skan43

rejestracji, identyfikacji próbki krwi, poprzez wybór odpowiedniego odczynn ik wykonania samego badania, interpretacji wyniku, jego zapisu w dokument-pracowni oraz wydania prawidłowego wyniku.    ^acJ^!

Obecnie wprowadzenie automatyzacji i informatyzacji do badań serologii tra fuzjologicznej stało się koniecznością ze względu na coraz większe wymagania w formie tzw. Dobrej Praktyki Laboratoryjnej /GLP/. W tym celu wykorzystany zost ł postęp zarówno w dziedzinie informatyki, jak i technologii automatyzacji. ^a

Wprowadzenie procesu automatyzacji i informatyzacji do serologii grup krwi podzielić można na następujące etapy:

I.    Pierwszy etap to zastosowanie odpowiedniego programu komputerowego dokumentującego badania serologiczne wykonywane metodami tradycyjnymi Program ten pozwala na prowadzenie dokumentacji serologicznej w formie wydruku i jego archiwizację elektroniczną, zaś po podłączeniu systemu komputerowego pracowni serologicznej do Laboratoryjnego Systemu Informatycznego /LIS/ oraz centralnego komputera szpitalnego, możliwa staje się transmisja wyników na oddziały szpitalne. Wprowadzenie tego typu oprogramowania jest najprostszym sposobem poprawyjakości dokumentacji badań serologicznych. Program pozwala korzystać z szeregu dodatkowych funkcji takich jak np. szybkie wyszukiwanie danych dotyczących pacjenta, wykaz przeprowadzonych u niego transfuzji wraz z pełnym przeglądem wykonanych badań.

Zastosowane oprogramowanie prowadzi także do oszczędności finansowych. U chorych wielokrotnie hospitalizowanych nie trzeba powtarzać oznaczeń grupy krwi, jeśli zostali oni jednoznacznie zidentyfikowani np. na podstawie kodu PESEL.

Na początku lat 90. XX wieku do badań serologicznych wprowadzono mikro-metody kolumnowe. W metodach tych oryginalne rozwiązanie polega na tym, że reakcja antygen - przeciwciało zachodzi w mikroprobówkach wypełnionych żelem dekstranowym lub ziarnami szklanymi. Żel dekstranowy lub ziarna szklane są tak dobrane, że aglutynaty (wyniki dodatnie) zatrzymują się na powierzchni, a wolne erytrocyty niewchodzące w reakcję, opadają na dno. Mikroprobówki umieszczone są w kasetach. Wyżej wymieniona reakcja zachodzi po odwirowaniu kaset z mikro-probówkami w specjalnie przystosowanych wirówkach.

II.    Drugi etap to przystosowanie do mikrometody kolumnowej specjalnego czytnika elektronicznego wraz z odpowiednim programem komputerowym. Urządzenia te umożliwiają ocenę reakcji serologicznej i jej wizualizację na monitorze komputera. Dane z czytnika i komputera mogą być udokumentowane w postaci „zdjęcia" mikrokarty oraz wydruku protokołu badania. Protokół badania zawiera takie informacje jak: przebieg reakcji serologicznej z poszczególnymi odczynnika mi, wynik badania, numer i datę ważności odczynników, dane pacjenta oraz dane specjalisty wykonującego badanie i obsługującego urządzenia. Zbyteczna staje s ę zatem dokumentacja w postaci ręcznie prowadzonych zapisów.

98 I serologia grup krwi w praktyce

f_en etap umożliwia obiektywną ocenę reakcji serologicznej, archiwizację wyników badań i ich wydruk oraz transfer danych na zewnątrz.

Ul Trzeci etap to wprowadzenie automatycznego pipetowania poprzez zastosowanie stacji pipetującej sterowanej specjalnym programem komputerowym, program ten obejmuje wykonanie oznaczenia grupy krwi układu ABO i antygenu D na jednej lub dwóch seriach odczynników wraz z badaniem izoaglutynin grupo-wych, przeglądowe badanie przeciwciał w teście enzymatycznym oraz pośrednim teście antyglobulinowym, próbę zgodności serologicznej, oznaczenie fenotypu układu Rh i Kell. Istnieje też możliwość oznaczenia innych układów antygenowych oraz oznaczenia grupy krwi u noworodka.

Po automatycznym rozpipetowaniu materiału, mikrokarty należy poddać inkubacji, a następnie odwirować. Po odwirowaniu mikrokarty przenosi się do elektronicznego czytnika. Automatyczna stacja pipetująca współpracuje z automatycznym czytnikiem, tworząc z nim wspólną linię technologiczną. Badania zaprogramowane w stacji pipetującej są rozpoznawalne przez czytnik. Stacja pipetująca i czytnik są zarządzane przez wspólny program komputerowy.

IV. Czwarty etap jest całkowicie zautomatyzowany, począwszy od pobrania materiału z próbki badanej, poprzez rozpipetowanie materiału, inkubację, wirowanie i odczyt wyniku. W tego rodzaju analizatorze istnieje kilka możliwości wykonania badania. Można dla każdej próbki zlecić inne badanie lub zlecić dla danej serii próbek taki sam zestaw badań. Istnieje również możliwość wykonania badań pilnych, które są traktowane priorytetowo i wówczas wszystkie pozostałe badania są przerywane bez względu na to, na jakim etapie procesu się znajdują. Kontynuacja pracy wymaga ponownego zaprogramowania.

W automatycznym analizatorze bezpieczeństwo poprawności wykonania badań zapewniają:

•    automatyczny system kontroli monitorujący wszystkie etapy badania

•    system sprawdzający, mogący dostosować się do różnego poziomu płynu w próbkach badanych i wykrywający skrzep

•    system kontrolujący dodanie surowicy lub osocza oraz odczynników przed procesem wirowania

Wyniki badań wykonane w urządzeniu automatycznym mogą być przechowywane zarówno w postaci obrazu bezpośredniego (fotografii mikrokart), jak ¹ wydrukowane przy użyciu drukarki komputerowej, a także przechowywane w pamięci komputera i przenoszone do komputera centralnego.

serologia grup krwi w praktyce 1    99