SDC13466

14

kacji językowej, tzn. realizacji znaku językowego. Powoduje to rozszczepienie języka etnicznego na wymieniane często w literaturze przedmiotu style: potoczny, naukowy, artystyczny, retoryczny, urzędowy i inne, w zależności od tego, jaki składnik sytuacji komunikacji językowej winien być uwydatniony. Należy przy tym raz jeszcze podkreślić, że w akcie komunikacji językowej uczestniczą wszystkie funkcje, nie wszystkie jednak działają z równą siłą. Dominowanie, czyli zwiększenie produktywności jednej z wielu funkcji konotacyjnych pociąga za sobą przewartościowanie semantyczne znaków języka, rozszczepienie się ich na różne rodzaje. Z kolei istnienie różnych rodzajów znaków (np. ekspresy wnych) powoduje różne szczegółowe zależności funkcyjne i co za tym idzie — różne szczegółowe odmian ki stylów. Stylistykę można by bez przesady nazwać jedną z semantyk języka (ściśle biorąc byłaby to semantyka pragmatyczna, odnosząca się zarówno do systemu \langue), jak i tekstów (parole)). Ten semantyczny aspekt wszelkich zjawisk związanych ze stylem sprawia, że możliwe staje się stworzenie jednolitej, semio-tycznej koncepcji stylu, takiej, jaką prezentuje Poetyka teoretyczna M. R. Mayenowej^{1 2}.

Przechodząc teraz do charakterystyki najważniejszych stylów funkcjonalnych języka polskiego odeślemy czytelnika do najpełniejszego pod tym względem opracowania, to jest do podręcznika stylistyki opisowej języka polskiego pióra H. Karkowskiej i S. Skorupki², skąd pochodzą podane przez nas rejestry cech niektórych stylów.

Wspominaliśmy wyżej o tym, że styl artystyczny języka, w istocie jego styl estetyczny, wiążą badacze z uwyraźnieniem funkcji estetycznej w stosunku do komunikatu językowego⁷. Niektórzy przypisują mu nawet status języka całkowicie odmiennego od pozostałych stylów, twierdząc, te istnieją tylko dwie główne odmiany języka: komunikatywna (konwer-sacyjna, naukowa itd.) i poetycka². „Język” czy „styl poetycki” ma w tym ujęciu odznaczać się brakiem nastawienia na porozumienie. Nie jest to zgodne z prawdą —— w naszym przekonaniu poezja jest sztuką m.in budowania nowych znaczeń, tyle że jej funkcje językowe, przekazujące te znaczenia, realizują się w inny sposób niż w stylu potocznym, w inny także niż w stylu naukowym. To, co się czasem nazywa „językiem poe-

1

⁵ Wyd. 2, Warszawa 1979, szczególnie rozdział pt. „Pojęcie stylu w propozycji senuotycznej”.

2

H. Kurkowska, S. Skorupka, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1959.

^T Właściwość tę obok szeregu innych omawia rozprawa J. Sławińskiego Pt. Wokół teorii języka polskiego, [w:] Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa 1974, a ostatnio także artykuł M. R. Mayenowej pt- Pojęcie języka poetyckiego i pojęcie stylu, (w zbiorze:! Z zagadnień języka artystycznego, red. M. Bubak i A. Wilkoń, Kraków 1977.

■ Takie stanowisko zostało wyrażone w tezach Koła Praskiego i rozwinięte zwłaszcza w pracach B. Havrinka. Por. Praska szkoła strukturalna to latach 192²—194$. Wybór materiałów. Warszawa 1966, s. 46.