�egna�ek2

opanowwe denatów czynności¹. Umiejętności dotyczą wykonywania czynności Wit mogą imeć charakter umysłowy (teocctyomy> i praktyczny. Wśród umiis jęmośct praktycznych występują:

-    umiejętności wykonywania ruchów prwtych - umiejętności elementarne;

-    umiejętności wykonywania crynności - umiejętności czynnościowe;

-    urmcjętnoici wykonywania zespołuczynności - umiejętności złożone*,

W rezultacie ćwiczeń (jttwttaó), czasem długotrwałych, dochodzi się do wy. konywma danej wynnóki w sposób automatyczny, czyli do przekształcenia umie. jęmości w nawyk Takie przekształcenie możliwe jest jednak tylko w przypadku umiejętności ckroatfamyth oraz niektórych elementów umiejętności czynnościo. wych i ztonych. Nie przekształca się w nawyk cala umiejętność czynnościowa, a tym bardziej umejętność ułożona,

W procesie kształcenia (zwłaszcza o charakterze zawodowym) zakłada sic opBOwuk widu czynności na poziomic nawykowym

Według Bolesława Niemierki mamy do wyboru dwie koncepcje treści kwśwnir

11 łafor micyjoą, opartą na wiadomościach, akcentującą zapamiętanie i odtwarza-2) aymwkiową. opartą na umiejętnościach, akcentującą wytwarzanie i zastoso*

• _- l___

wmucwMomoia

Chociaż w edukacji zawodowej duźąrolę odgrywają umiejętności wykonywana odpowiednich czynności, to jednak trzeba w mej doceniać również wiadomości, bez ttó^dt trudno bylóby sobie njwfnnf ich ukształtowanie, a tym bardziej ksztalto-wareodpowiedmeh postmt¹ zawodowych oraz wartości istotnych z punktu widzenia

jj£ WartoM, jako jeden r dcmcntów treści kształcenia, zostały omówione w po*

Treści kształcenia obejmują również doświadczenia, które nie odgrywają już ak znaczącej roh jak poprzednie kh składniki. Mają one na ogół tylko znaczenie w kalalcttiu nwodowym (w tym także w praktycznym przygotowaniu do zawodu nncTyurłij

4.2. Kryteria doboru treśd kształcenia

Rąhliwnnyw ■anritium n ilinrji celów edukacyjnych, a tym samym dobrego wykształcona je* nikZyty dobór i układ treści kształcenia Musi być on oparty na aukmdi podrewrach, • nic ■ intuicji nawet najbardziej doświadczonych hMnddordw programów edukacyjnych. Treści kształcenia powinny być dosloso-wane do różnych szczebli edukacji oraz różnych jej rodzajów (inne np. do realizacji kształcenia ogólnego, a inne do zawodowego).

Dlatego też pierwszym i najważniejszym kryterium doboru treści kształcenia jest kry terium naukowości tych treści. Oznacza ono, źc treści kształcenia muszą odpowiadać określonym wymaganiom naukowym. Przede wszystkim zawarte w programach kształcenia informacje powinny być zgodne ze współczesnymi osiągnięciami nauki¹. Nie powinny w nich zatem znajdować się wiadomości nie potwierdzone naukowo, nie uzyskane za pomocą metod i procedury naukowej, am też takie, które są definiowane pod wpływem doraźnych potrzeb czy polityki oświatowej.

Kryterium to oznacza również konieczność ciągłego aktualizowania wiedzy. Stały I szybki rozwój wszystkich nauk wymaga ustawicznej weryfikacji treści pro* gramowych, usuwania z nich wiedzy zdezaktualizowanej. Wymóg ten dotyczy również podręczników, skryptów, materiałów do ćwiczeń i wszelkich innych opracować metodycznych.

Kierowanie się kryterium naukowości to także umiejętne selekcjonowanie wiedzy. Nie sposób przecież przekazywać wszystkiej wiedzy, jaka została dotychczas wytworzona, gdyż byłoby to niemożliwe, ale także zbędne. Trzeba przekazywać tylko najbardziej konieczną wiedzę. Zgodnie z zasadami współczesnej dydaktyki. nie wystarcza logiczny lub chronologiczny układ treści. Chodzi również o to, aby wiadomości układały się w odpowiednio dobrane struktury, a dochodzenie do tych struktur odbywało się zgodnie z wymogami teorii stnikturalizmu i psychologii uczenia się.

W procesie budowania modelu struktury wiedzy Krystyna Duraj-Nowikowi wyróżnia pięć następujących etapów:

|) projektowanie,

2)    matematyczny opis,

3)    aproksymacje do konkretnych warunków,

4)    weryfikacja użyteczności,

5)    modyfikacja (korekta)¹.

Interesujące są również rozważania Tadeusza Krajewskiego w zakresie kształtowania struktury wiedzy. Ujmuje on strukturę wiedzy z punktu wtdzema stopnia jej złożoności, a mianowicie:

a)    układy tworzone przez elementy podstawowe, czyli najprostsze składniki budowy jakiegoś systemu, urządzenia itp., opierające się na pamięci,

b)    układy bardziej skomplikowane, tworzone przez układy pierwszego stopnia i opierające się na rozumowaniu,

c)    układy układów elementów oparte na związkach funkcjonalnych bazujących na zrozumieniu - kierunkowych dla poznawanej struktury - treści podstawowych’.

' T. Sw*eeb. A*Ue74*do*w*d»e<, Wesiewi I9?),l Itt 'Maąi Itr.

^fa,Mpn&iL W#łrfauĄ ,op eh,sól

¹J. Pólturayeki, Dyddąh dla op cii. s. 60.

^:K.Dułij-No»Uowilah*t<undturwpnrtwofiłtogi. ] r)Pnmtan)śmLUwŁ'o? «t-1179.

¹ Cytąjo vu: K. Diiraj-Ncwatowa, op, eh, s 119.