Strojenie anten i linii przesylowej radia� w domu

Anteny

Strojenie anten i linii przesyłowej do radiotelefonów

Moc urządzenia nadawczego jest drugorzędna w stosunku do zysku płynącego z dobrze zestrojonej instalacji antenowej. Przy prawidłowym zestrojeniu instalacji antenowej uzyskujemy optymalną sprawność jej promieniowania. Źle zestrojona instalacja antenowa powoduje generowanie zakłóceń przez radiotelefon CB. Nawet wtedy, gdy posiada on homologację, może utrudniać pracę innym użytkownikom radia CB i powodować zakłócenia odbioru ra-diowo-telewńzyjnego oraz zakłócać pracę urządzeń telekomunikacyjnych.

Pomiaru prawidłowości zestrojenia instalacji antenowej dokonuje się re-flektometrem. Mierzona fala odbita w całości odkłada się na stopniu końcowym urządzenia nadawczego, zamieniając się w ciepło. Wobec tego najprostszym sprawdzianem poprawności pracy radia CB jest zbadanie temperatury radiatorów. Czym wyższa temperatura radiatorów, tym bardziej możemy być pewni nieprawidłowej pracy urządzenia. Przyczyną tego jest wysoki współczynnik fali stojącej.

Przed strojeniem linii przesyłowej i anteny musimy pamiętać o przyrządzie pomiarowym - reflektometrze i sztucznym obciążeniu 50J2. Z własnej praktyki polecam używanie profesjonalnych mierników i fabrycznych sztucznych obciążeń. Są one bardzo dokładne i pomiar SWR będzie pomiarem rzeczywistym a nie przybliżonym, takim jak np. przy odczycie SWR z miernika fabrycznego, gdzie granica błędu pomiaru wynosi od 5% do 25%. Zwróćmy też uwagę, czy posiadany reflektometr jest przystosowany do pomiaru przy częstotliwości 27MHz. Przy doborze fabrycznego sztucznego obciążenia upewnijmy się, czy przystosowany jest on do impedancji 500, takiej jak ma kabel, antena i nadajnik radiotelefonu CB, oraz czy przystosowany jest do mocy naszego nadajnika i częstotliwości pracy naszego urządzenia. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosować rezystor bezindukcyjny np. MŁT-50O. Teoretyczne zestrojenie kabla i anteny powinno osiągnąć współczynnik SWR o wartości 1,0. W praktyce SWR kabla nie powinien przekroczyć 1,05, natomiast anteny 1,2. Wyjątkami są fabryczne anteny, gdzie instrukcja podaje, że prawidłowy współczynnik SWR po złożeniu anteny na fabrycznych oznaczeniach wynosi np. 1,4.

Pierwszą czynnością przy strojeniu instalacji antenowej jest strojenie kabla (linii przesyłowej). Teoretyczna długość kabla nie ma istotnego znaczenia. W praktyce natomiast strojenie kabla stosuje się w szczególności dla długich odcinków kabla. Nie zestrojona linia zasilająca powoduje powstawanie w kablu fali stojącej, co powoduje - oprócz utraty mocy wynikającej z tłumienia własnego kabla - dodatkową utratę energii w.cz. wychodzącej z nadajnika poprzez linię przesyłową do anteny radiotelefonu CB.

