Syst Finansowy037

we, w szczególności te, do omówienia których przechodzimy, wypracowały szeroką gamę sposobów (procedur) ograniczania tych problemów.

Przykład gromadzenia środków przez bank oraz jego działalności kredytowej wskazuje na jeszcze jedną ważną cechę transformacji instrumentów finansowych. W jej rezultacie może następować wzrost płynności w skali makroekonomicznej, a więc wzrost zasobów pieniężnych w gospodarce. Wspominaliśmy już, że udzielenie kredytu bankowego odbywa się w drodze tworzenia depozytu, który jest wykorzystywany przez kredytobiorcę. Ten nowy depozyt jest w pełni płynnym (tj. za-mienialnym na inne aktywa) instrumentem finansowym, a więc pieniądzem. Mechanizm transformacji atrybutów instrumentów finansowych umożliwia zatem kreowanie pieniądza przez system bankowy. Ta ważna właściwość powoduje, że wszystkie instytucje zaliczone do aktywnych pośredników finansowych dzieli się na dwie grupy: instytucje tworzące niepieniężne instrumenty finansowe oraz instytucje tworzące pieniądz.

Towarzystwa ubezpieczeniowe są pierwszą wymienioną w tabeli 1.3 grupą aktywnych pośredników finansowych tworzących niepieniężne instrumenty finansowe. Są to jedne z najstarszych instytucji finansowych. Ze względu na szeroki wachlarz możliwych tytułów ubezpieczeniowych, dzieli się je na specjalizujące się w ubezpieczeniach majątkowych (powstały historycznie jako pierwsze) oraz na specjalizujące się w ubezpieczeniach na życie. W obydwu przypadkach istota działalności ubezpieczeniowej polega na tym, że następuje częściowe przesunięcie ryzyka z indywidualnego podmiotu (ubezpieczającego się) na podmiot (towarzystwo ubezpieczeniowe) specjalizujący się w gromadzeniu środków finansowych, pozwalających na pokrywanie indywidualnych szkód. Gromadzenie środków finansowych przez firmę ubezpieczeniową następuje w drodze kreowania specyficznych instrumentów finansowych, jakimi są polisy ubezpieczeniowe.

Z jednej strony, emisja polis ubezpieczeniowych oznacza zobowiązanie się towarzystwa do świadczenia określonych usług ubezpieczeniowych. Z drugiej strony, funkcjonowanie polis zazwyczaj związane jest z regularną opłatą ubezpieczającego się, czyli składką ubezpieczeniową¹⁶. Cechą specyficzną polisy ubezpieczeniowej jako instrumentu finansowego jest, że jej uruchomienie następuje w trybie warunkowym, tzn. że w celu jej aktywizacji musi mieć miejsce określone w kontrakcie ubezpieczeniowym (polisie) wydarzenie¹⁷. W rezultacie firmy ubezpieczeniowe są w stanie zgromadzić środki finansowe, które są inwestowane w różnego typu aktywa, oczywiście głównie finansowe, generujące dalszy dochód.

Towarzystwa ubezpieczeniowe pełnią więc zarówno funkcję kapitałowo-re-dystrybucyjną, jak i funkcję kontrolną. Pełnienie pierwszej z nich oznacza, że działalność firm ubezpieczeniowych prowadzi do przesunięcia wolnych środków pieniężnych

¹⁶    Zauważmy, że polisy nie są bezpośrednio wykazywane w bilansach towarzystw ubezpieczeniowych. W tych dokumentach po stronie pasywów występuje pozycja „rezerwa techniczno-ubezpieczeniowa”, która jest źródłem pokrycia wydatków z tytułu zobowiązań wynikających ze sprzedaży polis.

¹⁷    Nie musi to być wydarzenie dramatyczne. Może nim być np. przekroczenie przez ubezpieczonego określonego wieku.

37