IMG49

tPAFOS

Hlakii (łub LnkipfM) t plemienia trojańskiego. W Etiopii uradali dwóch tynów, kmaiiona i — Monno-M. Memnon, którego szczególnie ukochała, byl królem Edopow i zginął pod T roją walcząc przeciw Achillesowi. En wyjednała u Zeusa dar nieśmiertelności dla Tilonosa, lecz zapomniała pop roni dla niego o wieczną młodość. Toteż Titonos, starzejąc się, cierpiał na różne choroby. Bot zamknęła go w swym pałacu, gdzie żył pełen udręki. Inni podąją, że w starości stracił wygląd człowieczy i zmienił się w wyschniętego świerszcza, on

A/4 *’*/12.2.4.4.9.4.1/M2,4n, 14.); AM Ub.4f;He» 7* 37J t;inl.mi;lnŁM 140. IW.270,Pi O. 2.•).

»><i 2 U o. Q,5 11346 r._. t /o. int 18. V. hol in// XI l;Prop.fl IL7 n .O*/ V J o.; 121 n. IV |gg;0-.3/« XIII J8l n., VM 690 n ;£.////> 454

KPA FOS rEnofoę). Gdy -* lo została przez ukochanego Zeusa przemieniona w krowę, tułała się po całej ziemi, ścigana gniewem Hery. Znalazła schronienie nad brzegiem Nilu i tam, odzyskawszy postać kobiety, urodziła syna Epafota, „Dotknięcie Zeusa”. Lecz Hera, zaślepiona w nienawiści, rozkazała ku retom porwać chłopca. C i ukryli ao tak dobrze, że nic można go było odnaleźć. Zeus zabił ku retów, lo zaś ruszyła na poszukiwanie dziecka. Dowiedziała się, że został wychowany przez żonę króla Byblos w Syrii, lo udała sic tam, zabrała syna i wychowywała go sama w Egipcie, gdzie dorósłszy, został następcą swego przybranego ojca. Telefon osa. Epafos poślubił Memfis, córkę Nilu. Spłodził z nią córkę Libię, która nadała swe imię sąsiedniemu knjowi. Miał leż potem dwie jeszcze córki Lystanasse i Tcbc. Niektórzy podają, że żoną jego była nie Memfis, lecz -* Kav,jopcja. on

AptllW III. Ił4, I/et ui Lvt. IM; Hw, Fol/. 145 i 149; A. Supp 41 510 n Pt M5a,H4t. II155; III 27 (Epthn >den(y/ilu>»ai)y i bogiem cjiptiun Apmero), O* U* 1741 n.

ł.PłJfił.łJS IT,wtyrtę)- syn Agakłesa, król Bude-jon w Tesalii. Zabiwszy krewnego musiał zbiec do Pelcusa i towarzyszył Achillesowi w wyprawie trojan-%k icj. Zginął z ręki Hektora, an

A XVI570 n.

EPUOS CEneióę). Mitologia zna dwóch bohaterów noszących lo imię,

1.    Jeden z synów fcndymiona, króla Elidy, brat Pajona i Ajtoiosa.On właśnie objął panowanie po ojcu i przez pewien czas część ludu Elejczyków od niego nosiła nazwę Epeśów (lab, 24).

2,    Drugi, bardziej znany, jest synem Panopeuta (lab. 50). Brał udział w wojnie trojańskiej, dowodząc trzydziestoma okrętami, lecz jako wojownik nie zyskał sławy. Zwyciężył w boksie podczas żałobnych igrzysk ku czci Pa i « -kłosa, lecz w rzucie dysk icm został pobity. Jego głównym tytułem do sławy jest zbudowanie drewnianego konia, który pomógł w zdobyciu Troi. Podczas „powrotu” Epcjot rozłączony z Nestorem, swoim dowódcą, przybił do wybrzeży południowej Italii, gdzie założył miasto Mctapont lub sąsiednią Lagarię. Tam również złożył w ofierze bogini Atenie narzędzia, za pomocą których zbudował konia trojańskiego. Według innej tradycji był założycielem miasta Pizy w środkowej Italii. Wyrzucony podczas burzy na wybrzeże, Epcjot miał opuścić okręt, który został podpalony przez uwięzione w mm branki trojańskie. Straciwszy nadzieję

86

powrotu do ojczyzny, założył wraz z towarzyszami Pizę, nazwaną tak na pamiątkę noszącego tę nazwę miasta w Elidzie.

