016801

299

298

299

298

może przez lata, wtedy jednak tworzą się łatwo stwardnienia, które z trudnością tylko można usunąć.

Jak długo zaatakowanemi są pojedyncze miejsca,, a reumatyzm jeszcze wędruje po ustroju, wówczas choroba nie jest jeszcze groźną. Skoro jednak rozciągła się już na większą część ciała, i utworzyła kilka stwardnień, wówczas wzmaga się nietylko ból, lecz i sztywność muszkułów, tak, że nieszczęśliwy chory poruszać się nie może, i krzyczy z boleści, gdy się go dotkniesz tylko ręką. Chociaż boleści nie dają się odczuwać nieprzerwanie, mimo to każdy reumatyk skarży się na kon-wulsyjne kurcze, które niby elektryczne uderzenie opadają miejsca zajęte chorobą muszkułów, jak gdyby od jednego miejsca do drugiego prowadziło połączenie telegraficzne. Sztywność członków jest niekiedy tak wielką, że chorj' może iść zaledwo przy pomocy kija, albo kuli, a całe ciało jest w bardzo niedołężnym stanie.

Wspomniałem już powyżej, że reumatyzm mięśni zjawia się najczęściej przy gwałtownej zmianie temperatury; jednakowoż nie jest to jedyna przyczyna, która tak często wywołuje reumatyzmy; przeciąg, wilgotne pomieszkanie, nowa kamienica, wilgotny klimat, mogą także łatwo i prędko nabawić człowieka reumatyzmu. ; Dalej jak w jednej familji ta choroba, w drugiej inna jest dziedziczną, podobnie może i reumatyzm w jakiejś , rodzinie występywać dziedzicznie częściej lub rzadziej. _: Jako główną jednak przyczynę reumatyzmu muszę wskazać rozdelikacenie, gdyż wszystkie choroby uczepiają się najpierwej organizmów rozpieszczonych, a więc podobnie i reumatyzm. Ważną wreszcie rolę przy tej chorobie odgrywa zawód życiowy, ponieważ niejeden przy > wykonywaniu swoich obowiązków zmuszony jest często j wystawiać się na gwałtowne zmiany powietrza, jak np. i strażnik lub piwowar, który musi być czynnym raz m w ciepłej izbie, drugi raz na polu, raz w lodowatej pi-wnicy, drugi raz w browarze. Trudno jest doprawdy* wyliczyć wszystkie przyczyny, które chorobę tę wywo- ^% łują lub działają korzystnie na jej rozwój i rozwielmo- A żnienie.

Leczenie reumatyzmu muszkułów jest bezwąt-* pienia bardzo trudnem, a lekarstwa wszelakie są tu zu-jj

I pełnie bezsilnemi; jeżeli bowiem weźmiesz łagodne, wów-I czas nie mają żadnego skutku, jeżeli zaś weźmiesz silne I lekarstwa, to wtedy sprawiają one więcej spustoszenia, aniżeli naprawy. Przy reumatyzmie przestrzegać trzeba I tej ważnej zasady: Co weszło do organizmu i sprawiło ^ wewnątrz spustoszenie, to. wszystko trzeba na zewnątrz wyprowadzić napowrót, a jeżeli się to dzieje w sposób łagodny i prosty, wówczas tern pewniej następuje wyleczenie. Gdy ktoś stał na przeciągu, i szyja zesztywniała mu tak, że jej zwrócić nie może, ani na prawo, ani na lewo, wówczas ma uczucie, jak gdyby mu szyję skrępowały żelazne obręcze, które nabawiają go wielu boleści. Taki chory niechaj zaraz kładzie się do łóżka, co pół godziny omywa szyję zimną wodą, i nie osuszywszy jej, zawinie suchym ręcznikiem. Nastąpi wtedy po tern omywaniu podwyższona ciepłota, a suche płótno wciąga ją w siebie, i sprawia, że szyja rozgrzewa się jeszcze więcej. W ten sposób zrobiony jest początek do wyrzucenia reumatyzmu na zewnątrz. Po dwudziestu lub trzydziestu minutach powtarza się omywanie szyji i zawija się ją znowu ręcznikiem lekko, ale tak, aby dobrze przylegał. W ten sposób ciepłota wywiązuje się jeszcze większa, a przez ciepło powstaje na szyji coraz silniejsza transpiracja, która niczem innem nie jest, jak rozpoczęciem procesu wydzielającego. Jeżeli tak robi się przez trzy do czterech godzin, wówczas szyja odzyskuje miękkość i ruchliwość. Gdy przytem spoci się głowa, wówczas jest to jeszcze lepiej, jeżeli zaś nie, to i tak mimo to uwolnimy szyję w kilku godzinach od reumatyzmu , przez omywania i zawijania rozpuszczając wszelakie szkodliwe wpływy, i wyciągając je na zewnątrz.

Jak na szyji, podobnie i na każdem innem miejscu ciała można świeży reumatyzm usunąć o my Waniami i suchemi zawijaniami. Skoro jednak reumatyzm jest już zastarzały, lub stwardniały, wówczas nie wystarczają już wspomniane wyżej zabiegi; wtedy trzeba silniejszego działania i rozpuszczenia. Osiągnąć to możemy tylko przez zawijania, albo z gorącego odwaru ze skrzypu, albo ze siana. A i wówczas trzeba zawsze na przemiany. używać zimnej wody,