P1170339

246

KNUT OLOF FALK

li

zadaniem dla Językoznawstwa i jego nauk pomocniczych, m. in. dla arche*. logii i paleogeografii. Należy w dalszej pracy nad problemem bałto-slo-wiańskim korzystać z wielkiej ilości cennych, dokonanych już prób poruszenia rozmaitych aspektów tego problemu. Wiele ciekawych wniosków i przyczynków do rozwiązania problemu balto-slowiańskiego opublikowano właśnie w pracach na moskiewski zjazd slawistyczny 1958 r.

Lund. w lutym 1959 r.

KPATKOE COflEPKAHHE

B iincTonuiGM Tpyae, obtop bhahuA mnencKnił cjiannCT h cneiuianMCT no (u* thAckhm muKau, eiue pa3 pcct>epnpycT npcHiin, kotopbic ncjuicb n Mockbc b IMS roAy OTHOcirrejibHo npoOjieubi OujiTocjiuumicKotl asbiKosoft oOuuiocth iio Mewy* ivn po JIMOM Kowrpecce CnnniicTon. OflcyłKAan pnsjiiiHiii.io miiciuih, nbicKuaainiue m npcMn MOCKoncKitx npenufl omocMTejibiio GajrrocjiannucKofl npoGjieuaTMKit, imp crapaercH uojmojkiio GecnpiicTpncTiio    tbk pohm, BbicKasoiiiibie u nowy

oGupiocTM, kok u pcHM, aoapajKaauiMe oR. B 3aKJiioHennc caoero pecpepoTa, cjcjqi nonbCKOMy apxeojiory XenccJiio, aBTop KOiiCTaTMpyeT, mto apxeojiorwMOCKiie ww* huku Re npoTMBope^aT cyuiccTBonaiiifio OajrrocaaBHHCKOft oGiuhoctm. Ho ojuioape-MCinio oh nojpfepKHBaeT, hto 3THM orpaiiHHMBaeTCH noMomt, KOTopnn mojkct Oka npoAOCTaBJicna fV3biKOBCAau apxeojioraMH. PemaiomMtt rojioc, cymecnjonana m OajrrocaaajiRCRaH oCiipiocTb, npmiaAJie>KiiT R3biKoseAaM — k TaKouy nwBOAy, cp-syn nojibCKOMy apxeonory, iipmxoamt aarop b iiacroniueM TpyAe.

SUMMARY

In his work thc aut hor, a Swede, an outstanding Slavonlc philologist and a spe cialist in the Baltic tongucs, gives an account of a discussion on the Baltlc-Sławnie linguistic community, which took place at the International Congrcss of Slawoak pbilologists in Moscow, In 1958. He discusses impartially var!ous statcmenU at thc Congress pro and contra the Baltlc-Slavonic linguistic community. At the cni following the view of W. Hensel, a Polish archeologist, he asserts that archacob gical sources do not deny the existence of that community but, at the tlme, he lays stress upon the fact that the a sala tance of archaeologists given in thli matkf to Lngułsts, la confined to that statement. Did the Baltlc-Slavonlc linguistic coa* munity exlst? —the solution of this problem fa with the linguista.

GRÓD (GRODZISKO) CZY OSIEDLE OBRONNE?

„rpoA’\ ropoAMiUE mam y kpeiijiehhoe mocejiehme?

A PRIMIT1VE CASTLE (AN EAHTHWORK) OH A KOIITIKIED 8ETTL.EMENT

Od kilku lat zauważyć można tendencje zastępowania przez niektórych archeologów polskich terminów gród i grodzisko terminem osiedle obronne w odniesieniu do obiektów otoczonych wałem, a pochodzących z okresów poprzedzających w Polsce okres wczesnośredniowieczny. Jako pierwszy z propozycją taką wystąpił Z. Rajewski^{1 2 3} pisząc, że w stosunku do osiedli obwarowanych z VI—V w. p.n.e. z wczesnego okresu żelaza unika terminu gród, który powinien zostać rezerwowany dla innych treści i form wczesnofeudalnych. Propozycję tę następnie przyjął J. Antoniewicz* stwierdzając, że termin osiedle obronne bardziej odpowiada poziomowi sił wytwórczych w okresie halsztackim niż pojęcie gród, z którym łączy on „inny układ stosunków społeczno-produkcyjnych, narastających już gdzieś od końca okresu wędrówek ludów, poprzez kształtowanie się elementów protofeudalnych i feudalnych na terenie całej środkowej Europy”.

Jak prawie każda próba wnosząca zmiany do ogólnie przyjętych zasad, tok i powyżej przedstawiona spotkała się z oddźwiękiem wśród archeologów polskich, zajmujących się sprawami związanymi z osadnictwem ludności kultury łużyckiej, głównie w okresie wczesnej epoki żelaza. Znalazło to swój wyraz w przyjęciu terminu osiedle obronne przez jednych archeologów ⁸ oraz w używaniu w dalszym ciągu terminów gród i grodzisko przez innych badaczy⁴. W tym przypadku jednakże przykładowo zacytowani autorzy ograniczyli się bądź to do przyjęcia nowego terminu, bądź też do stosowania dawnego — bez próby uzasadnienia swego stanowiska. W in-

1

Ciągłość procesu historycznego Polski starożytnej w badaniach archeologicznych, „Pierwsza Konferencja Metodologiczna Historyków Polskich", t. 1. Warszawa

1953,    str. 274.

2

¹ Zagadnienie wczesnożelaznych osiedli obronnych na wschód od dolnej Wisły 1 w dorzeczu rzeki Pregoly, ..Wiadomości Archeologiczne**, t XX. z. 4. Warszawa

1954.    str. 328.

3

• Por. np. W. Szafrański, Znaczenie skarbów brązowych. ..Pierwsza Sesja Archeologiczna Instytutu Historii Kultury* Materialnej Polskiej Akademii Nauk*’, Warszawa—Wrocław 1957, str. 155—180.

4

Por. np. W. Hensel. Poznań w zaraniu dziejów. Od paleolitu do połowy XIII w. n. e., •Wrocław 1958, str. 83.