Epciosowi przypisują cudami słynący posąg Hermę-ta, któremu oddawano cześć w Aj nos w T racji. Posąg, wyrzeźbiony w T roi, miał zostać porwany wzburzonymi wodami Skamandm, gdy rzeka usiłowała zatrzymać Achillesa. Wody uniosły Hermesa do Ajnos, gdzie wpadł w sieci rybackie. Widząc drewniany posag, rybacy chcieli go porąbać na rozpałkę, lecz zdołali tylko wyszczerbić mu nieznacznie ramię. Wrzucili więc posąg do ognia, lecz nie spłonął. Wtedy cisnęli go w morze, lecz znowu wpadł w ich sieci. Zrozumieli wówczas, że to boski wizerunek, i wznieśli mu sanktuarium Powyższy mit został przekazany przez Kalli ma-,ha w poemacie, który zachował się jedynie we fragmentach. an

I. Prt‘i V 1.4 i A. por, J Błnrd, Coloniuitlon, i. 354. — Elii, Endymion, AJtoka 2. Od VIII492 n.; XI523; Vcrg Am tl 264; *erv. in Vwg Am. X 179; //. XXIII 653-699; 826-049; Vdl. I I (tekst aJht<n/Ki|i. lwi XX 22,1. Lyi 930; 946-950; por. 7zet ad 947;CaB.

•>> ¹ a hen.% 173 Por. I. R4fBfd, Cnlonlutiton, a. 349 n.

EPEJROS CHnsipoc) - córka Echiona. Towarzyszy Kadmosowi i Harmonii, gdy wyszedłszy z Tcb przeno-szą prochy Penteusa w głąb kraju. Umarła w Chaonii i została pochowana w świętym gaju, który odegrał pewna rolę w micie Antippy i Kichyrosa. Od jej imienia ma pochodzić nazwa Epiru. an

Vuth. ii.

* EPIDIUS - Gajus Epidius, bohater Nuceni w Italii. Utonął w rzece Samo, lecz pojawił się znowu z rogami byka na czole, co oznaczało, że został przemieniony w boga rzeki, an

Suci. De pamm. ti rhel., p. 28.

EPIGONOWIE rf;/ilyovot) - nazwa nadana potomkom Siedmiu wodzów, którzy brali udział w pierwszej wyprawie przeciw Tebom. Wyprawa ta skończyła się niepowodzeniem, natomiast Epigonowie, wyprawiwszy ńę powtórnie, zdobyli miasto (— Adrastos i Alkmeon). Dziesięć lat po niepowodzeniu pierwszej wyprawy synowie bohaterów poległych pod murami Tcb postanowili pomścić śmierć ojców. Zasięgnęli rady wyroczni, która przyrzekła im zwycięstwo, jeżeli wyruszą pod wodzą Alkmeona, syna Amfiaraosa. Choć niechętnie, Alkmeon zgodził sic, ulegając namowom swej matki Erifyle, którą potrafił zjednać podarkami Tersendros, syn Połynejkesa: podobnie uczynił byt niegdyś i sam Polynęjkcs. W wyprawie wzięli udział: dwaj synowie Amfiaraosa - Alkmeon i Amfilochos; syn Adrasta - Ajgiaieus; syn T ydeusa - Diomedcs; syn Partenopajota - Promachos; syn Kapancusa - Stcnc-los; syn Połynejkesa - Tersandros; syn Mckistcusa - E-uryalot. Epigonowie rozpoczęli od spustoszenia wiosek w okolicy Teb. Gdy zaś Tcbanie wyruszyli przeciw nim pod wodzą Laodamasa, syna Etcoklesa, doszło do starcia w Glissas. Laodamas zabił Ajgialcusa, lecz sam zginął z ręki Alkmeona. Tcbanie uciekli w popłochu. W nocy za radą wróżbity Tcjresjasa wszyscy mieszkańcy opuścili miasto. Epigonowie wdarli się tam nazajutrz, /łupili domostwa i ofiarowali znaczną część zdobyczy Apołlonowi w Delfach, an

Apd.fiihl III 7,2:0.3. IV 66;Pnut. IX 5.13 n/,»,6;9,4ft/,Hyg.

