PA270036

_[ir.i pkrtnomic/nei. a dokładniej mówiąc — .do warunków pracy mieiskieL    ,

"^Tnltresie średniowiecza w Europie Zachodnie! ]e-awniiłka 'cźasU bracy test dzień, początkowo dzień pthcy wiejskiej, któremu w ówczesnej terminologii metrologicznej odpowiadało słowo joumal — obszar ziemii jaki można uprawić w ciągu dnia. Dzień pracy miejskiej określony był przez zmienne odniesienie do czasu przyrodniczego, „od wschodu do zachodu słońca" i wyznaczany w przybliżeniu przez horae canoni-cae, czyli czas religijny zapożyczony od starożytnego Rzymu.⁸

W tej sytuacji czas pracy nie budzi wielu konfliktów, z wyjątkiem jednej szczególnej kwestii: pracy nocnei. W naturalnym, wiejskim kontekście stanowi ona pewnego rodżajp herezje miejska, na ogół obłożoną zakazem i grzywnami. Pomimo całej złożoności problemu jest to także, rak trafnie zauważył Gunnar Mickwitz, pewien aspekt maltuzjańskiego systemu korporacji.

Ogólnie biorąc czas pracy jest czasem ekonomii podporządkowanej jeszcze tytmom rolnym, wyzbytej pośpiechu, troski o punktualność i wydajność — oraz społeczeństwa będącego jei odbiciem, wstrzemięźliwego i skromnego, bez wielkich pragnień, mało wymagającego i w małym stopniu zdołnego do ilościowego wysiłku.

Zbyt mało uwagi zwrócono, być może, na zmianę, jakiej podlega jxLX do końęa XIII wieku jeden z elementów chronologii dziennej, a mianowicie nona. Początkowo usytuowana około godziny drutfiei po połu-\ doju naszego czasu, przesuwa się powoli, by ustalić /się około południa,¹⁰ Odpowiedzialnością za ową

¹0 związku czasu Kościoła z czasem wieśniaka mówi naciągana etymologia Jeana de Garlande z początku XHI w. (Dictionarius, fd. GBreud. ». 590): campone dicunlur a rtutictł gui habilant in cam-

nft nr.4 wi-t/ieif •iuflirnrr hnrni niui r>t>r    _rr..U---— to