P1140799

grotów strzał, opublikowanych jednakże bez zespołu, w Jakim wystąpiły¹³, nie może być także klasycznym przykładem poświadczającym Inwazję scytyjską.

Odwrotnie, niektóre stanowiska osadnicze nasuwają trudności w stawianiu koncepcji najazdu scytyjskiego właśnie na skutek wzorowo opublikowanych i udokumentowanych znalezisk. Uwaga ta dotyczy schroniska skalnego położonego w pobliżu Rzędkowic, pow. Zawiercie, doraźnie zamieszkałego przez ludność kultury łużyckiej we wczesnej epoce żelaza. Znaleziono w nim bowiem w sumie 8 grotów strzał, 4 brązowe oraz 4 kościane¹⁴. Z tego zaś trzy groty metalowe noszą ślady uszkodzeń powstałych na skutek uderzenia

0    ściany skalne, co świadczy o tym, że ludność, która zamieszkiwała czasowo schronisko, ludność kultury łużyckiej, atakowana była z zewnątrz,

1    to, według powszechnego mniemania¹⁸, przez Scytów, gdyż wszystkie grociki kościane i 3 groty brązowe są typowymi przedmiotami scytyjskimi. Trudność tkwi jednak w tym, że w tym zespole znalazł się jeden jedyny grocik brązowy kultury łużyckiej, należący w dodatku, podobnie jak 2 inne scytyjskie, do grupy grotów uszkodzonych na skutek zetknięcia się w pędzie z twardą powierzchnią skalną. Trudność ta polega więc na tym, że nie możemy Scytom przypisywać wyłączności w napadzie na owo schronisko skalne, że mogła uczynić to także i ludność kultury łużyckiej. Faktem zaś jest, że strona atakująca używała równolegle militariów tak scytyjskich, jak i miejscowego pochodzenia, należących do kultury łużyckiej¹⁶.

Prócz stanowisk osadniczych także i cmentarzyska dostarczyły militariów scytyjskich. Uwagę zwraca tu grób odkryty w Łagiewnikach, pow. Sieradz, który dostarczył 3 brązowych grocików strzał typu scytyjskiego¹⁷ oraz grób pochodzący z Trzcinicy Wołowskiej, pow. Wołów, gdzie zna-

¹³    M. Jahn: Die Skythen in Schlesien, „Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift”, Neue Folgę, T. IX, 1928, str. 17—20.

¹⁴    M. Chmielewska: Łużyckie 1 scytyjskie zabytki znalezione w schronisku skalnym w miejscowości Rzędkowice, pow. Zawiercie, „Wiadomości Archeologiczne", T. XXIII, 1956, str. 88.

¹⁹ M. Chmielewska: op. cit., str. 88; Z. Bukow-s k i: op. cit., str. 270.

^,ł T. Malinowski: Czy Scytowie..., str. 91—92; T. Malinowski: W sprawie pobytu Scytów na ziemiach polskich, „Archeologia Polski”, T. VII, 1962, str. 350—351.

¹⁷ H. A. Ząbkiewicz-Koszaóska: Łagiewniki 1, distr. de Sieradz, dep. de Łódź, Pologne, „Inventaria Ar-chaeologica, Pologne", z. 9, 1963, tabl. 50.

leziono 1 brązowy scytyjski grot strzały'*. j_C(j. _ciera nakże oba przytoczone tutaj groby, to groby lmj. tyj³'¹ ności kultury łużyckiej, w których elementem    wpił

obcym są wyłącznie owe grociki strzał. Wskazuje    w »

na to i ceramika, i reprezentowany przez nie ob-    _oCjk:

rządek pogrzebowy¹⁹. Nie mamy więc żadnych    _ryn:

podstaw, by mogły one świadczyć o pobycie Scy-    _mj_e

tów na interesujących nas terenach, tym bardziej, że w obrządku pogrzebowym ludności kultury łużyckiej, od samego początku, od III okresu epo-    ^uW

ki brązu począwszy, groty strzał nie są niczym    woj

wyjątkowym, są one po prostu jednym z rodzajów    ty,[

wyposażenia pośmiertnego nieboszczyka³⁰.    ar«j

Wszystko, co powiedzieliśmy wyżej o najbar-    ha

dziej istotnych, naszym zdaniem, zabytkach po-    st«

chodzenia scytyjskiego, które do tej pory uważa-    kł

no za dowód pobytu Scytów na niektórych obsza-    wl

rach Polski i Niemiec, skłania nas do traktowania    cj

hipotezy o owym najeździe scytyjskim z najwięk-    _z

szą rezerwą. Ale w związku z tym wypada zasta-    _n

nowić się, jaki charakter miały zabytki scytyjskie,    ^

które dotarły do naszych ziem?    , _c

Sprawa ta wcale nie jest łatwa do rozwiązania,    ^

przy czym najwięcej trudności przysparza tu zna-    _g

lezisko z Witaszkowa. Jeśli przyjmiemy, że przed-    _c

mioty scytyjskie tam znalezione, okazy nieprzeciętnej przecież jakości, nie stanowiły najprawdopodobniej wyposażenia grobowego znamienitego wojownika scytyjskiego, lecz że według dużego prawdopodobieństwa składały się na skarb, to z racji występowania w nim jednolitego zespołu pochodzenia scytyjskiego, zespołu pojedynczych w swej formie przedmiotów, nie będziemy mogli uważać go za skarb wędrownego handlarza, ani za skarb o charakterze tezauryzacyjnym, jak inne skarby kultury łużyckiej. Fakt ten nie uszedł uwagi zresztą i najwcześniejszych badaczy³¹. W tej sytuacji pozostaje nam tylko przypuszczenie, że w dobie ożywionych kontaktów interesujących nas ziem z krainami położonymi bardziej na południe, czego wynikiem jest m. in. szereg (choć nie tak efektownych) importów zabytków tak scytyjskich²² (m. in. zausznic wykonanych z brązu i ze złota względnie elektronu, które do-

>*A. Gałuszka: Grocik typu scytyjskiego na tle cmentarzyska kultury łużyckiej w Trzcinicy Wołowskiej, pow. Wołów, „Archeologia Śląska”, T. I, 1957, str. 170— 171.

¹⁹ H. A. Ząbkiewic z-K oszaóska: op. cit., tabl. 50; A. Gałuszka: op. cit., ®tr. 170—171.

³⁰ T. Malinowski: Obrządek pogrzebowy ludności kultury łużyckiej w Polsce, „Przegląd Archeologiczny", T. XIV, 1962, str. 61—43.

1 M. Ebert: op. cit., str. 159.

“ Z. B u k o w 8 k i: op. cit, str. 274—276.

213