MwWiP, I9i n)n ;<l/a_ic4KA.lS.r.M»l

EPIMKLIDY (Ernfirj/>fógę)- nimfy, opiekunki ba-ranow. Według mitu przekazanego przez Mesapijeżyków pasterze zobaczyli pewnego razu, jak nimfy tańczyły obok swego sanktuarium. Nie wiedząc, źe są to boginki, pasterze zaczęli szydzić z tańczących, utrzymując, źe zatańczą lepiej od nich. Urażone nimfy przyjęły wyzwanie i łatwo zwyciężyły prostaków. Za karę przemieniły ich w drzewa otaczające miejsce popisów. Okoliczni mieszkańcy utrzymywali, że nocą słychać było w gałęziach żałosne głosy przemienionych pasterzy, an

Ast Ijo 31 Scbol. m //. XX •; Alciphr. III II; Scbol in A.K, IV 1322.

EPIMETEUS fEm|xrp)eóę)- jeden z czterech synów Japeta i Okeanidy Klymene lub Azji (tab. 38). Należy do pokolenia tytanów, podobnie jak jego bracia: Atlas, Menojtios i Prometeusz, z którym tworzy parę, będąc jego przeciwstawieniem. Nim posłużył się Zeus, chcąc oszukać przemyślnego Prometeusza. Prometeusz, dwukrotnie przechytrzywszy boga, zabronił bratu przyjęcia choćby drobnego daru od Zeusa. Lecz Epimeteus nie potrafił się oprzeć, gdy Zeus za pośrednictwem Hermesa ofiarował mu — Pandorę. I w ten sposób Epimeteus stał się przyczyną nieszczęść zesłanych na ludzi. Ze związku z Pandorą Epimeteus spłodził Pyrrę, małżonkę Deukaliona. an

Ha. Th. 51 In.; Op. 13 n.; Apd. BlbL 12,3; 7,2; Fi. P. V 35. PŁ Prctai 320; Hyg Pab. 142.

EPIONE (Hntóvn)- towarzyszka Asklepiosa, uważana powszechnie za jego małżonkę i matkę jego córek: faso, Panakei, Ajgle i Akeso. W Epidaurze był jej posąg obok posągu boga. Na wyspie Kos uważano ją za córkę Asklepiosa. Niekiedy podają, źe ojcem jej był Merops. an

Pum. II27, k 29,1; Suid. s.v,; Scbol, in !L IV 195; in PI P. 3,14.

KPOPEUS (ErrcoJteuę) - 1. Bohater z Sikyonu. Tradycja rozmaicie wywodzi jego genealogię. Uważa się go za syna Aloeusa, a więc za wnuka Kanake i Posejdona lub za syna Kanake i Posejdona (tab. 10). Panował w Sikyonic jako następca Koraksa ( -* Lamedont). Lecz gdy umarł Bunos, który wstąpił na tron w Koryncie po wyjeździć Ajctesa do Kolchidy, Epopeuszajął i Korynt, łącząc w ten sposób oba miasta pod swym berłem. Epopeus gra pewną rolę w micie -* Antiope. To on właśnie udzielił jej schronienia, gdy zbiegła z domu ojca przed urodzeniem synów Zeusa, Amfiona i Zctosa. Łyko*, wuj Antiope, napadł na Sikyon, a przy zdobyciu miasta Epopeus został zabity.

Epopeus miał syna imieniem Maraton, który uciekł za życia ojca do Attyki. Do Koiyntu powrócił po śmierci Epopeu&a.

2. Inny Epopeus, rodem z Łesbos, był zakochany we własnej córce ( -» Nyktimene). an

I. Psim. II1,1:6,4; 11,1; Apd, Bibt. 17,4; III 5,5;Scbol in A R. IV IOW. Hyg Pal); i. 2. Hyg. Pab. 204; 253; Ov. Mn II J«V n, Scrv. in Vo| Onw| 1403; Wcalerm. p. 34Ś.

ERATOf Epaub) - I. Jedna z dziewięciu muz, jak jej siostry, córka Zeusa i Mnemosync. Opiekuje się szczególnie liryką miłosną.

