probiotyki str 3 tif

probiotyki zakażenia 2/2005

Podawanie Lactobacillus GG i Bifidobacterium lactis Bb-12 niemowlętom [9, 14, 26] i starszym dzieciom [14] powoduje zmniejszenie nasilenia i rozległości atopowego zapalenia skóry. Długotrwałe podawanie Lactobacillus GG zmniejsza ryzyko zachorowania na ato-powe zapalenie skóry w pierwszych dwóch latach życia u dzieci z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku atopii [26], a także przyczynia się do zmniejszenia częstości występowania atopowego zapalenia skóry w dalszych latach ich życia [27].

Każdy z organizmów probiotycznych ma określone działanie na organizm człowieka. Zatem aby rozszerzyć ich działanie, dostępne na rynku preparaty niejednokrotnie łączą różne organizmy. Jeden szczep probiotyczny zawierają preparaty Lakcid - L. rhamnosusr, Enterlo 250 - Saccharomyces boulardii i Nutriplant -L. plantarum, więcej zawierają Lacidofil -L acidophilus i L. rhamnosus, Trilac - Bifidobacterium bifidum, L. acidophilus i L. bulgari-cus. Sześć szczepów probiotycznych zawiera Beneflora i są to: Bifidobacterium bifidum, Bifi-dobacterium longum, L. acidophilus, L. casei, L. buigaricus, Streptococcus thermophilus.

i

I

i

j Znacenfe zdrowotne prebfctyfc&r/

i

t

Prebiotyki to nie poddające się trawieniu składniki pokarmowe, korzystnie wpływające na organizm człowieka przez selektywną stymulację wzrostu lub/i aktywności wybranej grupy bakterii w jelicie (Bifidobacterium, Lsc-tobacillus) [30]. Sugeruje się, że znaczenie prebiotyczne mają fruktooligosacharydy, ga-lactooligosacharydy, oiigosacharydy soli, iso-maltooiigosacharydy, glukooligosacharydy, ksylooligosacharydy oraz laktuloza, lakto-sacharoza i inulina [30, 31]. Inulina i fruktooligosacharydy (oligofruktoza) są najczęściej stosowanymi prebiotykami. Występują one w wielu roślinach, np.: karczochach, szparagach, orzechach ziemnych, porach, cebuli, czosnku, pomidorach, bananach, cykorii i w mniejszych ilościach w nasionach zbóż. [2, 10]. Stosowanie fruktooligosacharydów jest bezpieczne, mają jedynie łagodne działanie przeczyszczające, mogą też powodować wzdęcia przy dużych dawkach. Ich konsumpcja wpływa na zwiększenie kałowych populacji Bifidobacterium [32].

W badaniach klinicznych i na Ttiodelach zwierzęcych wykazano korzystny wpływ oligo-sacharydów na wchłanianie wapnia i magnezu z przewodu pokarmowego po podaniu prebio-tyków [33, 34]. Większe vychłanianie wapnta nie~prowadzPdo zwiększenia wydalania tego pierwiastka przez nerki, zatem prebiotyki mogą mieć wpływ naJepsze wbudowywame* -wapnia w kości i/lub hamować resorbcję tego _ pierwiastka [33],    ■

Niejednoznaczne są badania opisujące wpływ prebiotyków na stężenie cholesterolu. Badania na zwierzętach wykazały wpływ fruktooligosacharydów na obniżenie poziomu cholesterolu ogólnego, trigli-cerydów, poprawę stosunku HDL/LDL. W badaniach z udziałem ludzi stwierdzono zarówno wpływ prebiotyków na zmniejszenie stężenia cholesterolu ogólnego, trigli-cerydów, jak i brak takiego wpływu [34, 35]. Przypuszcza się, że prebiotyki zmniejszają wchłanianie cholesterolu i kwasów żółciowych z jelit i zwiększają ich wydalanie z kałem, a produkty ich fermentacji w jelicie grubym wpływają modulująco na syntezę cholesterolu i triglicerydów w wątrobie. Dodatkowo wpływają na zmniejszenie poziomu insuliny i glukozy w surowicy krwi, a związki te uczestniczą w regulacji lipoge-nezy [30, 35j.

