page0161

153

Ritschl — Ritus

jest znakomitym badaczem w dziedzinie historyi Kościoła. W r. 1854 mianowany został naczelnym bibliotekarzem i dyrektorem biblioteki uniwersyteckiej, oraz połączonego z nią muzeum, jako tez i Reńskiego muzeum starożytności ojczystych.

Rittei (Karol), twórca geografii porównawczej, urodził sie 7 Sierpnia 1779 w Quedlinburgu, dostał się po śmierci ojca w r. 1785 do zakładu naukowego w Schnepfenthal, poczem kształcił się w Halli pod i\^Tiemeyer’m na pedagoga, i w r. 1798 przyjął obowiązki nauczycielskie w domu bankiera Bethman-Holl-weg w Frankfurcie nad Menem. Towarzyszył on uczniom swoim do akademii w Genewie i w podróżach, zwiedzając z nimi Szwajcaryje, Sabaudyję, Francyję i Włochy, poczem udał sic r. 1814 do Getyngi, gdzie do r. 1819 korzystał ze skarbów tamtejszej biblijoteki. Otrzymawszy w r. 1819 po Schlos-ser’ze posadę profcssora historyi w gimnazyjum Frankfurtskiem, zaraz po wydaniu swej: Yorkalle europ. Vólhergeschichten tor Herodot (Berlin 1820), mianowany został professorem geografii przy uniwersytecie i szkole wojskowej w Berlinie, gdzie prace jego zw róciły uwagę ministrów: W. v. Huui-boldt’a, Boyen’a i Altensteina. Wkrótce został członkiem kommissyi examina-cyjnej, akademii i dyrektorem szkoły kadetów^. Z Ritter’em rozpoczyna sie nowa epoka dziejów ziemiopisarstwa powszechnego; metodą swoją uświęcił on niejako powagę, porządek i spójnie tej nauki z innemi wiadomościami, a żywym i porywającym wykładem umiał ku niej pociągnąć słuchaczy. Głownem jego dziełem jest: Die Erdhunde im Verhditms.se zur Natur and Geschichte. des Menschen (2 tomy, Berlin 1817—18), które w drugiem wydaniu szerzej opracował, tak, że pierwszy tom (2-gie wydanie, Berlin 1822) daje całkowity opis Afryki, gdy następne aż do roku 1854 wyszłe tomy (tom 2 do 17, Berlin 1832 —1854) samym tylko opisem \zyi się zajmują. Dzieło to, pomnik niemieckiej wytrwałości i gruntowuiości, składa sie z czterech głównych działów: 1) z wstępu wraz z Azyją wschodnią w 5 tomach, obejmujących płaskowzgó-rze środkowej Azyi, świat syberyjski, chiński i indyjski (tom 2—6), 2) z Azyi zachodniej, dającej obraz świata turańskiego i irańskiego wraz z krajami nad Eufratem i Tygrysem (tom 7—11), 3) z Arabii w dwóch tomach (13 i 14), 4) z półwyspu 8ynai, Palestyny i Syryi w 4 tomach (tom 14—17). Do każdego z działów' dołączony regestr. Do objaśnienia, służy Atlas Azyi, wydany przezeń w^r połączeniu z generałem sztabu v. Etzel, a później z Grimmem, Mahl-manifem i Kieperfem. Oprócz tego dostarczył czasopismu akademii mnóstwo rozpraw^r o geografii, które później razem wyszły p. t. Einleitung und Abhand-lungen zu einer mehr wissensckafflicken Behandlung der Erdkunde (Berlin, 1852). Z innych jego prac, zasługują na upowszechnienie: Europa, ein geo-graphisch-sfatisfisches Gemdlde (3 tomy, Frankfurt, 1807) oraz Die Sfupas oder die arckitehtonischen Denhmdle an der indobahtrisehen Konigssfrasse und die Ao/osśe ton Bamyan (Berlin, 1838). Wiele wiadomości archeologicznych i dziejów o-antykwarskich podał do czasopismów geograficznych. Godne także uwagi są pomniejsze jego prace, jak n. p. Die Cotonisation ton Neu-seefand (Berlin 1842), EinBlich in das Ndr/ue/iand (Berlin, 1844), Der Jordan und die Besekijfung des Todten Mc er es (Berlin 1850), Ein Blich auf Patdstina und .seine christlicke Bewlherung (Beriin 1852). Dla należytego przygotowania się do opisu Europy, Ritter od r. 1330 zwiedzał corocznie prawie wszystkie Europy kraje.

RitUS, obrząd, ceremonija religijna, ustanowiona przez Kościół; sposób według którego odbywać się mają obrzędy religijne. Ritus różni sie podług wy-