015801

278

mai tych. wpływów działa na ustrój, wówczas wypró. żniają się gruczoły potne, a organizm staje się coraz uboższym w ciecze; zazwyczaj po silnych potach zjawia się większe lub mniejsze pragnienie, ponieważ utracone płyny muszą być zwrócone organizmowi. Kanaliki mogą być zawsze wypełnione cieczą, ale może się także zdarzyć, że z braku cieczy zesychają się, i zapadają; jeżeli organizm nie jest należycie czynnym, wówczas żadna kropla potu nie wystąpi, ale wtedy jest też źl_e z takim człowiekiem. Koniecznem jest bowiem, ażeby; od czasu do czasu gruczoły były czynnymi, wydzielały pot, a z nim zużyte materje. Jeżeli bowiem to się nie stanie, wówczas ustrój i jego siła przyrodzona ponoszą znaczne szkody. Często też słyszeć można skargę: „Ja już tak dawno nie pociłem się i spocić się nie mogę;^u| albo: „Jeżeli się spocę, to wypocam ze siebie wszelakiej choroby^w. Z tego coś my dotąd powiedzieli, widocznem j jest, jak koniecznem jest wydalenie z ustroju zużytych materyj. Poty mogą występywać na całem ciele, alej także zdarzyć się może, że na jednej części ciała występują poty we wielkiej obfitości, podczas gdy na innej części ciała gruczoły potne są zupełnie bezczynnymi.

Nieraz przychodzili do mnie tacy chorzy, u których j pociła się tylko jedna połowa ciała, podczas gdy druga j połowa była zawsze sucha. Widziałem także takich lu- | dzi, którzy jedną połowę twarzy mieli spoconą, a na drugiej połowie nie można było dostrzedz ani jednej kropelki. Podobnie jak jedna połowa ciała może być spoconą a druga nie, podobnie pojedyncze części ciała j mogą się pocić więcej lub mniej, od drugich.

Jest np. bardzo wiele takich ludzi, którzy cały dzień, pocą się pod pachami; czy pracują więcej, czy mniej, zawsze pod pachami jest wilgotno albo mokro. Podobnie pocenie się nóg nie jest niczem innem, jak I tylko wydzielaniem cieczy przez gruczoły potne na nogach. Tutaj może być pot tak silny i żrący, że aż skórę * przeżera, tworzy wrzody, lub rodzaj ciągłej zgnilizny* j która wydaje ze siebie woń wstrętną.

Inni znowu miewają zawsze ręce wilgotne, nie- 1 kiedy nawet spływają z ich palców krople potu. Dużo J jest także takich ludzi, którzy pocą się tylko na glo-m wie a rzadko kiedy na ciele; jeżeli zaś głowa pocić się im przestaje, wówczas czują się niezdrowymi, ponieważ tworzą się w ich ciele zastoiny i przeszkadzają wydzielaniu zużytej materji.

Oprócz wyliczonych tu rozmaitych potów, mogą jeszcze zjawiać się one na małych przestrzeniach ciała, co niezawsze spostrzegamy, a jednak poty takie pociągają za sobą mniej lub więcej szkodliwe następstwa. Im dokładniej maszyna jakaś spełnia swoje ruchy i czynności, tern więcej dokonać może pracy. Skoro jednak w składowych jej częściach są jakieś błędy i niedokładności, wówczas porusza się maszyna gorzej. Podobnie rzecz się ma z ludzkim ustrojem; im silniejszym jest ustrój i dobrze wyposażony we wszystko potrzebne, im czynniejszymi są wszystkie kanały i gruczoły do wyrzucenia z niego zużytych materyj, tern zdrowszym jest człowiek. Jeżeli zaś zjawią się zaburzenia i maszynerja nie jest w porządku, wówczas muszą nastąpić wkrótce złe skutki. Dlatego możemy powiedzieć z całą słusznością: jeżeli wydzielanie się potu nie jest w porządku t. j. ono albo za silnem albo za slabem, wówczas człowiek jest chorym, ponieważ ustrój jego nie pracuje należycie, nie jest czynnym tak, jak być powinien.

"W niektórych chorobach przy n aj mniej szem natężeniu występują obfite poty, co jest bardzo szkodliwem. Zdarza się to szczególniej u suchotników, lub osób nerwowych i w innych dolegliwościach. Ale również szkodliwem jest przeciwieństwo, jeżeli wstrzymane są poty i nie wydzielają zużytych materyj. Najlepszy dowód mamy tego wówczas, gdy np. poty przerwane zostaną, lub ustaną nagle, to wtedy zjawiają się natychmiast zaburzenia w ustroju. Dlatego to wielką ostrożność zachować należy, aby nie powstrzymać potu w gwałtowny sposób, lecz trzeba owszem starać się o to, ażeby organizm zawsze był czynnym i wyrzucał ze siebie zużyte złe materje, a zatrzymywał dobre.

Chcąc zaś doprowadzić do tego, aby wypocenia stały w harmonji z konstytucją ciała, koniecznem jest przedewszystkiem, iżby nietylko pojedyncze części, ale i cały ustrój był w należytym stanie; chorą jest bowiem każda część ciała, która nie wypoci się należycie. Pier-