Skład mikroflory jelita dzieci karmionych sztucznie i mlekiem matki jest odmienny. U dzieci karmionych naturalnie przeważają bakterie Bifidobacterium i Lactobacillus, podczas gdy u dzieci karmionych sztucznie skład mikroflory jest podobny jak u dorosłych [31], Dodatek do mleka modyfikowanego mieszaniny oligosacharydów powoduje zwiększenie liczby bakterii z rodzaju Bifidobacterium w kale dzieci [36]; są również doniesienia o braku korzyści ze stosowania oligofruktozy w kaszkach zbożowych u niemowląt karmionych częściowo piersią [37],

Uważa się że liczba Bifidobacterium u osób starszych spada gwałtownie, zwłaszcza po 55 roku życia. Prebiotyki mogą być brane pod uwagę jako czynnik wpływający na zwiększenie populacji tych bakterii, co mogłoby pośrednio wpływać na zwiększenie odporności na patogeny [31].

Nie ma doniesień świadczących o bezpośrednim wpływie prebiotyków na aktywność układu odpornościowego, jednak możliwy jest ich wpływ pośredni. Przyjmowanie inuliny przez dzieci chodzące do przedszkola wpływało na zmniejszenie ich absencji w przedszkolu i częstości biegunek [34].

Probiotyki są rozpatrywane jako czynnik zapobiegający rozwojowi raka jelita grubego. Rak ten jest jednym z najczęstszych nowotworów występujących u człowieka. Mikroflora jelita grubego odgrywa istotną rolę w rozwoju tego nowotworu. Niektóre gatunki bakterii powszechnie znajdujące się w jelitach produkują karcmogeny, zatem wpływ przez dietę na skład mikroflory jelit może mieć znaczenie w zapobieganiu rozwojowi nowotworów. Korzystne działanie prebiotyków wynika z wpływu, jaki mają na produkcję ochronnych metabolitów (kwas masłowy), oraz zamiany metabolizmu bytujących w jelitach bakterii na mniej agresywnyT30, 34],

5ynbi<^d - - _    _ • '

Synbiotyki śą-skojarzeniem probiotyków oraz prebiotyków. Takie skojarzenie dostarcza zarówno bakterii, jak i czynnika korzystnie wpływającego na ich wzrost. Jednym z efektów stosowania synbiotyków jest zwiększenie zdolności przeżycia probiotyków w przewodzie pokarmowym. Połączenie fruktooligosacharydów z Bifidobacte-rium oraz oligosacharydów soi z Lactobacillus reuteri zwiększa oporność bakterii na działanie I żółci. Jednak teoretyczne korzyści wynikające z takiego skojarzenia wymagają dalszych badań [31]. Synbiotykiem dostępnym na rynku jest Be-neflora, zawierająca poza 6 szczepami probio-tycznymi również prebiotyk, którym są fruktooli-gosacharydy.

Coraz lepiej jest poznawane znaczenie probiotyków, prebiotyków i synbiotyków dla zdrowia człowieka. Ich powszechne stosowanie może być jednym ze sposobów polepszenia stanu zdrowia społeczeństwa. Jednak dalszych badań wymaga opracowanie godnych zaufania zaleceń, ponieważ wiele twierdzeń dotyczących działania probiotyków i prebiotyków pochodzi z badań na zwierzętach, in vitro lub na małych grupach ludzi. Ponadto nie należy przenosić wniosków dotyczących właściwości prozdrowotnych jednego szczepu probiotycznego lub rodzaju prebiotyku na inny bez osobnych badań.    3

Piśmiennictwo:

1.    Zduńczyk Z.: Koncepcja pro i prebiotyków jako dodatków do żywności, [w:] Rutkowski A. (red.) Prozdrowotne dodatki do żywności. Konin 2000.

