietrzeniowe powstają w wyniku fizycznego wietrzenia skal. Występują w przypowierzchniowej strefie do głębokości kilkudziesięciu metrów. Szczeliny tektoniczne są wynikiem dyslokacji tektonicznych. Występują w przegubach form antyklinalnych i synklinalnych oraz w strefach uskokowych. Można jc spotkać na znacznych głębokościach. Szczeliny

i..:

i.

• r

• I. t. •

i- •;

-

'i *

» f

’    4