elementy kompozycji fotograficznej

tak dobrać jej szybkość, aby podkreślić na zdjęciu ruch przedmiotu. Migawka jest specjalnym narzędziem fotografa, jej funkcje nie ograniczają się wyłącznie do dawkowania światła.

Dochodzimy wreszcie do zagadnienia treści i tematu. Są to pojęcia niejednoznaczne. Temat to przedmiot. Treść danego przedmiotu — to związany z nim bodziec, wywołujący w nas takie czy inne uczucia. Treść jest najistotniejszą wartością przedmiotu odtwarzanego artystycznie. tym, co przemawia i wzrusza. Treść — obejmuje temat i formę.

Zagadnienie formy w fotografii artystycznej jest od dawna przedmiotem dyskusji. Szczególnie w okresie międzywojennym rozwodzono się dużo na temat fotografii tzw. „czystej" i „tej drugiej", której nadawano różnego typu epitety. Powstały dwie grupy zwalczające się: „purystów" i „neodekadentów". „Puryści" wychodzili z założenia, że tylko to. co daje obiektyw jest fotografią, ich przeciwnicy uważali, że wolno fotografii dopomagać sposobami niefotograficznymi, a nawet bardzo śmiałym, byle odpowiednim retuszem.

Zdawałoby się, że zagadnienie jest proste. Należy opowiedzieć się za „czystą" lub „nieczystą" fotografią w przeświadczeniu, że Jeden z tych kierunków jest słuszny.

Czy jest możliwe wyznaczenie ścisłej granicy pomiędzy fotografią „czystą" i „nieczystą"?

Czy mamy zdecydować się na fotografię z Jej wszystkimi błędami, mającymi swe źródło w niedoskonałości narzędzia — aparatu? Chyba nie, bo celem naszym jest pokazywanie prawdy ludzkiej, a nic prawdy mechanicznej. Wbrew zatem „purystom" będziemy stosowali materiały światłoczułe panchromatyczne, obiektyw o odpowiednim kącie widzenia. Jeśli mamy wybierać właściwy kąt widzenia kamery 2bllżoncj do kąta widzenia oka ludzkiego, będziemy musieli zastosować specjalne obiektywy. Oko ludzkie widzi ostry obraz ograniczony kątem 2° do 6°. Obraz zawarty kątem 30° wydaje się oku nieostry.

Ale oko dostrzega w Jego granicach kształty przedmiotów. Przedmioty objęte kątem 80° widzimy Jut tylko Jako plamy, nie rozróżniając kształtów.

Zbudowanie obiektywu o takich właściwościach. Jakie przejawia oko ludzkie nie stwarzałoby w zasadzie wielkich trudności, lecz czy uzyskany z Jego pomocą obraz byłby prawidłowy?

Oko ludzkie posiada zdolność zwaną „pamięcią pantograficzną". Polega ona na tym, źe człowiek oglądający przedmiot, widziany pod dużym kątem, „rysuje" jak gdyby w swym mózgu kształty oprowadzone ruchem oka. Obraz taki powstaje w pewnym czasie, nie od razu, jest Jednak Jako całość utrwalony. Utrwalone zostaną przy tym nie wszystkie szczegóły, lecz jedynie „ogólny pokrój" przedmiotu. A więc oko ludzkie dokonuje pewnej syntezy oglądanego przedmiotu. Jest to słuszne z punktu widzenia potrzeb życiowych. Ważne może być dostrzeżenie np. drzewa, natomiast widzenie wszystkich jego listków jest zbędne.

15