skanuj0001 (39)

Zc względu na stopień precyzji treści na/w wyróżnia się nazwy wyraźne i nicwyiaźne. Nazwa wyra/na jest to taka nazwa, która nn» ściśle określoną treść językową (lub treść chnrakterystycr/juj). Nazwa niewyraźna natomiast jest to nazwa, kłócą nic mu ściśle określonej treści językowej (czy charakterystycznej). A więc jest. to taka nazwa, dla której mimo znajomości danego języka nic po trafimy podać zespołu cech konstytutywitych je; dessygnatów.

Nn podstawie zo/wużtmego wcześniej stosunku między treścią a zakresem nuzw z nu wtórny, ic każda nazwa wyraźna jest równocześnie nazwę ostrą, ale nic iiu odwrót. Mogę istnieć nazwy osin: clxx-fii>. niewyraźne. Tak np. nazwa .jaskółka" jest dla wszystkich nazwą ostrą. W normalnych warunkach potrafimy bowiem bez wątpienia rozstrzygnąć, czy coś jest jaskółkę, czy nie. Gdybyśmy jwJn.tk miel: podać zespól cech konstytutywnych jaskółki, to nie poradzimy

Ze względu a* strukturę desygnutów wyrófcuia się nazwy zbiorowe i nie- 1 zbiorowo. Nazwa zbiorowa (Inaczej: kolektywna) jen 10 taka nazwo, któtcl l desygnatem jest pewien zbiór przedmiotów w sens i? kolektywnym, a więc pow- | ne zbiorowisko, -zespół ery agregat. Nnzw.mj kolektywnymi .«aj np. nazwy: bn I kie: kwiaSów, las. t rajsko. biblioteka. Sertat Rzeczpospolitej. Takie natomiast na/ wy, jak: kwiat, drzewo. Żołnierz. książka. senator Rzeczpospolitej są to nazwy nlc/liiorowe. Cłmeiaź. zakresem nazwy senator jest zbiór senatorów, to jednak ¹ nazwa ta odnosi się oddzielnie (dystrybutywnie) do karlego elementu lego zblo- I ru, czyli do każdego •/. senatorów. Natomiast nazwa senni odnosi się do zbioru senatorów wziętych razem (Kolektywnie).

Zc względu na stopień precyzji zakresu nazw wyróżnia się nu/wy oMrc i nieostre. Nuzw.i oslni jcM to taka nazwa, która ir.a «Uiśk- określony zakres. Ostre są np. nazwy: trójkąt, mętaika, student, ptak. Natomiast nazwa nieostra jest to laku na-/w u. która nie ma leifle okreflijnego zakresu. W przypadku nazw nle-tWrjdt w odniesieniu do niektórych przedmiotów wiadomo na pewno, te <lcsygnatoml danej nazwy, w odniesieniu do niektórych (Innych) przedmiotów wiadomo nu pewno, żc nic sr, one jej ttatygnaumii, Air istnieją ponadto uikic przedmioty, o których mimo ich dokładnego ro/.pozmutia nic potrafimy ix>z strzygliifó, czy nalecą one do zukjv.su ditnej nazwy, czy nie. Wśród typowych przykładów nazw nieostrych możno wymienić lukic nazwy, jak: zilwbiy siudmt, wysoka dziewczyna, ror.*y^fny pedagog. dorady człowiek lip. W kuku UD, ic jeśli ktoś ukoóczył 30 ha, k> jest dorosły, a jeśli ma ponbej 15 lut, k> dorosły nie Jest. Nntomiast w stosunku do wiciu łudzi nic ma na puncic języku naturalnego wystarczających kryteriów pozwalających rozstrzygać, czy są oni dorośli.

«oble bez pomocy ornitologa. Powiemy więc . że nazwa „łaskotka** jest dla nas intuicyjnie ostrą, chociaż niewyraźną. Oc/y wiście każda nazwa nieostra będzie zarazem nazwą nlewyru/ną.

1-3.4. Stosunki między zakresami nazw

Pomiędzy zakrckuiTU dowolnych dwóch nuzw S i P zachodzi daktuhue jeden / następujących pięciu podstawowych stosunków: równoważności (zo-r.ticnaołci). nadrzędności, podr/ędności. krzyżowania się i wykłuczauia się ich zakresów. Stosunki te ntn/n* przedstawić graficznie, tu in.: w taki sposób, te pewien odcinek traktujemy juko obraz zakresu uorvc realnego (/banu wszystkich przedmiotów interesującej mu dziedziny) i na nim odlduduiYiy odcinki przedstawiające zakresy rozważanych nazw.

1) Stosunek rómiownł.nućd (inaczej: zamienności) zachodzi wówczas, gdy stkren nazwy S jest równy zakresowi nazwy P, czyli gdy każdy deaygnnt' nazwy S jest równocześnie dcaygnatcm nazwy P i na odwrót. W takim stosunku pozmlnjąnp ufcftsy nazw. „trójkąt" (S) - „nójbok" (P). „dentysta" (S) - „rto-niitołos’* (P). firaricznic przedstawia to poniłw.y rysunek:

2) Stosunek nadrzędności zachodzi wówczas, gdy zakres nazwy S obej' mu je cały zakres nazwy P, czyli ko/dy desygnut nazwy P jest jednocześni^ desygnatem nur.wy S. ale nic nu odwrót, gdy?, istnie ją tnkto desygnwy nazwy S. które nic nq desygnatami nazwy P. W takim stosunku p<y/ostnją np. zakresy nazw: „ssak" (8) - „pies" (P), „Ukarz" (S) - „kardiolog” (F). Graficznie:

3) Stoianok potli-zędnnśeł zachód*/.! wówcztw, gdy każdy desygnat nazwy S jest jednocześnie dcsygnntcm nu/.wy P. ale ule ua odwrót’, czyli Istnieją tuktS desy gnaty nazwy F. które nie są desy gnatami nazwy S. Np. „pies" (S) •

(p), ^kardiolog*’ (S) - „lekara." (P). A więc podrzędność jsst stosunkiem odwrotnym do nadrzędności. Graficznie:

30

31