P1010375

filologiczne podstawy elektrokardiografii

stężeń wydala z komórki jony sodu, a wprowadza do niej jony potasui w proporcji 3 Na⁺: 2 K ⁺. Usuwa więc z komórki nieco więcej jonów sodu niż wprowadza jonów potasu, działa zatem jako pompa elektrogeniczna, przyczyniając się do wytwarzania potencjału błonowego.

Ryc. I. Przebieg procesu depolaryzacji I repolaryzacji w pojedynczej komórce mięśnia serca. + + + + — — + + — — — - + + — — + + + +

+ + + + --++ ____ + + - — + + + +'

Stan spoczynku Początek    Pełna    Początek    Stan spoczynku

depolaryzacji    depolaryzacja    repolaryzacji

Bodziec działający na spolaryzowaną komórkę mięśniową (fizjologicznie jest nim „fala I pobudzenia” pochodząca z układu bodźcotwórczo-przewodzącego) zmienia przepusz-J czalność błony dla jonów sodu, co doprowadza do zmniejszenia ujemnego potencjału I komórkowego do wartości około —65 mV (potencjał progowy). W tym momencie! otwierają się kanały sodowe; dochodzi do gwałtownego napływu jonów sodu do wnętrza I komórki. Wynikiem tego jest szybka i całkowita depolaryzacja wnętrza komórki. Od wartości potencjału przezbłonowego około —40 mV rozpoczyna się napływ wapnia doi komórki. Wzrost stężenia wapnia w komórce mięśnia sercowego pobudza uwalnianie! tego jonu z siateczki endopłazmalycznej i to zapoczątkowuje skurcz włókna mięs-1 niowego. Powrót do stanu wyjściowego, czyli fazy spoczynku to proces repolaryzacji.! Zjawiska elektryczne zachodzące w komórkach mięśnia sercowego wyprzedzają o ułamek sekundy zjawiska mechaniczne tzn. skurcz przedsionków i komór.

Zmiany potencjału błonowego pod wpływem bodźca nazywamy potencjałem czynnoś-l ciowym. W obrębie potencjału czynnościowego wyróżnia się pięć faz:

Faza 0 — szybkiej depolaryzacji - w obrębie komórek mięśniowych zależy od szybkiego dośrodkowego prądu sodowego.

Faza 1 — wstępnej szybkiej repolaryzacji - jest wynikiem przesunięcia jonów chloru do wnętrza komórki, a jonów potasu do przestrzeni zewnątrzkomórkowej. 3

Faza 2 — powolnej repolaryzacji - plateau potencjału czynnościowego. Stabilizacja!

potencjału jest efektem równowagi między wolnym dośrodkowym prądem wapniowo-sodowym, a odśrodkowymi prądami potasowymi.

Faza 3 — szybkiej repolaryzacji - zależy od przewagi odśrodkowego prądu potasowego I nad wygasającym dośrodkowym prądem wapniowo-sodowym. Pod koniec | tej fazy rozpoczyna pracę pompa jonowa.

Faza 4 - polaryzacji, czyli faza spoczynku komórki. Stan polaryzacji utrzymywany jest ! dzięki aktywności pompy sodowo-potasowej.

Ryc. 2. Graficzna Ilustracja zmian jonowych zachodzi^cych w poszczególnych fazach potencjału czynnościowego.

Faza 0    Faza I

Faza 2    Faza 3

Faza 4

+ 30 mV

Ryc. 3. Fazy potencjału czynnościowego w komórce mięśnia serca, a składowe elektrokardfogramu.

Komórki rozrusznikowe serca, w odróżnieniu od komórek roboczych, charakteryzuje zdolność do tzw. spontanicznej powolnej depolaryzacji. Zachodzi ona w fazie 4-tej potencjału czynnościowego. Istotą spontanicznej depolaryzacji jest stopniowe zmniejszanie się ujemnego ładunku wnętrza komórek rozrusznikowych spowodowane dośrodkowym prądem sodowym i wapniowym oraz zmniejszaniem przepuszczalności błon) komórkowej dla potasu.