2.    Libudzisz Z.: Probiotyki i prebiotyki w fermentowanych napojach mlecznych. Pediatria Współczesna. Gastroenterolo-gia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2002, 4, 1, 19-25.

3.    Fuller R.: Probiotics in men and animais. J Appl Bacte-rio! 1989, 66: 365-378.

4.    Schrezenmeir J„ de Vrese M.: Probiotics, prebiotics and synbiotics - approaching a defiition, Am J Ciin Nutr.,

2001,    73, supl., 361-4.

5.    Heczko P. B., Struś M., Drzewiecki A.: Probiotyki a zakażenia, Zakażenia 2004, 4, 33-8

6.    Madaliński K„ Szajewska H.: Probiotyki: Mechanizm działania, immunomoduiacja i potencjalne zastosowanie w chorobach przewodu pokarmowego, Zakażenia 2004, 5, 43-8

7.    Bielecka M.: Żywność probiotyczna. Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka

2002,    4, 1, 27-32.

8.    FA0/WH0 Codex Alimentarius. Codex standard forfer-mented milks. Cosdex stan 243-2003.

9.    Young R. J„ Huffman S.: Probiotics use in children, J Pediatr Health Care, 2003, 17, 277-283.

10.    Macfarlane G. T., Cummings i. H.: Probiotics and prebiotics: can regulating the actiwties of intestinal bacteria be-nefit health? BMJ 1999, 318, 999-1003

11.    Sullivan A., Nord C. E.: The place of probiotics in hu-man intestinal infections, International Journal of Antimicro-bial Agents 2002, 20, 313-319.

12.    D'Souza A. L, Rajkumer C., Cooke J. i wsp.: Probiotics in prevention of antibiotic associated diarrhoea: meta-analysis, BMJ 2002, 324, 1361-66.

13.    Mrukowicz J. Z., Szajewska H.: Ocena skuteczności probiotyków w leczeniu i zapobieganiu zachorowaniom na ostrą biegunkę u dzieci - systematyczny przegląd piśmiennictwa, Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie dziecka, 2002, 1, 4, 71-7.

14.    Isolauri E.: The role of probiotics in peadiatrics, Curr-net Paediatrics 2004, 14, 104-9.

" 15. Hamilton-Miller J. M. T.: The role of probiotics in tre-atment and prevention of Helicobacter py/ori infection, International Journal of Antimicfobial Agents 2003, 22. 360-6.

16.    Kopp-Hoolihan L,: Prgphylactic antf therapeutic uses of probiotics: a review, I Am Diet Assoc 2001, 101, 229-239, 241. _

17.    Saggioro A.: Probiotics in the treatment of irritable bowel syndrom, J Cljn Gastroenterol 2004, 38 (6 Suppl), 104-106.

18.    Włodarek D.: Postępowanie dietetyczne w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, Medycyna po Dyplomie 2004, 13 (101), 137-44.

19.    Tamboli C. P.: Probiotics in inflammatory bowel dise-ase: a critical review, Best Practice and Research Clinical Ga-stroenterology 2003, 5, 805-20.

20.    Ouwehand A. C., Lagstrom H., Suomalainen T. i wsp.: Effect of probiotics on constipation, fecal azoreductase activi-ty and fecal mucin content in the elderly, Ann Nutr Metab 2002,46,159-62.

21.    Del Piano M_A Ballare M, Montion F. i wsp.: Clinical experience with probiotics in the elderly on total-enteral nutri-tion, J Clin Gastroenterol 2004, 38, Supp 2, 111-4.

22.    Bruce A. W., Reid G.: Probiotics and urologist, Can J Uroi 2003, 10 (2), 1785-9 (Abstract).

23.    Reid G., Charbónneau D., Erb J. i wsp.: Orał use of Jactobacillus rhamnosusu GR-1 and L fermentum RC-14 signi-ficantly alters vaginal flora: randomized, placebo-controlles triaI in 64 health women, FEMS Immunol Med. -Microbiol 2003, 35 (2) 131-4 (Abstract).

