IMGB60

12.6.2. Fizjologiczne podstawy pędzenia

Szparag nie przechodzi okresu spoczynku fizjologicznego, dlatego nie ma ograniczeń co do terminu, na jaki zamierza sią produkować wypustki (pędy). Czynnikiem decydującym o rozpoczęciu i szybkości wzrostu wypustek jest temperatura. Wzrost pączków znajdujących się na karpie zaczyna sią w temperaturze około 10 C (Tiedjens 1924. Goliń-ska i Józefowiczówna 1931). Im wyższa jest temperatura, tym szybszy wzrost wypustek (Culpepper i Moon 1939). a dzięki temu dłuższa ich bezwłóknista część i mniejsza ogólna zawartość włókna. W wysokiej temperaturze wcześniej jednak następuje rozluźnienie się główki (De Vries 1984). Dla uzyskania białych wypustek pędzenie musi odbywać się bez dostępu światła.

12.6.3. Jakość materiału

i przygotowanie do pędzenia

Do pędzenia używane są 2—2.5-letnie karpy. Im karpy są cięższe, tym wyższy uzyskuje się plon (Wagenuoort 1979). Karpy ze starych, likwidowanych plantacji są mało przydatne do pędzenia, ponieważ są bardzo duże i z reguły otrzymywane z nich wypustki są bardzo cienkie.

Karpy do sadzenia przygotowuje się na rozsadniku albo początkowo po osłonami, a potem na rozsadniku, przez co uzyskuje się skrócenie okresu produkcji lub większe karpy w tym samym czasie. Rozstawa na rozsadniku powinna być większa niż przy produkcji karp do zakładania szparagami. W Niemczech zaleca się zagęszczenie do około 150 tys. siewek na 1 ha (Geissler 1979), a w Holandii produkuje się 48-80 tys. karp do pędzenia na 1 ha (de Vries 1984). Na obsadzenie 1000 m^ł powierzchni pędzenia potrzeba 25—40 tys. karp.

Wykopywanie karp powinno być przeprowadzone bardzo starannie, aby jak najmniej uszkodzić ich korzenie spichrzowe.

Można tai wyrywać całe rośliny i sprzedawać wraz z korzeniami.

IV naszym kraju na liście selerów w handlu obowiązuje norma jak na tzw. natki wiązane w pączki, najczęściej po 25. 50 lub 10O g Selery zbierane wraz z korzeniami mogą być w handlu sprzedawane w pączkach lub luzem, przy czym w krajach zachodnich określa się masą minimalną (np. w Wielkiej Brytanii — 454 g) i sprzedaje sią je na sztuki.

Liście selerów, podobnie jak wszystkich warzyw liściowych są towarem nietrwałym. Zaleca sią ich schładzanie po zbiorze. W chłodni można przetrzymać je w skrzynkach przez 1—2 dni.

12.6. Pędzenie szparaga — Asparagus offićinalis L.

12.6.1. Znaczenie gospodarcze - i wartość biologiczna

Szparag jest warzywem o dużych walorach smakowych i znacznej wartości biologicznej, wynikającej z wysokiej zawartości witamin z grupy B. związków mineralnych, w tym żelaza i kobaltu, oraz olejków lotnych.

Zbiory szparaga trwają w Polsce od przełomu kwietnia i maja do około 20 czerwca.

W tym czasie można spożywać go w stanie świeżym, a w innych okresach w postaci przetworów. Duża przydatność do przetwarzania zmniejsza zdaniem Geisslera (1979) zapotrzebowanie na świeże szparagi poza okresem ich zbioru z gruntu. W ostatnich latach szparagi cieszą się za granicą popytem w ciągu całego roku, również w postaci świeżej.

