SDC11749

ThANSFORMACTIA W TOKU

stopniu zagrożony wzrostem poziomu płac i bezpośrednią inflacją - oba te procesy mogły zmniejszyć eksport i w kopcu obniżyć kursy. Ten prosty związek między dwoma podstawowymi formami interwencjonizmu stał się kluczowym elementem polityki w latach dwudziestych XX wieku. Partie niepokojące się o hczplcczePstwo waluty protestowały zarówno przeciw posunięciom grożącym deficytem budżetowym, jak i przeciw polityce zmierzającej do taniego pieniądza. Sprzeciwiały się w ten sposób „inflacji finansowej" w takim samym stopniu, jak „inflacji kredytowej" czy, używając bardziej praktycznych określeń, atakując obciążenia społeczne ortu wysokie place, związki zawodowe oraz partie pracy. To nie forma, ale istota miała tu znaczenie, a któż mógł wątpić, że nieograniczone zasiłki dla bezrobotnych równie skutecznie zakłócają równowagę budżetową, jak zbyt niskie stopy pro* centowe przy szybko rosnących cenach. Gladstonc uczynił z budżetu sumienie narodu brytyjskiego. W przypadku mniejszych narodów miejsce budżetu mogła zajmować stabilna waluta - rezultat był bardzo podobny. Płace lub opiekę społeczną należało ograniczyć, a jeśliby tego nie zrobiono, niemożliwe stałoby się uniknięcie konsekwencji, które nieubłaganie sprowadzał mechanizm rynkowy. Z punktu widzenia tej analizy powołany w 1931 toku w Wielkiej Brytanii Rząd Narodowy pełnił do pewnego stopnia taką samą funkcję, jak amerykański Nowy Ład. Oba stanowiły próbę adaptacji pojedynczych państw w obliczu wielkiej transformacji, jednak strona brytyjska miała ten atut, że pozostawała wolna od komplikujących całą sytuację czynników, takich jak konflikty wewnętrzne i zmiany ideologiczne, dlatego w tym państwie łatwiej obserwować kluczowe cechy opisywanego procesu.

Od 1925 roku pozycja waluty Wielkiej Brytanii pozostawała chwiejna. Powrotowi do złota nie towarzyszyło odpowiednie dostosowanie poziomu cen, który znajdował się zdecydowanie powyżej światowego parytetu. Bardzo niewielu ludzi było świadomych absurdalności kursu, który obrały wspólnie rząd i Bank, partie i związki zawodowe. Snowdcn. kanclerz skarbu w pierwszym rządzie Partii Pracy (1924). lwi istnym fanatykiem systemu waluty złotej, a mimo to nie zauważył, że usiłując przywrócić wartość funta, zmusił swoją partię do wcięcia na swoje barki spadku płac albo do pogrążenia się w chaosie. Siedem lat później Partia Pracy została zmuszona - przez samego Snowdena - do obu tych rzeczy, jesienią 1931 roku stałe sączenie się kryzysu zaczęło się odbijać na funcie. Na próżno klęska strajku generalnego w 1926 roku zagwarantowała, że nic będzie dalszego

■

pKMOKRAC M i (iOSfO/MUKA HYMKOWą

_1U plac - nłr zapobiegło to pndwyża/miu jtifyzt&w V°⁷. _cfr_t /wlaszcza w związku z Umieniem bcziyarunkry. Z&A ^s01,₀ bez^botiiych. Niepotrzebny wydawał »i_c ^nia*-^_łKu dl» _nłfflfo Hoa*l«V g|^|g||

Sm

t*i*^d

«*&

l-----7 «'/aawai »ię ni

—ao n&8^d cło***⁰)*- ^aby uświadomić spolci^cftjitwu __/ ^(Ch^c.d którą Malw; albo mocna waluta i zrównoważmy ^banrna*y^vvę‘ Roszona opieka społeczna i waluta o obniżonej won* •^/,|tł;Lt. *^,b°    !,d tego, czy deprecjacja zona la spowodowana prze

eksportu. czv-------

,    '' "^w,a ^I^Hlowana p_r

U ⁿ ffplflce i spadek eksportu, czy po prostu przez flnansmU,,,, nsokic i ,_rinylłlf słowy, należało dokonać cięć w sferze oni ki ho dostosować się do spadku wnrtr^i

Przez

tiry¹

___

społecznej albo dostosować się do spadku'uś“^ 111 » sferze

Part/" BI^nic P°^{irBnta s}'f zdccydować „ T°‘^Cl    /v |B

-Ś fiw'y ^w sprzeczności z    . ^a    z ,_Vr/ ^lonfc»»ż

BKssssSk 9

^2iS    . '

^ cfę^^a

odejście OU    «.*wvjc uznau/o

two i «^{ta ona} BB1 władzy. _{a pa}„^° «

^ydaikl na op.ekę społeczną ^ w końcu " 9K ohci_cł_v złotej- Odstąpiono też od bezwarunkowego g^S^fy _z

bezrobotnych, uzależniając go od syruarii ^P^^znaH">ni* ZasffjJ,!* jednocześnie dokonano    JJEJ,"*bcnc^cn^

nadmiernego pośpiechu, aby g„ p^OcZ^g?* ‘ H byt wszystko wskazywało na to, że _n^:fe ^Dwa'>aiicie J_at nz.*/ ^<^coi.^dobxohvtu_^_____ - P°wnSci. Bez dramaf⁶*"^

„adal wsz>-    '    -------powróci. Bez dramatyczne'

„o zmniejszenia dobrobytu czy ograniczenia wolności krai V, T rezygnacji z systemu wałuty złotej - zrobił decydu|ącv k_mt " ^f transformacji. W czasie drugiej wojny Światowej tlLrzyszyłyT"* zmiany w metodach funkcjonowania liberalnego kapitalizmu JE nie miały one charakteru permanentnego, w związku z '    *

nęly kraju ze strefy zagrożenia.    ^CZ^^{m nłe usu}"

We wszystkich liczących się państwach europejskich dri.i.t dobny mechanizm i wszędzie przyniósł podobne skutki wT ^P°‘ _w 1923 roku, w Belgii i Francji IJ 926 roku. w Niemczechw 93®$ partie pracy musiały oddać władzę, „żeby ratowaó i „„ ^roku tacy jak Seidel, Francqui, Poincarć czy Brtlnine wveń ^ ' ^PoUtyCy tie robotnicze z rządów, ograniczyli ćwńdfczmc^ Hminowalł par-złamać opór związków zawodowych, sprzedwiaiac^cT?' ‘ ^USi,OW*^,i plac. Zagrożenie niezmiennie dotyczyło walutyT^ ^rfgUlaC)°^m nofcią odpowiedzialnoiić za jej osłabienie * ^{Wną re}g“'ar. place i niezbilansowanc budżety. Takie unm* ^{Cano na zb}yt wysokie złożoności I różnorodności ówczesnwh ^?ui ^{ZCZCn e nic} odpowiada whód nich niema, wszystkie kwestie

271