Syst Finansowy035

niżce kosztów transakcyjnych, powstających w efekcie funkcjonowania systemu finansowego (tj. kosztów pośrednictwa finansowego). To wyjas'nienie jest jednak zbyt ogólne. Należy więc podjąć próbę bardziej precyzyjnego odpowiedzenia na postawione pytania. W tym celu jednak musimy najpierw powiedzieć parę słów o rodzajach instytucji finansowych (tabela 1.3).

Instytucje finansowe można podzielić na dwie podstawowe grupy. Kryterium podziału jest, czy tworzą one własne instrumenty finansowe. Jeśli ich nie tworzą, mamy do czynienia z instytucjami wyłącznie redystrybuującymi (czyli rozdzielającymi) znajdujące się już w obiegu instrumenty finansowe. W tym przypadku będziemy mówić o pasywnych pośrednikach finansowych. Drugą, szerszą, grupę stanowią instytucje, które tworzą własne instrumenty finansowe. Dlatego będziemy je nazywać aktywnymi pośrednikami finansowymi.

Pasywnymi pośrednikami finansowymi są kantory walutowe, domy maklerskie oraz firmy faktoringowe.

Kantory walutowe pozwalają na zamianę pieniądza gotówkowego jednego państwa na pieniądz gotówkowy innego państwa. Realizują one nie tylko funkcję monetarną systemu finansowego, lecz także kapitałowo-redystrybucyjną. Za ich pośrednictwem następuje bowiem redystrybucja (ponowny podział) istniejących już środków pieniężnych.

Aktywność domów maklerskich wiąże się z funkcjonowaniem rynku kapitałowego; ich działalność jest przykładem funkcji kapitałowo-redystrybucyjnej systemu finansowego. Instytucje te mogą działać albo na zasadzie brokerskiej, wówczas nabywają instrumenty finansowe na rachunek klientów, albo na zasadzie dealerskiej, wówczas nabywają instrumenty na własny rachunek, co oznacza, że przyjmują na siebie ryzyko zmiany ceny (kursu) instrumentu.

Działalność firm faktoringowych wiąże się z opóźnieniami w przepływie środków pieniężnych, powstającymi na tle transakcji kupna-sprzedaży dokonywanych przez podmioty niefinansowe. W handlu mamy bowiem często do czynienia ze sprzedażą o odroczonej płatności, czyli z powstawaniem kredytu towarowego (kupieckiego), przybierającego postać należności w rękach sprzedawców towarów. Firmy faktoringowe nabywają od nich te należności z odpowiednim dyskontem, przyjmując na siebie ryzyko odzyskania środków od dłużnika. Firma faktoringowa odkupuje kredyt towarowy, dostarczając jednocześnie swojemu klientowi środków pieniężnych przed terminem zapadalności kredytu, poprawiając w ten sposób jego płynność. Firmy faktoringowe obok funkcji kapitałowo-redystrybucyjnej systemu finansowego pełnią zatem także funkcję monetarną.

Zanim przejdziemy do rozważań na temat zasadniczego trzonu instytucji finansowych, tj. aktywnych pośredników finansowych, warto poczynić parę dodatkowych uwag.

Po pierwsze, fakt, że omówione instytucje nie kreują żadnych instrumentów finansowych i wyłącznie redystrybuują istniejącą już płynność, nie oznacza, że nie mają one większego znaczenia. W gruncie rzeczy to właśnie na działalności domów maklerskich opiera się funkcjonowanie rynku kapitałowego, a firmy faktoringowe podnoszą sprawność rozliczeń w handlu. Chociaż więc pasywni pośrednicy

35