Geologia wyklad 1 5 5

Na powierzchni Ziemi występuje kilkadziesiąt w tym około 40 dobrze udokumentowanych plam gorąca . Typowy czas trwania plamy gorąca wynos około 100 min lat.

Transport gorącej materii płaszcza w pobliże powierzchni odbywa się nie tylko dzięki prądom konwekcyjnym pod strefami ryftów. Przypuszcza się, że istnieją też ogromne „kominy” gorącej, lekkiej materii mające swój początek aż na granicy płaszcza z jądrem, a sięgające przez cały płaszcz do astenosfery. Są to tzw. pióropusze płaszcza - mają one średnice do kilkuset km, a gorąca materia unosi się w nich ku górze z dużą szybkością (być może nawet do 2 m/rok), po czym promieniście rozprzestrzenia się w astenosferze. podgrzewając ją i podnosząc jej górną granicę. Przez to nad pióropuszami płaszcza litosfera ulega unoszeniu i jednoczesnemu cienieniu. Na powierzchni Ziemi powstaje wtedy plama gorąca - bardzo łagodna kopuła o średnicy od kilkuset do 1500 km, wyniesiona o 1-2 km, o wyraźnie podwyższonym strumieniu cieplnym i cieńszej litosferze. Często, lecz nie zawsze, towarzyszy jej wulkanizm.

Plamy gorąca występują na granicach płyt i wewnątrz nich - zarówno pod litosferą oceaniczną, jak i kontynentalną. Są dość stabilne (przemieszczają się najwyżej 1-2 cm/rok), a więc to płyty litosfery przesuwają się nad nimi. Powoduje to obserwowane czasami przemieszczanie się przejawów wulkanizmu, a nawet pozwala stwierdzić zmianę kierunku ruchu płyty, jak np. w łańcuchu Wysp Hawajskich, których nieaktywne dziś wulkaniczne przedłużenie ku NW, a potem ku N odzwierciedla ruch płyty pacyficznej na odcinku ok. 5000 km (najpierw ku N, a potem ku NW) w ciągu ostatnich 60 min lat.