24.    Bruzzese E., Raia V., Gaudiello G. i wsp.: Intestinal in-flammation is a freąuent feature of cystic fibrosis and is redu-ced by probiotic administration, Aliment Pharmacol Ther 2004,20,813-9.

25.    Cunningham-Rungles S., Ahrne S., Bengm-vk S. i wsp.: Probiotics and immune response, Am J Gastroenterol 2000, 95 (Suppl.) 22-5.

26.    Szajewska H., Mrukowicz J. Z.: Skuteczność probiotyków w leczeniu i zapobieganiu alergii pokarmowe; - systematyczny przegląd piśmiennictwa, Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2002, 1,2,79-93.

27.    Kalliomaki M., Salminen S.. Poussa T i wsp.: Probiotics and prevention of atopic disease: 4 year follow-up of a randomised placebo controlled tri'1, Lancet 2003, 361, 1869-1871.

28.    Naruszewicz M.. Johansson M. L., Zapolska Downar D. i wsp.: Effect of Lactobacillus palntarum 299v on cardirzra-scular risk factor in smokers, Am J Gin Nutr 2002, 76 (6), 1249-55.

29.    Xiao J. Z., Kondo S, Takahashi N i wsp.: Effects ofmilk Products fermented by Bifidobacterium longum on blood li-pids in rats and healthy adult małe volunteers, J Dairy Sci 2003, 86 (7) 2452-2461 (Abstract).

30.    Manning T. S.: Prebiotics, Best Practice and Research Clinical Gastroenterology 2004, 18, 287-98.

31.    Rastal R. A., Maitin V.: Prebiotics and synbiotics: to-wards the next generation, Curr Opin Biotechnol. 2002, 13, 490-6.

32.    Marteau P., Seksik R: Tolerance of Probiotics and Prebiotics, J Clin Gastroenterol 2004, 38, Supp. 2, 67-9.

33.    Kaczmarewicz E., Skorupa E., Lorenc R. S.: Wpływ probiotyków i prebiotyków na gospodarkę wapniowo-fosfora-nową i metabolizm kostny. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2002, 4, 1, 63-70.

34.    Van Loo J. A. E.: Prebioticpromote good health, J Clin Gastroenterol 2004, 38, Supp2, 70-5.

35.    Pereira D. I. A., Gibson G. R.: Effects of consumption of probiotics and prebiotics on serum lipid levels in humans, Critical Reviews in Biochemistry and Molecular Biology 2002, 37 (4), 259-81.

36.    Schmelzle H., Wirth S„ Skopnik H. i wsp.: Randomized double-blind study of the nutritional efficacy and bifidogenici-ty of a new infant formula containing partially hydrolyzed protein, a high beta-palmitic acid level and nindigestible oligosac-charides, J Pediatr Gastroenterol Nutr 2003, 36, 343-51.

37.    Duggan C., Penny M. E., Hibberd P. i wsp.: Oligofruc-tose-supplemented infant cereal: 2 randomized, blinded, com-munity based trials in Peruvian infants, Am J Clin Nutr 2003, 77, 937-42.

5vrj|jjcżv!d - - _    _ •

Synbiotyki śą-skojarzeniem probiotyków oraz prebiotyków. Takie skojarzenie dostarcza zarówno bakterii, jak i czynnika korzystnie wpływającego na ich wzrost. Jednym z efektów stosowania synbiotyków jest zwiększenie zdolności przeżycia probiotyków w przewodzie pokarmowym. Połączenie fruktooligosacharydów z Bifidobacte-rium oraz oligosacharydów soi z Lactobacillus reuteri zwiększa oporność bakterii na działanie żółci. Jednak teoretyczne korzyści wynikające z takiego skojarzenia wymagają dalszych badań [31]. Synbiotykiem dostępnym na rynku jest Be-neflora, zawierająca poza 6 szczepami probio-tycznymi również prebiotyk, którym są ffuktooli-gosacharydy.

