skanowanie0003

Itf

V — Istnienie w jej uikrwie inacu)cych publikacji naukowych: monograficznych i podręcznikowych oraz wyspecjalizowanego w tej problematyce czasopisma naukowego lub popularnonaukowego**.

1.3. Ogólne pojęcie i przedmiot pedagogiki opiekuńczej

Z całokształtu rozważań - zwłaszcza nad pojęciem opieki, wychowania przez opiekę 1 wychowania opiekuńczego oraz relacjami między opieka a wychowaniem wynika*¹, ie te trzy dziedziny praktyki stanowią łącznie (n przynajmniej mogą i powinny stanowić) zasadniczy przedmiot wyjaśniającej je teorii - pedagogiki opiekuńczej. Sam - tak często dziś używany, a nierzadko, jak mogliśmy się przekonać, nadużywany - termin „pedagogika opiekuńcza" nie jest bynąjmnłęj przyporządkowany tym teoriom arbitralnie (chociaż można też, uwalniając się od jogo obciążeń interpretacyjnych, nazwać je po prostu teorią działalności opiekuńczo-wychowawczej” lub - jak to sugeruje program studiów - „teoretycznymi podstawami pracy opiekuńczo-wychowawczej"², czy wreazcie poprzestać na określeniu zgodnym z tytułem wspomnianej wyżej mojej pracy)^ Uzasadniąją to - najogólniej mówiąc - charakter i obiektywne wymagania odpowiadających im dziedzin oraz postulaty ich poznania i dosko-• naienia. Nie ulega bowiem wątpliwości, że z opieką międzyludzką wiążą się . nąjczęściej aspekty wychowawcze, a z szeroko pojętym wychowaniem - opie-< kuńcze, że wychowanie przez opiekę dokonuje się na gruncie opieki i poprzez nią, a wszelkie możliwe powiązania między opieką a wychowaniem są nąjczęś-' dej niezbędna, znaczące lub korzystne te względu na funkcje spełniane przez obie te dziedziny.

Tyra podstawowym właściwościom praktyki opiekuńczo-wychowawczej odpowiada pedagogika opiekuńcza jako nauka, która opisuje ją, wyjaśnia . I formułuje ogólne dyrektywy postępowania. Można więc określić ją jako naukę o funkcjach, zadaniach, zasadach, formach i metodach opieki (przede Wszystkim nad dziećmi i młodzieżą), wychowaniu przez opiekę i wychowaniu .opiekuńczymi Inaczej można powiedzieć, ie w tym znaczeniu pedagogika opiekuńcza jeal teorią opieki, wychowania przez opiekę i wychowania opiekuńczego, ll

Nie jest to tutom - podkreślmy rat jeezcte - jakaś rodząca się tubdyacyplłna pedagogiki społeczną), nauka pedagogictna ząjmująca eł³ tylko „pewną grupą dtłeci i młodzieży”³⁴, ety też tbyt steroka i bliżej nie tp recytowana subdyscyp-lina „pograniczne". W przyjętym tu tnacteniu ma ona bowiem dość wyminie określone miąjsce wśród innych dyscyplin humanistycznych, wyznaczone przez posiadające swą odrębność specyficzno rodzaje praktyki - opiekę międzyludzką, wychowanie przez opiekę i wychowanie opiekuńcze. Ich charakter sprawia, ie dyscyplina ta obąfmąje szeroką i zróżnicowaną, a tarasem specyficzną klasę ąjawiak. co prowadzi do istotnych i charakterystycznych dla niąj następstw.

Jednym z nich jest to, że pedagogika opiekuńcza tylko w części mieści się w zakresie nauk ściśle pedagogicznych, a mianowicie w granicach wiedzy o wychowaniu przez opiekę i wychowaniu opiekuńczym, będącym zwaloryzowanymi wartościami i właściwościami opieki, specyficznym rodtąjem szeroko pojętego wychowanie. Wykracze zsś poza ich granice swa teorią opieki międzyfudtkiąi, e więc - jak to wykaże dal^ analiza tych podstawowych pojęć - teorią działalności autonomicznej, zasadniczo różmj od wychowania. I w tym przede wszystkim sensie można ją jednocześnie traktować jako dyscyplinę pograniczną.

1.4. Heterogeniczność I Jednolitość treści pedagogiki opiekuńczej

Tak najogólniej określona pedagogika opiekuńcza zawiera więc w swym zakresie trzy podstawowe, wyodrębniające się a równocześnie wchodzące w strukturalno-funkcjonalne powiązania, części składowe. Można to przedstawić Jak na ryc. 1.

Nąjwyrażniąj zaznacza się tu odrębność i swoistość teorii opieki między³ ludzkiej, którą) donioelą częścią jest teoria potrzeb ludzkich, zwłaszcza w aspektach diagnozowania, zaspokajania, regulowania oraz niezdolności I przeszkód ich samodzielnego zaspoką|ania, mieszcząca się, jak dotąd, głównie w ramrtch psychologii i socjologii. Wykazują 1" rozważania nad Istotą i charakterem opieki jako fundamentalną! I ^iecyflcznq dziedziny działalności ludzkią), jakkolwiek powiązanej wieloma zależnościami z wychowaniem, to jedftkh

1

* Piw* o tym. nttfWfninj J. Marinatkowa. W kr^gu pedagogiki opitkuAmj ■ Por. Z D*btn**lu. «p rit

' ■" Według I. Jtmdrill, op. rit., ». 10. padagogika optokkińf*a jeal laorig driałulnodd oplekuAao-Wewriat Tlaktujęc ta flhślmif ■atypnłr i ogólni*. wtoa ttf * nim sgodsaf pod wannkloni Włfehupi tdifiiriawuiii li>) dwurndzs)o«*tj drialalnotcł- Przy tiwiglfdntefllu togo rantrzożanln HWłtnk powładtioćj ta jaat to pogląd idacydawanła hanbtat odpowiadający praolankom motodolaglca-

2

U « «yrataay_| pms autorką pnrii 10 lat pMnię.

I " Minlalontwń Nauki, flzkolnlclwa Wyimogo i Tocfcnlki. Program naurmoia prwdatńtfiW ipe&Hetynmjth. «amm 1077. a 1-4.

3

WnSwg W Oknk, Nem    ^fcśwfca³ w    wi idąąieęś- IW 1

*    ąt.UiSm, M³rUr. a 10. J+³. kito kade fiśs^! w4•kmśtwś. tą Uśtoad

■ęlliiel SU ■■yrtkkfi potrp—A p^Urzirtnrrh. aU 4c³yrtą tmt ęialfmMi tr»pj Śbd IbMMt³ NUtoWwo óornym    M to .p—w my SaUrT U Ji U i itfcl k+ grapy ³Jw³0tą³

■piUawą łwtoi aemj³ upiefcnśctą. kUn    «U ty tmmym p».-kn³o<.i pwkpgM aęialwit³H

M to witr rfanrt ląianimu - w tym przysadkę Jedyato .do pewną kaUfwH śhd³ - roaamU nfe pmdmtotłi ią «b«rypM³iy.