TPD13

mówimy, składa się „działanie”, mające narzucić, nakłonić do przyjęcia i przekor słuszności dekodowania wydarzenia¹.

Przykładowo odbiorcy z grup społecznych (tj. subkultury, strajkujący pralnicy, samotne matki, Murzyni), dla których te dominujące znaczenia są nie przyjęcia, mogą przeciwstawić się im i znaleźć własną interpretację przeka-telewizyjnego.

Istnieje uskok na granicy procesów produkcji i odbioru, który polega na moź-ości różnej interpretacji przekazu dokonanej przez producenta i widownię, co że prowadzić do nieporozumień lub zniekształceń. Hall pisze o kilku sytua-:h powodujących takie nieporozumienia. Nieporozumienie dosłowne, które hodzi, gdy widz:

•    nie zna terminów, którymi się posłużono,

•    nie nadąża za logiką argumentacji czy ekspozycji,

•    nie jest oswojony z językiem,

•    natyka się na obce lub zbyt trudne pojęcie,

•    daje się zwieść przez sposób narracji.

•    gdy nie potrafi odebrać znaczenia zgodnie z intencją nadawcy.

„Ideałem nadawców jest »komunikacja doskonale przezroczysta«.

praktyce natomiast stykają się z »komunikacją systematycznie zniekształ-,ą«”².

Kodowanie przekazu telewizyjnego polega na ustaleniu „ograniczeń i para-trów, w których obrębie może nastąpić dekodowanie. Jeśli nie będzie tego ty-ograniczeń, widownia może odczytać przekaz w dowolny sposób”³. Należy naczyć, ze między kodowaniem i dekodowaniem nie musi zachodzić odpo-dniość. Jednak jeśli chcemy mówić o wymianie komunikacyjnej, musi istnieć ć minimalny stopień odpowiedniości. Jednocześnie kodowanie nie może de-ninować kodów użytych do dekodowania. W przeciwnym razie obieg komu-acyjny byłby doskonale zrównoważony.

3.3. Sposoby interpretacji przekazu telewizyjnego

Uwzględniając podane wnioski Stuart Hall zaproponował trzy hipotetyczne soby interpretacji przekazu telewizyjnego, warunkowane jego zdaniem poglą-ń politycznymi i miejscem interpretatora na drabinie społecznej. Zbliżając się lądowo do socjologa Franka Parkina wyróżnia:

• stanowisko dominująco-hegcmonistyczne {dominant-hegemonic codę), me również stanowiskiem preferującym (preferred) - nazwa częściej obecnie

& , .

;ana — gdy interpretacja przekazu wyrazi! _____x

ideologicznej,

Jstanowisko wynegocjowane (negotiated codę), gdy interpretator tworzy ;go rodzaju swoistą syntezę,

stanowisko opozycyjne (oppositional codę), gdy odbiorca buntuje się jeciwko dominującej strukturze ideologicznej⁴.

^Odbierając przekaz ze stanowiska dominującego, widz interpretuje jego zna-|je w sposób bezpośredni i dekoduje go opierając się na kodach, w jakich zo-zakodowany. Stanowisko to istnieje teoretycznie, ale bardzo rzadko pojawia praktyce.    **

Większość ludzi odbiera przekaz telewizyjny ze stanowiska negocjacyjnego, przykład strajkujący pracownik może zgadzać się z przekazem zawartym jportażu, który zakłada, że w interesie narodowym leży zmniejszenie plac i in-ji, ale mimo to ten sam pracownik nadal będzie utrzymywał, że w jego za-

potrzebne są wyższe płace i lepsze warunki pracy.    _J

W przypadku stanowiska opozycyjnego odbiorca rozumie konstrukcję przć^ :u i narzucony przezeń sposób odbioru, jednak interpretuje go w sposób alter-Na przykład widz oglądający debatę na temat konieczności ograniczenia płac neguje to, gdyż odczytuje interes kraju jako interes elit rządzących. Odbiorcy często przyjmują takie stanowisko w stosunku do reklamy politycznej , . ^ _x. 'ówczas zawsze przeciw politykowi lub ugrupowaniu, które promowa-. Zamiast odbioru życzliwego zajmują pozycję opozycyjną w stosunku do intencji przekazu.

Hall nie traktuje tych trzech stanowisk w sposób abstrakcyjny. Wspomim

0    momentach, w których wydarzenia dekodowane w sposób negocjacyjny zosta ją odebrane z pozycji sprzeciwu. Przykładowo duża część reklam odbierana jes z pozycji preferującej. W momencie, gdy reklama zawiera treści seksistowskic

'di*    _m    4

• Obraża z reguły wiele osób i wywołuje u nich stanowisko opozycyjne. Odbiera ' jąc taką reklamę jako obrażliwą i poniżającą, interpretator zmienia jej znaczeni

1    swoje stanowisko preferujące na opozycyjne. Wieloznaczność przekazu sprij wia, że jego odbiór jest często wykorzystywany w walce politycznej. Rząd chi ski przetworzył film dotyczący masakry na Placu Niebiańskiego Spokoju tak, ałj dominujące znaczenie było odwrotne: demonstracja studentów przedstawiona Ą'\J stała jako atak na żołnierzy. Miało to usprawiedliwić karanie i represje w st{ sunku do młodzieży. W tym przypadku walka ze znaczeniami przekazu telev zyjnego przybrała dosłownie formę walki o życie.

Istota teorii przeciwstawnego kodowania leży w stwierdzeniu, że monie 1 konstruowania i odbioru przekazu telewizyjnego są momentami determinują j,/ mi, oraz we wskazaniu istnienia określonych możliwości uzyskiwania rezu

AS

1

   Ibidem, s. 67.

2

   Ibidem, s. 68.

3

   Ibidem, s. 86.

4

A. Gwóźdź (red.), Pejzaże audiowizualne, Universitas, Kraków 1996, s. 102-103.