W Polsce dotychczas nie pędzi się szparaga ani nie uprawia go pod osłonami.

dzie. nieco wyższy plon i grubsze wypustki przy pędzeniu w kompoście popieczarko-wym. a najlepsze są rezultaty pędzenia w ziemi inspektowej. Pędzenie w ziemi okrywowej używanej w produkcji pieczarek daje lepsze wyniki niż pędzenie w wodzie. Przykrycie pędzonych karp warstwą ziemi prowadzi do wyrastania grubszych wypustek. We Włoszech stosuje się przykrycie z mieszaniny piasku i odpadów bawełnianych.

12.6.5. Zbiór i przygotowanie do obrotu

Zbiory przeprowadza się 2—3 razy w tygodniu. Wypustki długości powyżej 15 cm ścina się lub wyłamuje. Zbiory prowadzi się przez około 6 tygodni, najdłużej do 2 miesięcy, bo wyrastające późnie) wypustki są bardzo cienkie. o średnicy poniżej 6 mm. Z 1 karpy uzyskuje się do 200 g wypustek o średnicy 8-9 mm i średniej masie 11—12 g (de Vries 1984). Wypustki szparaga są bardzo nietrwałe i dlatego powinny być w jak najkrótszym czasie dostarczone odbiorcy. Do tego momentu należy je przechowywać w ciemności w jak najniższej temperaturze, nie niższej jednak od 0°C. Wilgotność względna powietrza powinna wynosić 85—95%. W tych warunkach, jeżeli wypustki natychmiast po zbiorze zostały schłodzone, można je przetrzymywać przez 7—10 dni.

12.7. Pędzenie . rabarbaru — Rheum rhaponticum L.

12.7.1. Znaczenie gospodarcze

Rabarbar jest warzywem o orzeźwiającym

12.6.4. Terminy i warunki pędzenia

w Europie Zachodniej zapotrzebowanie na pędzone szparagi występuje przede wszystkim w okresie świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku. a także Wielkanocy. Należy więc tak planować pędzenie, aby pierwsze wypustki nadawały się do zbioru około połowy grudnia albo 10 dni przed Wielkanocą.

Długość okresu od rozpoczęcia pędzenia karp do pierwszego zbioru zależy od temperatury; w temperaturze 21—25°C wypustki gotowe są do zbioru po 2—3 tygodniach (Pasquier 1954. Wagenvoort 1979).

W Holandii za optymalną temperaturę.! zarówno podłoża jak i powietrza, uważa się 25°C. a za minimalną 23°C. Wagenvoort (1979) stwierdziła, że przy pędzeniu szparaga w kontenerach z wodą plon był dwukrotnie niższy przy temperaturze 18°C niż 24°C.

W niższej temperaturze część karp w ogóle nie dala plonu, a przycięcie korzeni karp silnie go obniżyło, co nie występowało w temperaturze 24°C.

Białe wypustki można uzyskać tylko bez dostępu światła. Przy pędzeniu w jasnym pomieszczeniu, np. w szklarni, konieczne jest okrycie zagonów czarną, najlepiej podwójną, folią polietylenową. Najwygodniejsze jest wykonanie wysokich tuneli, w których można się swobodnie poruszać bez zdejmowania folii.

Pędzenie można przeprowadzać w kontenerach w przepływającej wodzie, w kontenerach wypełnionych stałymi podłożami i na zagonach w szklarni lub w innych pomieszczeniach. Na 1 m² umieszcza się 33—70 dwuletnich karp, zależnie od ich wielkości. Przy pędzeniu na zagonach niezbędne jest ogrzewanie podłoża. Niekiedy stosuje się ogrzewanie kablem elektrycznym. We Francji obliczono, że zużycie energii elektrycznej wynosiło 27—45 kW • h na 1 kg wypustek szparaga (Fauvart 1951). Przy pędzeniu w kontenerach woda powinna przepływać z prędkością 3 I na minutę.

Rodzaj użytego podłoża ma duży wpływ na wysokość plonu i grubość wypustek, która jest znacznie mniejsza niż grubość wypustek pozyskiwanych z gruntu. Według de Vriesa (1984) najniższy plon i najcieńsze wypustki uzyskuje się przy pędzeniu w wo