pic 11 06 015509

30 KAZIMIERZ BARTOSZYNSKI

z dwu aspektów: dramatyzującego i groteskowego. Także historie poziomu V — najniższego — relacje hrabiego de Val Florida (dz. 28), Hermosita (dz. 29), Sylwii (dz. 42), nie są jedynie przytoczeniami luźnych historii, lecz informacjami o losach osób ściśle lub fabularnie związanych z narratorami poziomów wyższych. Do powiązań tematycznych zaliczyć można też występowanie w różnych historiach tych samych postaci. Tak np. Elwira i Lonzeto pojawiają się w funkcji partnerów erotycznych w historii pierwszej i czwartej, a hrabia de Pena Valez występuje w historii pierwszej i drugiej jako kadydat do ręki kolejno matki i córki. Powiedzieć można, że w całości historii Avadora nie ma opowieści, która przynajmniej jedną występującą w niej postacią nie byłaby ..przytwierdzona" fabularnie do innych. Główny narrator całej omawianej tu grupy historii spełnia również ważną rolę łącznika tematycznego. jako postać me tylko opowiadająca, lecz i działająca w hi-v yisiaj — tj ::.y; — „-.stancji. : ‘o w analogicznej funkcji: osoby podstawionej zamiast innej (dz. 17, 26). Szczególnie jaskrawą formę przyjmuje chwyt ..przytwierdzenia" przez postać w wypadku historii margrabiny de Val Florida. Jako ważna motywacja wprowadzenia jej do cyklu opowieści występuje nieoczekiwane pojawienie się, w ważnej roli. postaci ojca Alfonsa van Worden, znanej z początkowych :i ipiiion: : .v    ii    zlokalizowanej W II poziomie opowieści,

a w tym punkcie akcji fdz. 28) już niemal zapomnianej.

Złożone sytuacje łya*n» raźnych, historii i różnych poziomów narracji nazwane być mogą powiązaniami funkcji fabularnych i narrator-skich. Występują one wtec    narrator pewnego poziomu relacji

działa nie tylko jako narrator i nie tylko jako postać czynna w polu swej narracji, ale również jako postać aktywna w innym polu narracji. W cen sposób hrabia de Peda Velez me- tylko opowiada o swych czy-r.acr. a.e w>ą:za się t    'ta c r.owieści wyższego stopnia,

jaką jest historia Araóora (dz. 20). Szczególnie uderzającą sytuacją tego typu jest wypadek Lonzeta, który pod tym źniwiitro jest w pewnej fazie powieść: postacią działająca w ramach wspomnianego opowiadania hrabiego de Torres (poziom IV), ale w famę znacznie późniejszej, pod nazwiskiem margrabiego Torres RcrzeOas, wtoacza w poziom II powieść:. poziom aktuainy zdarzeń dz. 40) ja ko narrator poziomu III (dz. 41—15>.

Stosunek pomiędzy ikładami fahu.arn.yrt.. ęści historii Avadora a . ........ - yjr.ym '    najogólniej schemat na s. 31. wskazujący rtnwaez ’    jako łącz

ników pomiędzy poszczególnymi opowieściami.

Scharakteryzowarno tutaj metody integrsnj. zespołu ópSWflk składających się na część historii., której nadrzędnym narratorem ' em Badera. Historia ta ma swój ciąg dalazy.. w którym rń-wnięż^Ę można cztery opowieści. S-rtdki ich zespolenia me nedą tu r« ale są pcdoćne do opisanym powyżej.

Narr. 1H st.	i Narr. IV st.	Narr. V st.	Nr hist.	Fabularne relacje międzyosobowe	Dzień
Avadoro	a)    Maria de Torres b)    hr. de Pena Velez		1	Elwira (matka) — hr. Rove!las Elwira (matka) — hr. de Perta Velez	15-16

2

Aby bliżej określić metodę integracji właściwą opowieściom Avadora, trzeba przywołać dwa konteksty. Po pierwsze więc model zbioru opowiadań skomponowanych według zasady „czystej szkatułkowości”. Zbiór taki jest zintegrowany w stopniu bardzo niewielkim, sprowadzającym się do wpisania w ramę opowieści nadrzędnych, ąle w ten sposób, że narratorzy upodrzędnieni osadzeni są w opowieściach nadrzędnych wyłącznie jako w sytuacjach narracyjnych, a wypowiedzi ich, jakkolwiek dotyczą zwykle ich własnych losów, nie są związane ani z historią ramową, ani z historiami równoległymi.

Mnogości narratorów odpowiada tu mnogość przedstawionych „światów”. W układzie takim dominują nad relacjami przedmiotowymi i referencyjnymi — relacje między wypowiedzeniami lub, mówiąc inaczej, relacje narracyjne. Wyraża się to m.in. w tym, że jedyna nadrzędna akcja tego typu powieści nie wynika ze wspólnoty tematycznej opowieści cząstkowych, lecz z napięcia istniejącego pomiędzy samą, przedstawioną w opowiadaniu ramowym, sytuacją narracyjną jako pewną czynnością a opowiadaniem przytoczonym, występującym również jako czynność. W cyklu Tysiąc nocy i jedna akcja główna polega na tym, że zawartej

Avadoro

a)    Maria de Torres

b)    hr. de Pena Velez

Avadoro

księżna Si-donia

margr. de Val Florida Hermosito

Avadoro

Lonzeto (margr. Torres Rovel-las>

Sylwia

Avadoro NTilwira (cófka) — hr. de Perta Velez

Avadoro — Elwira (córka) — Lonzeto

Avj doro — księżna Sido-nia — książę Sidonia

księżna Sidonia — książę Sidonia — mafgr. de Val Flo-ridi

księ żna Sidonia — Hermosito

Lonzeto (margr. Torres Ro-vellas) — Elwira (córka)

Lonzeto — Baduli (Laura)

Lonzeto — Sylwia

Lonzeto — Montezuma

16-18

27. 29 28

27, 29

41    - 45

42

143-144