skanuj0006 (19)

” styłizacji słownikowej zarówno definiendurn, ja* i dcfatienn występuję w metajęzyku, a łącznikiem definicyjnym Jost zwrot: „znaczy tyle, co" bądź Jego synonimy, Np.: „Wyraz «buisztyn» znaczy lyle, co wyrażenie «stounieniułu żywica*".

W Uyttsacji semantycznej jedynie dcfinientkim występuje w metajęzyku, defintern natomiast ujęty jna. w języku przedmiotowym. Łącznikiem definicyjnym jest w lym przypadku wyraz ,/JZBCKza'’ łub zwrot „nazywa się" rtp. Np.: „Wyraz «bur4Zlyn» oznacza (każdą 1 tylko) skamieniałą żywicę", czy też: „Wyrazem «bunztyn» nazywa się (każdą I tylko) skamieniałą żywicę".

W stylizacji przedmiotowej zarówno definiondum, jak I definiens występuje w ,Kzyku przedmiotowym, a łącznikiem definicyjnym jest wówczas zwrot: „jest to”. Np.: ,Bursztyn jest to skamieniała żywica-.

Najprostszą formą wysłowienia definicji jest stylizacja przedmiotowa. Kontekst użycia takiej definicji musi jrdnsk wyraźnie wskazać, że bezpośrednią intencją tej wypowiedzi jsst przekazanie informacji o znaczeniu dcfiniuwt-sego wyrażecia; czyli że wypowiedź ta >st definicją nominalną, a nic jródmś twierdzeniem o rzeczach. W razk wątpliwości lepiej więc posłużyć się nieco sztuczną, nlo bardziej poił tym względem klarowną stylr/acją semantyczną bądź. słownikową.

Definicja równościowa pozwolą przełożyć każdy zwrot Językowy zawierający wyrażanie definiowane nu zwról zawierający wyrażenie definiujące.

Wśród definicji równościowych na szczególną uwagę z&sługu jo t?w. definicja klasyczna, która w tradycyjnej logice stanowiła przez wiekł jedyny wzór poprawnej definicji.

Definicji! klasycziiu, nazywana inaczej definicją przez rodzaj i różnicę pa-luukową, jest to dcflnlcju realna bądź nominalna w stylizacji przedmiotowej, zbudowana według schematu: „A jest to B o cechach C”.

Według tradycyjnej terminologii stosunek podporządkowania zakresów dwóch nazw ogólnych wyrażano w ten sposób, że zefcres nazwy nadrzędnej nazywano rodzajem flac. gemu), a podrzędnej - gatunkiem (łv. spędu). Na-tomiast cechę lub zespół cech konstytutywnych wyróżniających gatmek z danego rodzaju nazywano tóźnicą gatunkową (Uc. differenlia speeifica). Tak np. człowiek stanowi gatunek należący do rodzaju ssaków, a cecha rozurmości jest różnicą g&tunknwą, gdyż wyróżnia ona Iud/i spośród pozostałych ssaków.

Zgodnie z tradycyjną formułą: definicja ma być tworzona przez podanie najbliższego rodzaju i tóżnicy gatunkowej (deflniiio fli per genui proamum et

djfferenthm spedficam). Chcąc zatem zdefiniować w sposób klasyczny jakąś nazwę A, poszukujemy takich dwóch nazW » i C, tc zakres nazwy A jest podzbiorem właściwym zakresu nazwy B, a iloczyn (czyli część wspólna) zakresów B i C jest równy zakresowi A. Tek np. definicje:

„Kwadrat jest to prostokąt tównoboczny",

„Student jest to uczcó szkoły wyższej*,

„Bursztyn jest to żywica skamieniała" są definicjami klasycznymi, natomiast definicja równośćlowu:

„Kręgowce są to pła/y, gody, ryby, ptaki i ssaki” nic jest definicją klasyczną, gdyż jej deflnions został zbudowany w Inny sposób.

Podmę dotychczas przykłady definicji były definicjami wyraźnymi Definicja wyraźna jesi to taka definicja równościowa, która po stronic de finkndum ma jedynie wyraz definiowuny. Np. w definicji: „Centymetr jest to setna część metra” wyraz, definiowany „centymetr" występuje bez kontekstu innych wyrażeń. Za pomocą tego rodzaju definicji można definiować trw. wyrażenia samodzielne.

Wyrażenia niesamodzielne (np. łunktóry) muszą być definiowane w ich charakteiystyeznym kontekście. Taka definicja, której dcfinlendum sumowi wyraz definiowany wraz z. jego typowym kontekstem, nazywa się definicją kontekstową. Nie można np. zdefiniować wyrazu „logorytm" w oderwaniu od kontekstu. Definicja tego wyrazu przybiera natomiast posluć: „Logorytm liczby a pray podstawie b jest to tuka liczba c. że b° - a". Podobnie, chcąc /.definiować wyraz „stryj", musimy go umieścić w pewnym kontekście, zawsze bowiem chodzi o czyjegoś suyju. Powiemy zatem: „Stryj x a Jest to brat ojca a-*".

Do podstawowych rodzajów definicji nierćwmwfclowych należą: definicje prze/ abstrakcję, definicje indukcyjne oraz definicje aksJomMycw.

Definicja pracz abstrakcję jest to definicja kontekstowa, służąca do określenia pewnej wspólnej własności, przysługującej przedmiotom jednakowym pod j;*imś względem. Tak np. zamiast Starać się odpowiedzieć na dość (rodne pylmie: „Czym jest ciężaa?" można podać warunki konieczne i zarazem wysączające do tc&>, aby dla dowolnych dwóch kiteresujących nas ciał rozstrzygnąć, czy mują one taki sam ciężar, czy W& różnią się pod tym względem. Powiemy zatem: „Ciężar ciała a jest taki sam. jak ciężar dala b zawsze i tylko wtedy, gdy ciało a równoważy się na wadze (rzetelnej) z dałem tT. Ogólny schemat takiej delmicji można przedstawić następująco:

38