019901

360

bienia, podobnie ma się rzecz także u dorosłych. U nich także z paznokci poznajemy, że ciało ich zupełnie nie jest rozwinięte, i odpowiedniej nie posiada siły, czy to wskutek złego odżywiania, czy wskutek jakiejś choroby. Niedokrewni mają paznokcie sinawe; suchotnicy białe, zanikający na uwiąd — kredowe itd. Tak więc z paznokci i włosów poznać można, w jakim stanie znajduje się ustrój. U niektórych ludzi paznokcie są tak kruche, że za najmniejszem zgięciem łamią się; może jednakowoż stać się przeciwnie, że są twarde i niezłomne jak kość lub róg.

Kiedy na głowie noworodka silny jest porost tęgich włosów, można wtedy wnioskować, że gdy żadne nie nastąpią przeszkody, ustrój jego jest silnym i wzrastać będzie zdrowo. Przez długi czas trudniłem się wielką gospodarką, więc zawsze odłączałem na chów cielęta, które miały włos gruby i twardy; rosły one dwa razy tak prędko, jak inne. Kiedy zaś włosy były cienkie i delikatne, wtedy takie bydlę rozwijało się nędznie, i nie było nigdy wielkie i tłuste. Objaw ten jest jeszcze charakterystyczniej szy u młodych koni. Wieśniacy mówią, „gdy z sierści jednorocznego źrebca późną jesienią lub w zimie, można pleść małe warkocze, wówczas wyrośnie z niego koń silny i zdrowy⁴⁴. Jak więc widzimy, Stwórca nie bez potrzeby stworzył włosy i paznokcie, i są one człowiekowi bardzo potrzebnymi. W pierwszym rzędzie przeznaczone są włosy i paznokcie do ochrony głowy i palców u rąk i nóg, trzeba je więc pielęgnować podobnie, jak każdą inną część ciała. Zapytaj tylko tego, który przez jakieś nieszczęście stracił paznokcie, jak mu to przykro i niewygodnie, że palce jego nie mają należytej ochrony! Podobnie ma się rzecz z paznokciami na nogach. Gdy głowa wyłysieje, wtedy straciła także naturalną osłonę. Pomyślmy tylko, ileż to delikatnych narządów znajduje się w mózgu, a gdy tylko skóra głowę chroni, na ileż wystawioną jest niebezpieczeństw i dolegliwości, jakie sprawia zimno i gorąco, pchnięcie lub uderzenie. Ileż to pomocy mamy z paznokci podczas pracy, i jak ciężką lub wprost niemożliwą byłaby niejedna robota do wykonania, gdybyśmy nie mieli paznokci! Jak łatwo moglibyśmy wtenczas zranić palce, jak: prędko z małego obrażenia, mogłoby nastąpić zakażenie krwi, łub inne uszkodzenia!

Włosy więc i paznokcie stanowią podwójną ochronę dla głowy i palców. Jak zaś każda część ciała ulega jakimś chorobom i dolegliwościom, podobnie paznokcie i włosy podlegają rozmaitym słabościom. Widziałem np. takie paznokcie, na palcach rąk i nóg, które były 3 i 5 razy tak grube, jak być powinny. Niedogodność wielką przedstawiały palce nóg, których paznokcie były tak twarde i grube, jak rogi pazurów. Zdaje mi się, że to musiało być chorobliwe jątrzenie palców^r.

Znałem pana, który nie mógł obciąć paznokci na palcach nóg, lecz musiał kawałkami odłamywać zbyt długie części. Paznokcie tak stwardniały, że stanowiły dlań wielką przykrość. Poradziłem mu, aby zrobił w tygodniu dwa omywania całkowite; dalej, aby na przemiany jednego dnia brodził po wodzie, drugiego, aby nogi aż po łydki zawijał w płótno zmaczane w gorącym odwarze z gałązek świerkowych, na jedną godzinę. Jątrzenie paznokci ustało, zbótwiałe części rozpuściły się, i wyrosły nowe paznokcie, które mógł znowu obcinać, jak dawniej. Niektóre naroście nie są twarde, lecz zbutwiałe, jak zepsute drzewo; inne znowu są twarde, jak kość. Podobnie rzecz się ma także z paznokciami.

Szwaczka miała tak grube na palcach paznokcie, że musiała je od czasu do czasu zeskrobywaó nożem. Niezawodnie przyczyna tej słabości leży w ciele; jak trawienie może być nieregularne, podobnie paznokcie mogą być nieregularnie odżywiane, i z powodu tego stan ich nie jest zdrowy. Nie są to wypociny złe, ale stan taki podobnym mi się wydaje do chorób u jodły, z której kapie żywica i twardnieje. Starając się o rozpuszczenie zabiegami ogólnymi, poprawiającymi trawienie, i działającymi na usunięcie chorobliwych materyj, przywrócimy stan normalny w ustroju, w palcach i paznokciach. — Czasami choroby mają wpływ na tworzenie się paznokci, gdyż choroba osłabiając cały organizm, osłabia także mniej lub więoej, pojedyncze części ciała. Kiedy materje chorobotwórcze wydalimy z ustroju, wówczas narządy jego powrócą do stanu zdrowego, a dolegliwości wszelakie ustąpią. — Dokonywamy tego także