P110210 28[01]

Z trzech dzieł antyku inspirujących twórcę wymieniliśmy więc juz t mriwsze. posag cesarza Marka Aureliusza stojący na rzymskim Kapitolu i Dziełem drugim - bardzo często i szeroko wykorzystywanym w warsztacie ■ (.nmhnlnnii-~i?st słynne Torso Be^gderskie, na.długo jeszcze przed głoś- | nymi podziwami ze strony Winckelmanna stanowiąc.’ źródło artystycznych inspiracji, wyznaczających pokaźny nurt w dziejach sztuki nowożytnej¹.

Dzieło trzecie, któremu fontanna Neptuna najmniej za wdzięcza, i mniej ewidentnie do niego się odwołuje: być może w zakresie tylko inspiracji a nie kopii i. modelunku, jak w dziełach poprzednich, j :ęt rzymska Cruna nie rzadziej niż poprzednie dzieła podziwiana i w ykoizystywana przez mistrzów wszystkich epok, od artystów późnego antyku poczynając, poprzez renesans, barok, okres sztuki nowoczesnej, aż po dzieła najnowsze’.

Rozbna iac gdańskie dzieło na trzy części, antyczne pierwowzory wtejg ji do rzeźby Neptuna z Długiego Targu omówić chciałbym niżej.

Portret Marka Aureliusza

Spokojna', tym niemniej pełna ekspresji głowa posągu Neptuna ma wy-rsźnie indywidualizowane rysy, dalekie od bezosobowego wyrazu najczęstszych przedstawień bóstw olimpijskich (ii. 3). Zbyt spokojna, klasyczna i poważna jest jednak w zestawieniu z ekspresyjnym ciałem.

Brodaty Neptun o plastycznie kształtowanej bujnej fryzurze jest zatroskany, a nawet zmartwiony. Poprzecinanemu poziomymi zmarszczkami czołu odpowiada zamyślenie spojrzenia.

Kształtowanie zarostu i wyraz twarzy odpowiadają doskonale rzymskim portretom okresu Antoninów, a porównanie z ich najbardziej znanym przykładem (ii. 4) wykazuje daleko idące zbieżności. Już nie tylko wyraz twarzy Neptuna, kształt głowy i zarost, ale nawet poszczególne kosmyki włosów z dominującym puklem nad czołem i pozostającymi w pozornym nieładzie lokami odpowiadają rzeźbie antycznej. Ta inspiracja wydaje się oczywista.    . •

Pozostaje pytanie dlaczego właśnie po tę rzeźbę sięgnięto. Spróbujmy odpowiedzieć na nie poprzez historię samego zabytku, tak głośnego ostatnio 7 powodu nabrzmiałych problemów wokół konserwacji i dalszej ekspozycji rzeźby"".Posąg Marka Aureliusza, jedyny kompletny antyczny posąg konny, zachował się nietknięty od czasów starożytnych. Jest najważniejszym posągiem, który przetrwał od starożytności, nie zasypany lub ukryty i później

1

   Pro natamto C Sehwinn Dar Bedruiung des Torso von Behedere fur Theorie wid Pnueis der Mdenden Kunst aw Ir, imh¹itutuUn łm Wmckrfnumn. Bem-Frankfurt 1973.

*    Z pnmagrrmowi tortury poświeconej pupie Laokoona wymieńmy jedna z ostatnich monograficznych \wevto G Datonp Dtp lotoeemgnppe m Vat\kan. Em Kapitel na der r&miscken Museumgeschichłe und der Ant dcm -l ńwmtimgm Karw¹m» 1912 Podstawowa hi archeologiczna znajdziemy w katalogu: W. Helbig Fuhrer durch d¹t itomttu hm bemmtunjen ktmoweker AJtertumer m Kom I, Tubingen 1963, nr 219.

" Nurndr problemy wokół odrestaurowanego właśnie posagu omawu doskonale P. Zanker Marc Aurrb kurtortr aut dm Kapitol Sumhnl mmmeket Gescktchie oder Museum&tiick ?. „Neue Zuncher Zeitung' 16/1706, tfdi. m 137.    samar informacje por Merto Aurelio Storn di un Monumento e dei suo Kettauro Bd A

A Mura SomeUa. b ,m (Riumorte Adnatica di Sicuńtś, Roma ?) 1909.