2, Nimfa arkadyjska, która ze związku z — Arkasem urodziła Azana. Natchniona przez boga arkadyjskiego Pana, miała dar wróżenia, an

EREB nSpepoę)- nazwa Podziemia. Jako postać mitologiczna jest synem Chaosu i bratem Nocy (Nyks). an

lin Th 1231 125 Intern apokryficzny); Hyg Pab pnef; por. c*. Not dior III 17.

ERECHTEUS fEp*%0«óę)- bohater ateński, którego mit jest związany z powstaniem miasta. Prawdopodobnie nie odróżniano go początkowo od -* Erich-toniosa, syna Hefajstosa i Ziemi. Jeszcze u Eurypidesa uchodził za jego syna. W miarę uściślania się mitów Erechteus wszedł w ciąg pierwszych królów ateńskich jako syn Pandiona i Zeuksippc (która ze strony matki była ciotką Pandiona). Bratem jego był - Butę*; siostry, Filomela i Prokne, zostały przemienione w ptaki.

( -» Tereus; tab, 11.) Po śmierci Pandiona Erechteus i Butes podzielili ojcowskie dziedzictwo, Erechteus otrzymał godność królewską, Butes został kapłanem dwóch opiekuńczych bóstw miasta: Ateny i Posejdona.

Inny mit wywodzi Erechteusa z Egiptu, skąd miał przybyć podczas klęski głodu w Attyce. Miał przywieźć zboże i zaprowadzić jego uprawę w Attyce. Zasłużywszy na wdzięczność rhieszkańców został obwołany królem. Erechteus poślubił -» Praksitcę, córkę Frasi-mosa i Diogcnii, która była córką Kefisosa. Miał z nią liczne potomstwo. Jego synowie to: Kekrops 2, Pandoro*, Metion, według innych autorów także: Alkon, Omeus, Tespios, Eupalamos, córki: Protogeneja, Pandora, Prokris, Kreusa, Chtonią, Orejtyja, Merope.

Podczas wojny Ateńczyków z mieszkańcami Eleusis ci ostatni sprzymierzyli się z Trakiem Eumolposem, synem Posejdona i Chione, córki Boreasza i Orejtyi Przez nią Eumolpos był prawnukiem Erechteusa (tab. II). Erechteus zapytał wyroczni delfickięj, w jaki sposób mógłby zwyciężyć. Wyrocznia odpowiedziała mu, że ceną zwycięstwa ma być poświęcenie na ofiarę bogom jednej z córek. Wróciwszy do Aten ofiarował wedle jednych Chtonię, wedle innych Protogeneję. Lecz siostry zabitej na ołtarzu, które ślubowały, że umrą razem z nią, popełnijy wszystkie samobójstwo. Inni podają, że była to ich ofiara w intencji ocalenia ojczyzny. Erechteus i Ateńczycy zwyciężyli, Eumolpos zginął w bitwie. Lecz Posejdon, zagniewany z powodu śmierci syna, wymusił u Zeusa zemstę na Erechteusie, który zginął rażony piorunem. Przypisuje się niekiedy Erechteusowi wprowadzenie uroczystości panatenaj-skich i - z natchnienia Ateny - wynalazek koła. an

IL U 547: Apd. Ml 17,3:9, A Ul 14,1; 15. Mi 5;DJ. 129,1; IV 76, I; Hdl. VII 1*9; VUf 55; D. H. XIV 2; Paw. 15.3;27,4; 38 3; VII1,2 «.; Lycurg Contra Ltocmum 98 n, (cytując C-k Plu Parali 20; Cic. Pro Sallo21,48; Tuk. 141,1 16; Naidror Ili 19,50,Fin V22,62;Hyg Pab 46; 41:231; E. ton 267; 277-210; 1007 i TOF (Naucfc ') fragm. 464 a i nteacb. Inpdii Ettckhau: Scbol. in 1OC 100; Era 13.

ERGINOS (Epylwę)-1. W Bcocji król Minyów z Orchomenos. Syn Klymenosa i Buzyge (tab. 33i Gdy podczas święta ku czci Posejdona w Onchcstos Tebaó-czyk Perieres, woźnica Menojkeusa, zabił mu ojca, Eiginos zebrawszy wojska wyruszył przeciw Teboro. Zabiwszy wielu mieszkańców zawarł z królem miasta układ, zgodnie z którym Teby miały mu co rok przez dwadzieścia lat składać okup w postaci stu wołów. Gdy

9 Słownik mitologii greckiej