Coraz lepiej jest poznawane znaczenie probiotyków, prebiotyków i synbiotyków dla zdrowia człowieka. Ich powszechne stosowanie może być jednym ze sposobów polepszenia stanu zdrowia społeczeństwa. Jednak dalszych badań wymaga opracowanie godnych zaufania zaleceń, ponie-! waż wiele twierdzeń dotyczących działania probiotyków i prebiotyków pochodzi z badań na zwierzętach, in vitro lub na małych grupach ludzi, i Ponadto nie należy przenosić wniosków dotyczących właściwości prozdrowotnych jednego szczepu probiotycznego lub rodzaju prebiotyku na inny bez osobnych badań.    3

Piśmiennictwo:

J 1. Zduńc2yk Z.: Koncepcja pro i prebiotyków jako dodatków do żywności, [w:j Rutkowski A. (red.) Prozdrowotne dodatki do żywności. Konin 2000.

2.    LiLadzisz Z.: Probiotyki i prebiotyki w fermentowanych napojach mlecznych, Pediatria Współczesna. Gastroenterolo-gia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2002, 4, 1, 19-25.

3.    Fuller R.: Probiotics in men and animals, J Appl Bacte-riol 1989, 66. 365-378.

4.    Schrezenmeir de Vrese M.: Probiotics, prebiotics and synbiotics - approachii:g a defiition, Am J Clin Mutr.,

2001,    73, supl., 361—4.

5.    Heczko P. B„ Struś M., Drzewiecki A.: Probiotyki a zakażenia, Zakażenia 2004, 4, 33-8

6.    Madaliński IC, Szajewska H.: Probiotyki: Mechanizm działania, immunomoduiacja i potencjalne zastosowanie w chorobach przewodu pokarmowego. Zakażenia 2004, 5, 43-8

7.    Bielecka M.: Żywność probiotyczna. Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka

2002.    4, 1, 27-32.

8.    FAO/WHO Codex Alimentarius. Codex standard for fer-mented milks. Cosdex stan 243-2003.

9.    Young R. J„ Huffman S.: Probiotics use in children, 1 Pediatr Health Care, 2003, 17, 277-283.

10.    Macfarlane G. T„ Cummings J. H.: Probiotics and prebiotics: can regulating the activities of intestinal bacteria be-nefit health? BMJ 1999, 318, 999-1003

11.    Sullivan A., Nord C. E.: The place of probiotics in hu-man intestinal infections, International Journal of Antimicro-bial Agents 2002, 20, 313-319.

12.    D’Souza A. L„ Rajkumer C.. Cooke J. i wsp.: Probiotics in prevention of antibiotic associated diarrhoea: meta-analysis, BMJ 2002, 324, 1361-66.

13.    Mrukowicz J. Z., Szajewska H.: Ocena skuteczności probiotyków w leczeniu i zapobieganiu zachorowaniom na ostrą biegunkę u dzieci - systematyczny przegląd piśmiennictwa, Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie dziecka, 2002, 1, 4, 71-7.

14.    Isolauri E.: The role of probiotics in peadiatrics, Curr-net Paediatrics 2004, 14, 104-9.

~ 15. Hamilton-Miller J. M. I: The role of-probiotics in tre- j atment and preyęntion of Helicobacter pylori infection, International Journal of Antimicrobiał Agents 2003, 22, 360-6.

16.    Kopp-Hoolihan L.: Prpphylactic and therapeuiic uses of probiotics: a review, I Am Diet Assoc 2001, 101, 229-239, 241._

17.    Saggioro A.: Probiotics in the treatment of irritable bowel syndrom, ) Clin Gastroenterol 2004, 38 {6 Suppl), j 104-106.

18.    Wtodarek D.: Postępowanie dietetyczne w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, Medycyna po Dyplomie 2004,

13 (101), 137-44.

19.    Tamboli C. P.: Probiotics in inflammatory bowel dise-ase: a critical rei/iew, Best Practice and Research Clinical Ga-stroenterology 2003, 5, 805-20.