Niezestrojenie linii przesyłowej spowoduje jej promieniowanie. Jak wiemy, promieniować ma antena, a nie kabel. Naszym zadaniem więc jest doprowadzenie do wyemitowania przez antenę jak największej energii w.cz. Nie możemy więc pozwolić na jej utratę w takim stopniu już w samej linii przesyłowej. Należy doprowadzić do maksymalnego dopasowania z punktu widzenia powstawania fali odbitej w samej linii przesyłowej (kablu). Musimy wiedzieć, że każda częstotliwość ma inną długość w fali w próżni a inną w każdym innym ośrodku. Zawsze istnieje możliwość wykorzystania transformujących właściwości nieparzystej liczby ćwierćfalowych odcinków przewodu do ewentualnej korekty niewielkich różnic dopasowania między nadajnikiem, przewodem i anteną. Strojąc instalację antenową musimy wiedzieć, że jest to najbardziej istotny element całego systemu nadawczo-odbiorczego, który ma największy wpływ na zasięg emitowanego sygnału oraz emitowanych zakłóceń. Dlatego oprócz idealnie zestrojonej instalacji antenowej używajmy radiotelefonu CB z homologacją i oryginalnego fabrycznego mikrofonu, a na pewno zmniejszymy ilość interwencji innych użytkowników radiotelefonów CB oraz naszych sąsiadów - użytkowników odbiorników RTV.

Pamiętajmy również o uziemieniu masztu i przeciwwag anteny. W wielu przypadkach długość masztu musi przewyższać długość anteny. Często zdarza się, że metalowy dach oddziałuje na antenę bazową 5/8A., który wcześniej zamontowaliśmy. Wynikiem tego będzie to, że antena V2X idealnie się zestroi, zaś w przypadku anteny 5/8X będzie to niemożliwe. Będzie ona też lepiej pracowała, gdyż metalowy dach będzie dla niej przeciwwagą. W przypadku zainstalowania anteny 1/2X na innym, nie metalowym dachu, przeciwwagą tej anteny będzie ekran kabla.

Zawsze przed strojeniem linii przesyłowej musimy określić rodzaj kabla. Czy jest to kabel zachodni czy też polski? Kable zachodnie mają oznakowania np. RC lub HR, natomiast polskie WD50, WL50, WLek 50. Przed strojeniem spójrzmy na tabelę 1. Mamy tam gotowe wymiary w zależności od rodzaju kabla. Do tych wymiarów musimy dodać 30cm przeznaczonych na dostrojenie kabla poprzez ucinanie. Ucinajmy odcinkami po 3 cm i sprawdzajmy na reflektometrze jego zestrojenie po podłożeniu na końcu kabla sztucznego obciążenia. Montując radiotelefon CB stacjonarnie, zastosujmy gruby kabel o jak najmniejszym tłumieniu własnym, najlepiej podwójnie ekranowany, najkrótszy odcinek. Musimy pamiętać, że wtyki antenowe, tak jak i kabel muszą mieć impedancję 500. jeżeli mamy możliwość podniesienia anteny kosztem dodania większej ilości kabla - zróbmy to.

Wielu operatorów stwierdza, że po dodaniu w jednym odcinku większej ilości kabla w linii przesyłowej następuje większy spadek czułości, określamy w procentach, jest ono tym większe, im większe jest tłumienie kabla na jeden metr bieżący przy częstotliwości 27MHz. Tłumienność kabla podawana jest na świadectwie i możemy ją stwierdzić przy zakupie kabla.

Warto więc podnieść wysokość zainstalowania anteny nawet kosztem kabla, gdyż i tak zwiększymy zasięg naszego radiotelefonu CB. Im wyżej zamontujemy antenę, tym uzyskamy większy zasięg. Warto to zapamiętać, gdyż wielu użytkowników radia CB uznaje inną zasadę, a mianowicie - im większa moc nadajnika, tym większy zasięg ich urządzenia.

Tab. 1. Wyliczona długość przewodu koncentrycznego
Liczba	Wyliczona długość kabla [m]
ćwiartek	krajowy	zachodni
1	1,835	1,821
3	5,505	5,463
5	9,175	9,105
7	12,845	12,747
9	16,515	16,389
11	20,185	20,031
13	23,855	23,673
15	27,525	27,315
17	31,195	30,957
19	34,865	34,599
21	38,535	38,241
23	42,205	41,883
25	45,875	45,525
27	49,545	49,167
29	53,215	52,809
31	56,885	56,451

66

Maj 2000 Świat Radio