Obrazek11

Kosooml 11

-JM3 mm

Rezultaty eksperymentów naci wminlf^-amt-m klasycznym (reaktywnym) i hcwrtowankm zwrotnym wyuczonych reakcji, prowadzone na zwierzętach i lu-dgłacłk pozwoliły Wotpcnm (t9ól)- na stworzenie strategii terapeutycznej zna-nej pod nazwą terapii metodą systematycznej desensytyzaejt Desensytyzacia. 'ęgy 1 •, Systematyczne odwrajfliwianie, jest głównie stosowana wobec osób z róż-nynu postaciami fobii i przynosi bardzo dobre efekty. Polega na przewarunko-#*mił ffcrt^i kojarzSI w czasie stanów fizjologicznych przeciwstawnych do tych współwys6gpojących z lekiem. Metoda ta wymaga z jednej strony naliczenia tS^mywimia stanu relaksacji i odprężenia, z drugiej utworzentjkjflzy fęp<v    rankmgist Todżców wywołujących reakcje tęicbwe — od najsilniej^

szych do najsłabszych Po ^riehTieaiii tych wmmETw nakryjąiji chnTTcdgocźeine-go eksponowania pncjjirntfrwf frpdfrfr ^,ŁTwpŁującego lęk oraz utrzymywana s tanu odprężenia i relaksacji (por. rys. I ł-2 0. Powtarzanie prochu lyTpoiegąjącej na y>fc2p,tnn-wrmm bodźca warunkowego i braku reakcji warunkowej z czasem pro-

Ryiunck łl.2a. Metoda systematycznej desensytyzacji - etapy postępowania terapeutycznego

Źródło: optacomuMc własne.

Założenia o warunkowaniu klasycznym i instrumentalnym wykorzystywane są w procedurach terapii polegających na uniemożliwieniu osobie wykonania czynności rytualnych lub unikania bądź powstrzymaniu jej od tego. Czynności te bowiem, redukując poziom lęku, stają się silnym wzmocnieniem pozytywnym, utrwalającym ten typ zachowań. Są to techniki pracy w większym stopniu efektywne w leczeniu różnych typów fobii (także fobii społecznej), lęku panicznego i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, w mniejszym zaś innych zaburzeń lękowych (Morrison, Westbrook 2005; Kirk, Rouf 2005). Choć terapia ekspozycyjna, zanurzania w lęku i terapia implozywna znacznie różnią sus między sobą, to generalnie polegają na tym, że pacjenci^ ystawifijąsię na bodźce (sytuą-cje) wywołujące reakcje lękowe bez możliwości opuszczenia tychże sytuacji nnęri \yvrflźnym ?{nRiPni    lękll (nar rvś (T?b).

Wielokrotne powtarzanie Jej procedury ^woduje wygaszanie związku miedzy bodźcem warunkowym a reakcją łęku ze względu na brak nagrody w postaci 'obniżenia lęku (organizm przestąieuaktywniać - wyuczoną wcześniej - reak-cję warunkową). Terapia imujozywna* fStarapflLevLs 1973) odwołuje się do

wobraźnt natomiast terapią    i 7^nnr/apiji    t&Ł »« (lOntnr^yil

10031 zarówno do wyobraźni, jak j do konfroniacji z ko.nkremymi bodźcami czy

Rysunek HJ2b. Terapia implozywna

Źródło: opracowanie własne.

sytuacjami wywołującymi lek.

Choć te metody leczenia okazały się dla niektórych pacjentów cierpiących na lęk paniczny lub fobie skuteczne, to na początku lat osiemdziesiątych badania kliniczne coraz wyraźniej pokazywały na ograniczenia terapii behawioralnej. Na przykład stwierdzono, że tylko niespełna 30% osób z fobią społeczną po leczeniu osiągało wysoki poziom funkcjonowania, a przeszło 47% wymagało dalszej terapii (Butler, Cullington, Munby et al. 1984; Mattick, Peters 1988). Okazało się też, że metody te są zupełnie nieskuteczne wobec osób z innymi zaburzeniami

⁹ Klasyczna posiać terapii iinplozywncj to szczególne połączenie założeń podejścia psycho* dynamicznego i behawioralnego. Jej skuteczność została potwierdzona wobec osób z zespołem stresu pourazowego (por. Prochaska, Norcross 2006, s. 278-281).