20.    Ouwehand A. C„ Lagstrom H„ Suomalainen T. i wsp.: Effect of probiotics on constipation, fecal azoreductase activi-ty and fecal mucin content in the elderly, Ann Nutr Metab 2002,46,159-62.

21.    Dcl Piano M_A Ballare M, Montion F. i wsp.: Clinical experience with probiotics in the elderly on total-enteral nutri-tion, J Clin Gastroenterol 2004. 38, Supp 2,111-4.

22.    Bruce A. W., Reid G.: Probiotics and urologist, Can J Uroi 2003, 10 (2), 1785-9 (Abstract).

23.    Reid G., Charbónneau D., Erb J. i wsp.: Orał use of Jactobacillus rhamnosusu GR-1 and L fermentum RC-14 signi-ficantly alters vaginal flora: randomized, placebo-controlles trial in 64 health women, FEMS Immunol Med. -Microbiol

2003,    35 (2) 131-4 (Abstract).

24.    Bruzzese E., Raia V., Gaudiello G. i wsp.: Intestinal in-flammation is a frequent feature ofcystic fibrosis and is redu-ced by probiotic administration, Aliment Pharmacol Ther

2004,    20. 813-9.

25.    Cunningham-Rungles S., Ahrne S., Bengmede 5. i wsp.: Probiotics and immune response, Am J Gastroenterol 2000, 95 (Suppl.) 22-5.

26.    Szajewska H., Mrukowicz J. Z.: Skuteczność probiotyków w leczeniu i zapobieganiu alergii pokarmowe; - systematyczny przegląd piśmiennictwa, Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2002, 1,2.79-93.

27.    Kalliomaki M., Salminen S., Poussa T i wsp.: Probiotics and prevention of atopic disease: 4 year follow-up of a randomised placebo controlled tri 4, Lancet 2003, 361, 1869-1871.

28.    Naruszewie M., Johansson M. L., Zapolska Downar D. i wsp.: Effect of Lactobacillus palntarum 299v on cardirz/a-scular risk factor in smokers, Am J Clin Nutr 2002, 76 (6). 1249-53.

29.    Xiao J. Z„ Kondo S, Takahashi N i wsp.: Sffects ofmilk Products fermented by Bifidobacterium longum on blood li-pids in rats and healthy adult małe volunteers, I Dairy Sci 2003, 86 (7) 2452-2461 (Abstract).

30.    Manning T. S.: Prebiotics, Best Practice and Research Clinical Gastroenterology 2004, 18, 287-98.

31.    Rastal R. A„ Maitin V.: Prebiotics and synbiotics: to-wards the next generation, Curr Opin Biotechnol. 2002, 13, 490-6.

32.    Marteau R. Seksik R: Tolerance of Probiotics and Prebiotics, J Clin Gastroenterol 2004, 38, Supp. 2, 67-9.

33.    Kaczmarewicz E., Skorupa E., Lorenc R. S.: Wpływ probiotyków i prebiotyków na gospodarkę wapniowo-fosfora-nową i metabolizm kostny. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2002, 4, 1, 63-70.

34.    Van Loo J. A. E.: Prebioticpromote good health, J Clin Gastroenterol 2004, 38, Supp2, 70-5.

35.    Pereira D. I. A., Gibson G. R.: Effects of consumption of probiotics and prebiotics on serum lipid levels in humans, Critical Reviews in Biochemistry and Molecular Biology 2002,

37 (4), 259-81.

36.    Schmelzle H., Wirth S., Skopnik H. i wsp.: Randomized double-blind study of the nutritional efficacy and bifidogenici-ty of a new infant formula containing partially hydrolyzed protein, a high beta-palmitic acid level and nindigestible oligosac-charides, J Pediatr Gastroenterol Nutr 2003, 36, 343-51.

37.    Duggan C., Penny M. E„ Hibberd P. i wsp.: Oligofruc-tose-supplemented infant cereal: 2 randomized, blinded, com-munity based trials in Peruuian infants, Am J Clin Nutr 2003,

77, 937-42.