IMG 96

232

Rw»i tarot ic?vfcowych i pocnawcrych lu*np«raeji ine*.

ndismwir umiejetmwci językowe iwfehycłaiMfctoilnifww obejmują •■■ Mmv i odmianę wymów,

- bodowe i notowanie zdań -• aa przykład ocen poprawności stad z przykładu; Dwa kary stadu no płocie. Dwie koty siedzą no płocie, dokończenie zdań, np Myr zabawki aa banku..,

Podniwowt URucjomoici językowe semantyczne i pragmatyczne dotycz? trafno-fd komunikacyjnej oraz wykorzystywania mowy i jeżyka do różnych celów praktycznych. jednak na tym poziomie bez udziału świadomej kontroli ze strony podmiotu, czyli dziecka u progu szkoły. Obejmują dobór słownictwa, adekwatne użycie słów, umiejętność konstruowania wypowiedzi różnego typu oraz rozumienie.

Świadomość Jpybowa

Świadomość językowa oznacza uświadomienie sobie przez dziecko istnienia symboli językowych i reguł jeżyka, w praktyce przejawiające się świadomym użyciem środków językowych, kontrolowaniem poprawności i wykonywaniem intencjonalnych operacji na jeżyku, na przykład na wyrazach czy zdaniach. Ujawnia sic ona dość wcześnie w grach i zabawach językowych dziecka, chociaż nie maja one jeszcze charakteru metajęzykowego. Rzeczywiste wykonywanie świadomych operacji i pogłębionej analizy języka pojawia sic wraz z osiągnięciem operacyjności myślenia, umożliwiającej traktowanie jeżyka jako przedmiotu (Kaja 2003; Krasowicz-Kupis 1999).

Rozwój świadomości językowej przebiega od zdolności dzielenia zdań na porcje znaczeniowe, frazy, a potem na słowa. Następnie dzieci dzieła słowa - początkowo na sylaby, potem elementy śródsyłabowc i wreszcie, zazwyczaj po odpowiednim treningu, dokonują segmentacji fonemowej (Ehri 1975; Trciman 1983, 1985. 1986, 1992; Tunmer, Bowey, Grieve 1983).

Analogicznie do rodzajów podstawowych umiejętności językowych możemy wy* różnić świadomość językowa fonołogiczna. morfologiczno-składniowa. semantyczna itp Zakres pojęcia świadomości językowej pokazuje ryc. 2.

Kształtuje się ona i ujawnia najwcześniej w grach i zabawach językowych, na przykład w zabawach paluszkowych wykorzystujących rymowanki Udzie rak, nieborak..., Siaia baka mak...), w prostych rymowankach typu Lata mucha koto..., buc asa koto. .. lam bok koło., a także w szczególny sposób w wyliczankach dziecię* cych;

No wyft&irj fśrz* nuto drzewo datę najywoto śt apn popił Mit# btam

o kto Mf0 W wrptmte urn nie bedńt gml

- albo: