Panorama30

PODRĘCZNIK METODYCZNY DO PROGRAMU WWBK

XI. UDZIELANIE PIERWSZEJ POMOCY

Uwagi ogólne

Generalna zasado, jokq należy się kierować przy udzielaniu pierwszej pomocy, to nie eksperymentować i ni© panikować. Należy wykonywać tylko t© czynności, co do których ma się powność, ż© będą. właściwi© wykonane.

1.    Krwawienie z nosa

1    Krwawienie z nosa powstał© no skutek choroby, np. grypy jest prosto do opanowania. Należy:

a)    oczyścić nos ze zgromadzonych skrzeplin (przedmuchać nos),

b)    ucisnqć kciukiem i palcem wskazującym oba skrzydełka nosa przez około 4-5 minut. Po tym czasie krwawienie z reguły ustaje.

Co robić dolej? Jeżeli krwawienie ustało, wystarczy odpoczynek i leczenie przyczyny, np. grypy.

Jeśli nie, konioczno |Ost wizyta u laryngologa

2.    Krwotok z nosa na skutek urazu (uderzenia) jest sytuacją poważną. Należy:

a)    oczyścić nos ze zgromadzonych skrzeplin (przedmuchać nos),

b)    ucisnąć skrzydełka nosa palcami lub przez wielokrotnie złożoną chusteczkę.

Co robić dolej? Bezwzględnie należy udać się do lekarza - najlepiej laryngologa lub chirurga (wezwanie pogotowia ratunkowego nie jest bezwzględnie konieczne).

2    . Utrata przytomności na skutek podduszenia w walce

Jest to sytuacja poważna, wymagająca szybkiej i właściwej interwencji. Przyczyną podduszenia może być ucisk na tętnico szyjne i przejściowo niedokrwienie mózgu lub podrażnienie pewnych receptorów w tętnicach szyjnych i bardzo znaczne zwolnienie procy serca. Należy:

a)    uwolnić ucisk,

b)    sprawdzić szybkość tętna no tętnicy szyjnej oraz obecność oddechu, przykładając własną rękę lub policzek do ust poszkodowanego.

c)    unieść nogi, aby krew spłynęło do reszty ciało,

d)    jeśli jest tętno i oddech, przytomność wróci po 2-3 minutach,

e)    przy braku tętno i/lub oddechu należy prowadzić klasyczne czynności reanimacyjne.

Co robić dalej? Gdy znana jest przyczyna utraty przytomności, o poszkodowany szybko odzyskał świadomość (czyli logicznie odpowiada no pytania), nic ma potrzeby wzywania pogotowia ratunkowego, alo jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, lepiej wezwać lekarza

3.    Uderzenie w krocze

Uderzenie w krocze u mężczyzny powoduje najczęściej uszkodzenie jąder i moszny. Jest to uderzenie bardzo bolesne i może spowodować krótkotrwałą utrotę przytomności Należy:

a)    u nieprzytomnego kontrolować tętno i oddech,

b)    przytomnemu zapewnić spokój, pozostawić w pozycji skulonej.

Co robić dalej? Po ustąpieniu pierwszego szoku i wyraźnym zmniejszeniu bólu przetransportować do szpitala (konieczne oględziny przez lekarza). Gdy ból nic ustępuje, o poszkodowany cierpi, wezwać karetkę pogotowia (transport we własnym zakresie zabroniony).

198

XI. Udzielanie pierwszej ponezy

4.    Bezdech na skutek ciężkiego upadku lub uderzenia w klatkę piersiową lub brzuch

W sytuacji gwałtownego i ciężkiego upadku lub uderzenia w klatkę piersiową lub brzuch dochodzi do chwilowego, odruchowego skurczu mięśni oddechowych i bezdechu. Jest to reakcja krótkotrwała, z reguły bez groźnych następstw dla organizmu. Należy:

a)    pozostawić poszkodowanego w spokoju,

b)    gdy skurcz mięśni brzucha nie ustępuje, można wykonać ćwiczenie rozciągające.

Co robić dolej? Jeśli upadek lub uderzenie okazało się bolesne i ból nic ustępuje, koniecznie zasięgnąć porady lekarskiej (możliwe złamonio żeber lub uroz narządów jamy brzusznej).

5.    Złamania, skręcenia

Dla celów tego podręcznika złamania można podzielić no widoczne i niewidoczne.

1    Złomanio widoczno (nionoturalnc ułożenie kończyny, złamanie otwarte) wymagają unieruchomienia, a gdy jest rana - założenia opatrunku (jałowego lub w ostateczności czystego). Nie ma potrzeby doraźnego unieruchamiania złamanych kończyn, gdy fachowa pomoc pojawi się szybko i gdy nie musimy przenosić ofiary w bezpieczne miejsce. Wezwane pogotowie ma sprzęt do odpowiedniego unieruchomienia.

2    Złamania niewidoczne dotyczą głównie krótkich kości dłoni, stóp, żeber W tych sytuacjach miejsce uszkodzenia kości jest bolosno, obrzęknięte, zaczerwienione lub z krwiakiem. W przypadku złamonio żeber poszkodowany mówi o bólu lub kaszle przy głębokim lub płytkim oddechu. Noleży poszkodowanego przewieźć do szpitala celem wykonania zdjęcia rentgenowskiego.

3. Skręcenie charakteryzuje się niemożnością lub utrudnionym ruchem w uszkodzonym stawie. Należy taki staw unieruchomić w pozycji najmniej bolesnej i przewieźć poszkodowanego do szpitala lub pozostawić na miejscu zdarzenia w pozycji najmniej bolesnej i wezwać karetkę pogotowia

UWAGA! Nie wolno podawać doustnych leków przeciwbólowych.

6.    Uszkodzenia kręgosłupa

Gdy podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa, poszkodowanego nie ruszamy. Pozostawiamy w zostonej pozycji i wzywamy pogotowie ratunkowe. Gdy poszkodowany wymaga przeniesienia (zastanówmy się poważnie, czy na pewno go przenosić), robimy to bardzo ostrożnie przy pomocy kilku osób. Szczególnie mocno unieruchamiamy miejsca podejrzane o złamanie. Jedno osoba bezwzględnie wykonuje usztywnienie i wyciąg kręgosłupa szyjnego (patrz rys. 1).

Rys. 1. Przenoszenie poszkodowanego z urazem kręgosłupa

199

PODRĘCZNIK METODYCZNY DO PROGRAMU WWBK

7. Reanimacja

Opis szczegółowych zasad prowadzenia reanimacji wykracza poza ten podręcznik. Podajemy tylko podstawowe kroki. Jedna z generalnych zasod mówi, że reanimacja i tamowanie krwawienia ma pierwszeństwo przed jakimikolwiek innymi czynnościami (nawet przed unieruchomieniem kręgosłupa).

1.    Sprawdzić, czy są wskazonia do reanimacji, a więc czy poszkodowany oddycha (czy unosi się klatka piersiowa, czy jest wyczuwalny oddech na naszej dłoni lub policzku) oraz czy jest tętno na dużych naczyniach tętniczych (tętnico szyjna lub udowa).

2.    Gdy poszkodowany nic oddycha i/lub nic ma tętno, rozpoczynamy reanimację. Odchylamy głowę do tyłu (nawet przy uszkodzeniu kręgosłupa) i unosimy żuchwę celem udrożnienia dróg oddechowych. Pominięcie tych czynności powoduje, że sztuczne oddychanie jest nieskuteczne i bezsensowne. Następnie wykonujemy oddychanie metodą usta-usta lub za pomocą specjalnych masek czy ustników.

3.    Wykonujemy masaż serca, uciskając rytmicznie (około 80 razy na minutę) mostek w jego środkowej części Ugięcie mostka musi być głębokie Przy dwóch ratownikach wykonujemy jeden oddech na pięć uciśnięć mostka, przy jednym ratowniku dwa wdechy na piętnaście uciśnięć.

4.    Często kontrolujemy skuteczność udrożnienia dróg oddechowych (klatka piersiowa musi się unosić) oraz co kilka minut sprawdzamy, czy powrócił oddech i tętno.

5.    Reanimację przerywamy, gdy poszkodowany sam oddycha i ma wyczuwalne tętno Oddech i tętno kontrolujemy co kilka minut aż do przyjazdu zespołu reanimacyjnego.

Po skutecznej reanimacji układamy poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej (patrz rys. 2).

Rys. 2. Ułożenie boczne ustalone

a. Zginamy kończynę dolną.

b Rękę po stronie zgiętej nogi wkładamy pod pośladek.

c. Ostrożnie odwracamy poszkodowanego w swoją stronę.

d. Wolną rękę poszkodowanego podkładamy pod jego twarz.

200