Systemy eksperckie (ang. expert systems) są praktycznym wynikiem badań nad sztuczną inteligencją (ang. artificial intelligence) prowadzonych w wielu ośrodkach naukowo-badawczych od lat pięćdziesiątych. Są systemami informatycznymi, posługującymi się symboliczną reprezentacją i przetwarzaniem wiedzy. Naśladują przy tym, w pewnym zakresie, myślenie człowieka. Dla zrozumienia istoty systemów eksperckich warto więc uświadomić sobie ich miejsce w całej problematyce badań nad sztuczną inteligencją.
Badania w dziedzinie sztucznej inteligencji prowadzone są w dwóch głównych nurtach; bionicznym i pragmatycznym. Kierunek bioniczny zmierza do poznania funkcji mózgu i ich naśladowania z wykorzystaniem urządzeń technicznych lub substytutów tkanki nerwowej. Prace prowadzone są nad analizą działania neuronów, modelowaniem pojedynczych neuronów i ich współdziałaniem w procesach myślowych. Tak więc prace prowadzone w tym kierunku mają doprowadzić do stworzenia “sztucznego” mózgu.
Drugi kierunek badań, pragmatyczny, opiera się na innym założeniu. Cel jest taki sam — naśladowanie myślenia, lecz środki inne — nie jest ważna budowa i funkcjonowanie mózgu, ważne są efekty myślenia Stąd prace w kierunku pragmatycznym abstrahują od analizy procesów myślowych. Ich istotą jest uzyskanie wyników podobnych do działania mózgu, bez naśladowania jego budowy.
Praktycznym wynikiem prac prowadzonych w kierunku pragmatycznym są systemy eksperckie. Ponieważ mają one stosunkowo prostą konstrukcję, a do ich tworzenia i eksploatacji wystarczą środki informatyczne posiadane przez przeciętnych użytkowników, zyskały w ostatnich łatach sporą popularność. Popularność tym większą, że te stosunkowo proste systemy informatyczne umożliwiają gromadzenie wiedzy i nabywanie doświadczeń. Nie wszystkie one i nie zawsze zastępują co prawda eksperta, ale zawsze mogą go bardzo efektywnie wspomagać.
7