nr7

Przedmioty codziennego użytku w zabawie prawie zawsze zmieniają swoje zastosowanie. Całe bogactwo form i treści zabaw nie zależy od wielkości wytyczonego placu zabaw, jak i jakości zabawek. Potrzebne jest tylko miejsce i „wolność” doboru przedmiotów. Czas zostaje przesunięty⁷ czy to o porę roku, czy epokę. W przekonaniu A. Brzezińskiej, wielkim zadaniem dorosłych jest zrozumienie tej właśnie cechy zabawy. To dziecko powinno decydować, kiedy, z kim, gdzie i w co chce się bawić . Zabawa w opinii J. Cieślikowskiego stanowi swoistą nadbudowę w stosunku do rzeczywistości. Akt bawienia się jest świadomym wyjściem z życia oficjalnego w prowizoryczną sferę aktywności oraz jest formą czystą, pozbawioną norm krytycznych postępowania realistycznego^-.

Każda aktywność zabawowa jest kierowana przez odpowiednie normy, które ją porządkują, morząc ład - jak pisze J. Hu-izinęa. Reaułv te nie musza zostać sformuło-wane przed zabawą, jednak obowiązują bawiących się w stworzonym fikcyjnym świecie zabawy. Osoba, która włącza się do grupy, musi podporządkować się niepisanemu prawu. w przeciwnym razie zostanie wykluczona i odsunięta z zabawo⁷.

~    m'

Element napięcia, jaki występuje w toku przygotowań do zabawy, jak i w⁷ czasie samego jej trwania jest bardzo duży, co wskazuje na ozromne zaangażowanie bawiącego sie w to. co sie dzieje. Powodem tego napięcia przy wykonyw anej czynności jest: a) wyzwanie do inicjatywy i pomysłowości bawiącego, które z koiei daje mu szansę odzyskania poczucia bezpieczeństwa przez ponowną możliwość kontroli wydarzeń; b) niepewność związana z niepełną wiedzą o tym., co będzie dalej podczas zabawy, ponieważ jest ona tworzeniem. a nie odtwarzaniem, przez co zostaje zachwiane bezpieczeństwo .

Wszystkie wymienione tu charakterystyczne cechy aktywności zabawowej podkreślają, jak jest ona ważna, a równocześnie niedoceniana.

Podsumowując przegląd definicji zabawy, pozwolę sobie zbudować własną, opartą na dotychczasowych wyjaśnieniach.

Zabawa jest jedną z ludzkich form aktywności, która stanowi cenną działalność we wszystkich okresach życia człowieka, zaspo-kajając jego wielorakie potrzeby: fizyczne, psychiczne, duchowe i społeczne. To najważniejszy czynnik rozwoju dziecka niezależnie od jego wieku. To jeden ze sposobów uczenia się siebie i świata, który stwarza szansę nabywania określonych kompetencji fizycznych, intelektualnych i emocjonalnych. Pomaga rozwijać sprawność myślenia, wzbogaca słownictwo, poszerza granice fantazji, wyrabia refleks, cierpliwość, wytrwałość. Jest czynnikiem socjalizacji, ponieważ umożliwńa uczenie się określonych ról społecznych oraz relacji międzyludzkich. Przyczynia się ona do bezpośredniego kontaktu jednostki z otoczeniem i stwarza warunki do kształtowania postaw społecznych. Przygotowuje do przyszłych zadań życiowych, pomaga wyrównywać braki codziennego życia, zaspokoić trudne do zrealizowania pragnienia oraz przywrócić równowagę psychiczną, rozwinąć wyobraźnię i wykształcić osobowość. W wyniku tej aktywności dziecko kształtuje swój intelekt, umiejętności, sprawności i postawę społeczną. W zabawne dziecko wyraża sie całkowicie, wypowiada swe

c    '    ^ i.

uczucia, pragnienia, dążenia. Odtwarza w zabawie zachowanie i postępowanie dorosłych, uczy się myśleć, planować i działać podobnie jak oni. □

doktorantka, Uniwersytet Jaaieilońsć

^r    ^    W

Instytut Pedagogiki, Zakład Teoo Wychowania, pracuje w PrzedszoiL Samorządowym nr 176 w w KraKo/y e

²⁸ A. Brzezińska. M. Burtowy', Psychopedagogiczne problemy edukacjipizedszkolnej, Poznań 1985, s. 62.

²⁵ J. Cieślikowski. Wielka zabawa. Warszawa 1985.

/ * /

S. 144.

³⁰ A. Brzezińska, M. Burtowy', Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, Poznań 1985, s. 62.