Zniekształcenia twarzy5

Edward Cliiford

Przeprowadzono wiele prac dotyczących badania obrazu cią podstawie rysunków osób ze zniekształceniami twarzy. Prace tę stety, nie tylko cierpią na brak właściwego opracowania planu ' eksperymentalnych, ale istnieje również wątpliwość, czy metoflai rysuj-postać-ludzką" stanowi wiarygodny miernik obrazu ciała, i M* Corah i P. L. Corah (1963) zbadali rysunki 12 dzieci z rozszczepen i podniebienia oraz taką samą grupę kontrolną; w rysunkach nią leźli jednak dowodu, że wyrażano w nich zniekształcenia twarzy;' Ruess (1965) porównał rysunki dzieci z rozszczepem podniebienia; sunkami ich rodzeństwa i nie znalazł żadnych poważniejszych r| pomiędzy zestawami tych rysunków. Wyraził on jednak opinię, żą| by rysunki ograniczały się do samej głowy i twarzy, otrzymano by t nice. J. M. Palmer i M. Adams (1962) uzyskali rysunki całej jak również rysunki twarzy, od 20 osób z rozszczepem wargi i po bienia oraz od dwóch grup kontrolnych złożonych z dzieci nonna{n| fizycznie. Nie było żadnych znaczniejszych różnic w rysunkach | tych grup. Rezultatom tym przeczą wyniki uzyskane przez T. M. Ais (1953) oraz T. M. Abela i S. Weissmana (1953). Czterdziestu pięciu| cjentów, głównie dorosłych, z anomaliami twarzy podzielono na pi stawie oceny ich wyglądu na grupy osób: z umiarkowanie łagoduj i poważnym zniekształceniem. Wszyscy otrzymali do wykonania I ,,narysuj-postać-ludzką". 21 z 26 pacjentów w grupie osób z umiatfe wanie-łagodnym zniekształceniem zaprezentowało rysunki bez widoj nych zniekształceń twarzy, natomiast 11 z 19 pacjentów z grupy ds giej, z poważnymi zniekształceniami, przedstawiło rysunki zawiera:?' zniekształcenia twarzy. Na podstawie tych wyników autorzy doszłj| wniosku, że obie grupy mają właściwy obraz ciała i że pacjenci żf ważniejszymi zniekształceniami zajmowali bardziej realistyczną pest wę wobec swego kalectwa niż ci, którzy mają mniej widoczne zi kształcenia.

Pojęcie o sobie

Pojawienie się i rozróżnianie pojęć o sobie i obrazu własnego c|

następuje równolegle z kształtowaniem się dziecka jako jednffit

i członka rodziny. Dziecko z anomalią w obrębie ust i twarzy, i«. ? wszystkie inne dzieci, zaangażowane jest w wielorakie procesy so| lizacji, które obejmują uczenie się, z jednej strony odpowiedniego_;|j sobu zachowania, z drugiej — wyrażania go w sposób przyjęty sj®j cznie. Chociaż istnieje bogata literatura psychologiczna na ten temat,; dysponujemy żadnymi badaniami w odniesieniu do dzieci z anomati twarzy. Przyjmuje się, że dziecko ze zniekształceniem twarzy nie tjjj

mmmmm

iie włączone do kręgu kulturowego w sensie szerszej społecznoś-l^tąnie się również członkiem swojej własnej rodziny, przejmu-*jej tradycje, postawy i wartości, tak jak to robi normalne dziecko. * nie jak dziecko zdrowe, będzie ono przejmować na swój użytek jorfflalną skalę wartości fizycznych i kulturowe standardy atrakcyj-ijśćirpraz negatywne postawy wobec upośledzonych (Goffman, 1963). W okresie rozwoju dziecka ważny jest wpływ innych osób ze śro-, gdyż dostarczają mu one informacji zwrotnych o nim samym, akcie ich percepcji, w zależności od tego, jak cenią dziecko inni ie wyrażają wobec niego postawy, pojęcie jego o sobie będzie ić zmianom. E. Goffman (1963) twierdzi, że w przypadku dziecka ^efektem wrodzonym internalizacja powszechnie przyjętych negaty-postaw wobec upośledzonych, w połączeniu z reakcjami innych at3Sf{Kr,o_C dziecka z upośledzeniem, wywołuje w nim świadomość, że jest inne. Zrozumienie tego powoduje w rezultacie dewalua-o sobie, w odróżnieniu od obrazu ciała, zęściowo rozważania te znajdują potwierdzenie w przypadkowych i| obserwacjach N. J. Knorra i współpracowników (1968) oraz M. E. Ja-I Sałeya ze współpracownikami (1970); według nich dziecko ze zniekształcaniem twarzy nie percypuje siebie jako kogoś różniącego się od in-aycłi ąż do wieku 4 lub 5 lat. Twierdzi się, że twarz staje się problemem 1 podlega stygmatyzacji dopiero wówczas, gdy dziecko wchodzi s kontakt z większą liczbą innych dzieci, zazwyczaj w przedszkolu, dbo zaczynając naukę w pierwszym oddziale szkoły powszechnej Sifman, 1963; Jabaley i in., 1970; Lauer, 1953). Nie ma jednak prac Mawczych, które zajmowałyby się specjalnie badaniem skutków, ja-ts wywiera przedszkole czy też rozpoczęcie nauki w szkole na zachodnie dzieci ze zniekształceniami twarzy.

Stwierdza się na podstawie obserwacji nieformalnych i klinicznych, obniżony status osób z upośledzeniami znajduje wyraz w niższej sa-cehie i deprecjacji samego siebie (Richardson, 1969; Richardson iin„-1964). M. C. Castellanos i M. Stewart (1964) sądzą, że osoby ze ji itiekształceniem twarzy żywią poważne obawy przed odtrącaniem, któ-przejawiają się często w postaci nadwrażliwości i zwiększonego do-tegąnia się osobistej uwagi. J. Barron (1955) stwierdził natomiast, że jlsfcśledzeni radzą sobie ze swoim lękiem uciekając się do represji, tłu-I Sienią i depresji. C. M. Epsteen (1958) jest zdania, że osoby ze zniekształceniami twarzy mają poczucie niższości i odczuwają wstyd, wy-teiij? nieco zahamowań pod względem ekspresji społecznej i mogą pOTjać tendencje antyspołeczne.

f.Na podstawie badań wrażeń pacjentów S. Hirschenfang i współpra-Siey (1969) doszli do wniosku, że osoby z porażeniem twarzy prze-

313