elementy kompozycji fotograficznejY

skutkiem czego kształt przyjmuje na siebie niejednokrotnie treść całkowicie mu obcą. staje się symbolem.

Jeszcze gorzej Jest w wypadkach „przyklejania" symboli bez związania ich z konstrukcją obrazu.

Częściej od zestawienia podobieństw stosujemy przeciwstawienie przeciwieństw. Przeciwstawienie daje także dobre wyniki w konstrukcji dlatego, te ma odpowiedniki w świecie otaczającym, w przyrodzie, w życiu codziennym.

Przeciwieństwa, jak i podobieństwa wynikają z formy lub tematu. W zestawieniu tworzą pojęcie, formują treść. Pojęcia formalne przeciwstawiamy z łatwością, np. jasny — ciemny, duży — mały, wysoko — nisko itd. W rzeczywistości przeciwstawienia formalne tylko w małym stopniu wpływają na treść, gdyż wynikają z powierzchownych cech przedmiotu. Natomiast w obrazie nabierają one znaczenia symbolicznego. Znane Jest prastare przeciwstawienie: biel — czerń, stąd biały anioł i czarny diabeł. Przeciwstawienie podkreśla treść, zwiększa emocjonalną wagę obrazu, przemawia mocno i zmusza oglądającego do zastanowienia.

Fabuła obrazu, zwana potocznie jego treścią, jest elementem obrazu bardzo ważnym. W dziełach plastycznych fabuła powinna być jak najprostsza, gdyż jej zagmatwanie powoduje nieczytelność obrazu. Fotografia artystyczna jeszcze bardziej niż inne dyscypliny sztuki wymaga prostoty fobuły, a to z dwóch powodów: po pierwsze dlatego, że ko-

120

nieczność szybkiego wykonania zdjęcia utrudnia złożoną kompozycję, niezbędną przy rozbudowanej fabule, po drugie dlatego, że charakterystyczna dla fotografii duża ilość szczegółów przy dużej ilości motywów zmniejszałaby czytelność obrazu.

Mówiliśmy już o układach statycznych 1 dynamicznych. Teraz należy wspomnieć o dynamice konstrukcji. Dynamikę układu osiągamy przez odpowiedni układ formalny, natomiast dynamikę konstrukcji za pomocą takiej treści, która nawet po odejściu od obrazu zmusza widza do snucia myśli na temat dzieła.

Poruszając zagadnienia dotyczące kompozycji formalnej mówiliśmy o zasadzie kierunku i o wpływie perspektywy na budowę obrazu. Jednakże patrząc na dobry fotogram zapominamy, że ma on powierzchnię. Dla nas wszystko, co się na nim dzieje, znajduje się w głębi, w „przestrzeni'’. poza tą powierzchnią⁴).

ę Dlatego, zdaniem autora. itmklura powierzchni papieru odgrywa w fotografii artystycznej o wielo mnlejaze role. nli tle to jej powszechnie przyptiuje. Oglądowe dobry fotogram, dobry pozytyw, nie doatrzegamy Jego powierzchni, nie wiemy, czy Jew ona błyncząca czy matowa, gładka czy zlamlita. Jeśli na pierwazy nut oka rozróżniamy etrukturg papieru, Je*t to dowodem, te pozytyw posiada złą tonalnołf.

121