t157

Tadeusz WUJEK

Rozdział I

POWSTANIE I ROZWÓJ REFLEKSJI ANDRAGOGICZNEJ

1. Początki myśli naukowej nad całożyciowym wychowaniem człowieka

Człowiek, jego zachowanie i wytwory działalności są przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych. Są one przedmiotem głębokiego zastanawiania się, uogólnienia, rozważań połączonych z analizowaniem - czyli refleksji przeprowadzonej w ramach różnych nauk przyrodniczych, społecznych, stosowanych itp.

Z refleksją nad człowiekiem pod kątem całożyciowego ujmowania procesu jego rozwoju i wychowania spotykamy się już w starożytności, wychowanie bowiem jest czymś tak dawnym, jak społeczeństwo ludzkie. W dialogach Sokratesa (469-399 p.n.e.) znajdujemy wzmianki o uczeniu się dorosłych, o starszych panach, którzy się późno uczyć zaczęli^l}. W twórczości Platona (427-347p.n.e.) zwłaszcza w dziele pt. Rzeczypospolita przedstawiającym idealne państwo, ukazane zostały początkowe koncepcje edukacji dorosłych z możliwościami kształcenia najzdolniejszych ludzi do 35 roku życia.

Podobne refleksje nad całożyciowym wychowaniem człowieka występują w epoce Odrodzenia, zwłaszcza w protestanckich koncepcjach sterowania życiem człowieka (kalwinizm, neoprezbiterianizm) „od kolebki do grobu”.

Pewien zarys koncepcji edukacji dorosłych znajdujemy w twórczości Tomasza More’a (1478-1535), Tomasza Campanelli (1568-1639) i innych myślicieli społecznych.

Tomasz Morę, najwybitniejszy przedstawiciel kultury renesansowej w Anglii, w swojej książce pt. Utopia, opublikowanej w 1516 r., przedstawił jako pierwszy koncepcję powszechnej oświaty dorosłych, którą byli objęci wszyscy mieszkańcy opisywanej wyspy Utopia. W społeczeństwie tym praca była obowiązkiem, każdy pracował 6 godzin dziennie, a pozostały czas przezna-

i)

Platon: Sofista - polityk. Warszawa 1956, s. 69.