0153

144

Kościół ewangelicki założony został przez dziedzica Andrzeja Karola Grudzińskiego w roku 1642.

Gmina żydowska otrzymała przywilej od braci Marcina i Augustyna Działyńskich w roku 1736.

Szkoły istnieją w Złotowie katolicka od 1612, ewangelicka od 1642. '

Złotów jest ośrodkiem polskiego życia politycznego na całe Pogranicze, odcięte od Macierzy, Tutaj ma swą siedzibę Kierownictwo V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech i Pol-sko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na obwód pilski.

Do Rady Miejskiej należy dwóch Polaków (Zygfryd Noryś-kiewicz i Józef Dorsz; w roku 1920 było ich 8). Do Sejmiku Powiatowego należy 5 Polaków (na ogólną liczbę 23), mianowicie: Jan Cerajewski z Święty, ks. Dr. Domański z Zakrzewa, Józef Krauze z Polskiej Wiśniewki, Franciszek Rosenthal z Królewskiej Wsi i Alfons Włoszczyński z Złotowa. Rosenthal oprócz tego należy do Wydziału Powiatowego. W pierwszej kadencji wyborczej po wojnie Polacy mieli w Sejmiku Pow. aż 9 zastępców.

Po powstaniu wolnej Polski inteligencja złotowska, kupiec-two i rzemieślnicy, opuścili swoje placówki i wyprowadzili się do Polski (Dr. Sobierajczyk — lekarz, Pytlik — adwokat, ks. prób. Pellowski) oraz kupcy i część rzemieślników. Miejsca ich zajęli Niemcy z Polski. W roku 1928 rodzina Pangliszów sprzedała ostatnią restaurację polską z składem kolonjalnym i kamienicą w ręce niemieckie. Między rolnikami nie zabrakło także sprzedawczyków. Zewnętrzny charakter miasta oczywiście zmienił się przez to na niekorzyść polskości.

W Złotowie istnieje ochronka, prowadzona przez pannę Łucję Nowakównę. Ochronka liczy przeszło 40 dzieci i mieści się w gmachu Banku Ludowego.

Do polskiego oddziału w miejscowej szkole publicznej uczęszcza około 70 dzieci.

Pod względem budowlanym miasto zmieniło po wojnie także swój wygląd. Na wolnym obszarze, dzielącym dawniej dworzec od miasta, powstała całkiem nowa dzielnica. Szosa stawnicka zabudowana zupełnie do samego jeziora. Między św. Rochem a torem kolejowym od strony wieży Bismarcka powstaje dalsza dzielnica. W mieście samem powstały liczne kamienice okazałe.

Krajenka. Pisownia nazwy miasta w ciągu ub. wieków kilkakrotnie się zmieniała. I tak: 1420 Kraina, 1453 Crayna, 1560 Krajenka, Craienka, 1676 Kroganick, Krajanka, Kraince, Krajenken,