IMG13

24 JAWItt TRUPINDA

ła kronikarską proweniencję elementów zdobień kaplicy NMP i Złotej Bramy oraz kaplicy św. Anny na Zamku Wysokim w Malborku"". Niektórzy wcześniejsi badacze domyślali się udziału Mikołaja Jero-schina w ustalaniu programu dekoracji kaplicy NMP, a zwłaszcza jego autorstwa umieszczonej tam inskrypcji^-". Wydaje się. że wyrażone wcześniej poglądy należałoby podsumować i spróbować scalić w jedną koncepcję, uwzględniając najnowsze badania architektem iczno-konserwatorskic, podjęte przy okazji rozpoczętych przygotowań do obudowy kościoła NMP"⁹ ze zniszczeń wojennych, i zaakcentować zbieżność treści dekoracji z oficjalną doktryną krzyżacką prezentowaną przez Dusburga⁹⁰.

Refektarz (obecny Kapitularz)

O programie rzeźbiarskim tego wnętrza, ze względu na fragmentaryczność zachowania jego elementów, nie da się niestety mc powiedzieć⁹¹. Więcej wiemy o dekoracji malarskiej. Opierając się na dziewiętnastowiecznej inwentaryzacji Średniowiecznych pozostałości polichromii, jak i na wynikach prac konserwatorskich z lat 1992-2002 stwierdzamy, że na ścianach refektarza (tzw. Kapitularza) znajdowała sie galeria wielkich mistrzów⁹², powtórzona następnie (w nieco innej, choć zbliżonej formie) w XIX wieku. Każdy 2 mistrzów przedstawiony był w pozycji stojącej, w pełnej zbroi pod baldachimem. Statycznie przedstawionym postaciom towarzyszyły szczątkowo zachowano inskrypcje. Największy ich zbiór zachował się na ścianie wschodniej:

^r W największym stopniu $. Skibiński. Kaplica... (jak w przyp. 36): M. Dygo. Nowe spojrzenie . (jak w przyp. 36). s. 487-497; J. Trupuida. Biblijne (jak w przyp. 71), s. 363-373.

^w W. Zaescmer, Om literatur. (jak w przyp. 75). s. 110.

" Po przebudowie wnętrze to nazywane jest w źródłach XIV-i XV-wiecznych niemal bez wyjątków kościołem. W dotychczasowej literaturze przedmiotu dla zaakcentowania odrębności dwóch okresów w architektonicznych dziejach wnętrza używano terminu . kaplica'' w odniesieniu do pierwszej budowli i Jcościót" do przebudowane). Dla jasności wywodu wpiszemy się w tę tradycję.

⁹⁰    Badania architektoniczne na zlecenie Muzeum Zamkowego w Malborku prowadzili Antoni Kąsmowski i Bernard Jesionowski, badania technologiczne warstw malarskich 1 zapraw - Jarosław Kogóż, Jacek Gryezewskł i Jacek Stachem. Wyniki ich badań zostaną opublikowane w .Studiach Zamkowych*, t. 2. Dokumentacja badań zakończonych znajduje się też w Archiwum MZM.

⁹¹    Bardzie) szczegółowo: J. Trupinda, Średniowieczne dzieje... (jak w przyp. 76). s. 49-51.

•> Badania i prace konserwatorskie omówione zostały przez Iwonę Król, Prace konserwatorskie w kapitularzu w latach 1992--2002, [w:) Ma/bonki kapitularz. . (jak w przyp. 53), s. 115-131; pot. teżj. Trupinda, średniowieczne dzieje.. (jak w pizyp, 76), a. 46

(Hermann von Salza)

...vand gar yn armut ...rief got der herre gut ...ircht vnd daz riechent.

...t- Daz h‘nrs eln rieche g

...vt- Droser... i    _%

m,

(Poppe von Ostima)

Wir musen gotis hulfc han

Sułle wir gucis icht began

wend w..c (wir arie?) yn nich! vermogen

daz Irgen zdt solle togen.

(Anno von Sangirhusen)

Bitten wir got vns hęschern vnjndc die sieli turren wem Des ist nu vil groslich noc Ir legen vif dirsbgcn rot

(Conrad v. doringe)

Demui vnd gotis ... (vurchte) vil crestlich an ym wurchce*

Daz her diescr werlde g... (gust)

Versmehte same geringe lust.

h' uf nam

hquam

do ist h* bleben bedeben"

Znamy jeszcze ślady trzech inskrypcji ze ściany południowej:

(—)nichi(—)

(—) vi (—) |

(—)os goii(—)

(—)Do U(—)

(—)ig v* bmswic (—)chf und dr[.)nk (-M-Jan*

*» Odczyt dokonany w 2001 r. zgodny był w zasadzie z po-danym przez B Schmida, Dtr Inscbrificn (jak w pizyp. ⁷4). s. 90--91.Autor zaznaczył, iż oscatm odczyt podaje wg Buschinga, przez co można rozumieć, iż pozostałe wykonał z autopsji Odczyt trzech inskrypcji: Konrada z Turyngii, Poppona von Osternach oraz Anno von Sangcrbausen podaje Walther Zicscmer. Alle Insehriften tn der Martenburg (Ostdeutsdic Monatshefte. 3). Danzig 1922, s. 113. W inskrypcji poświęconej Hermannowi von Salza okryto jednakie Sbdy po jeszcze jednym wersie u dołu. co znaczyłoby, że przyjmowane dotychczas jako pełne inskrypcje szeicio wersowe byty pierwotnie dłuższe - por. J. Trupinda. średniowieczne dzieje... (jak w przyp. 76), v 43-45.

** Inwentaryzacja rysunkowa wzdłużnych ścian Sali Kapitulnej na Zamku Wysokim, ok. 1883 r., *ygn MZM/DH/60; Inwenta-